sesja giełdy

Nowy system giełdowy WARSET (WARsaw Stock Exchange Trading System), wprowadzony w listopadzie 2000 roku radykalnie zmienił dotychczasowe zasady działania na giełdzie. Istotnym zmianom, obok oprogramowania, uległ sposób prowadzenia notowań, przebieg sesji, rodzaj zleceń.

Po raz pierwszy, od początku notowań na warszawskiej giełdzie, kursy jednolite akcji przestały być wyznaczane przez maklerów specjalistów, których zastąpił system informatyczny. System wykorzystując odpowiedni algorytm wyznacza kursy po jakich zawierane są transakcje zarówno w systemie jednolitym jak i ciągłym.

Żeby zrozumieć kiedy i w jaki sposób na giełdzie ustalane są kursy papierów wartościowych trzeba najpierw powiedzieć co oznacza pojęcie "kurs papieru wartościowego".

Określenie kursu papieru wartościowego jest ustaleniem takiej jego ceny po jakiej jak najwięcej sprzedających decyduje się sprzedać np. akcje, a kupujących dokonać ich zakupu. Jest to zatem taka cena towaru jakim jest papier wartościowy, która satysfakcjonuje obie strony transakcji. Inwestorzy swoje propozycje cen, po jakich są skłonni sprzedać lub nabyć papiery wartościowe, określają w zleceniach kupna i sprzedaży składanych w domach maklerskich.
Papiery wartościowe notowane są w ramach dwóch różnych systemów notowań:
- kursu jednolitego z dwukrotnym określaniem kursu (fixingiem) oraz
- w systemie notowań ciągłych, w ramach, którego następują ciągłe zmiany cen (kursów) po jakich dochodzi do zawarcia transakcji.
Żeby zrozumieć, w którym momencie sesji giełdowej wyznaczane są kursy papierów wartościowych najlepiej jest poznać różne jej fazy oraz prześledzić przebieg sesji.
Notowania jednolite z dwukrotnym wyznaczeniem kursu.
Wyznaczenie kursu jednolitego(pierwszy fixing) Wyznaczenie kursu jednolitego(drugi fixing)
8.30 11.00 11.15 11.45 14.45 15.00 15.30 16.30
Przed otwarciem Interwencja Dogrywka Przed otwarciem Interwencja Dogrywka Przed otwarciem

Faza - przed otwarciem
Przyjmowanie zleceń od inwestorów i wprowadzanie bezpośrednio do systemu giełdowego (Centralny arkusz zleceń). Transakcje nie są zawierane. Wraz z wprowadzeniem każdego nowego zlecenia kalkulowany jest teoretyczny kurs otwarcia podawany do publicznej wiadomości.
Można składać zlecenia: PCRO, PKC, LIMIT.
Faza - interwencja
Swoje zlecenia wprowadzają lub modyfikują tylko animatorzy rynku, tak by zwiększyć płynność papierów i zmniejszyć nierównowagę na rynku przy danym kursie teoretycznym. Jeśli nie zawarto z żadnym członkiem giełdy umowy o wykonywanie zadań animatora rynku dla danego papieru, wszyscy mogą modyfikować swoje zlecenia.
Wyznaczenie kursu jednolitego (pierwszy fixing) - godz. 11.15
W oparciu o przyjęte wcześniej zlecenia zostaje wyznaczony kurs po jakim dojdzie do zawarcia transakcji. Kursem tym jest ostatni znany teoretyczny kurs otwarcia z fazy przed otwarciem. Dla każdego papieru wartościowego i instrumentu finansowego wyznaczany jest osobny kurs.
Faza - dogrywka
Wszyscy mogą składać zlecenia po wyznaczonym na fixingu kursie (LIMIT). Transakcje zawierane są na bieżąco, ale po jednakowej cenie (kursie).
Papiery w systemie notowań jednolitych po zakończeniu fazy dogrywki wchodzą ponownie w fazę przed otwarciem, potem interwencję, następnie o 15.00 ma miejsce drugie w ciągu dnia wyznaczenie kursu jednolitego dla wszystkich papierów wartościowych(drugi fixing).
Notowania ciągłe
Pomimo, że w systemie notowań ciągłych zlecenia trafiające na giełdę są realizowane na bieżąco lub też oczekują w arkuszu na ofertę przeciwną to jednak i w ramach tych notowań stosuje się procedurę fixingu. Procedura ta odbywa się na rozpoczęcie i zakończenie sesji. Notowania ciągłe rozpoczynają się ogłoszeniem kursu otwarcia, a kończą ogłoszeniem kursu zamknięcia.
Otwarcie (fixing) Zamknięcie (fixing)
8.30 10.00 16.00 16.10 16.20 16.30
Przed otwarciem Notowania ciągłe Przedzamknięciem Dogrywka Przedotwarciem



Notowania ciągłe - kontrakty terminowe
Otwarcie (fixing) Zamknięcie (fixing)
8.30 9.00 16.00 16.10 16.20 16.30
Przed otwarciem Notowania ciągłe Przedzamknięciem Dogrywka Przedotwarciem
Faza - przed otwarciem
Przyjmowanie zleceń na otwarcie od inwestorów i wprowadzanie bezpośrednio do systemu giełdowego (Centralny arkusz zleceń). Transakcje nie są zawierane. Wraz z wprowadzeniem każdego nowego zlecenia kalkulowany jest teoretyczny kurs otwarcia podawany do publicznej wiadomości.
Można składać zlecenia: PCRO, PKC, LIMIT.
Fixing na otwarciu - godz. 10.00
Zostaje wyznaczona cena otwarcia (kurs). Ceną otwarcia staje się ostatni znany teoretyczny kurs otwarcia. Następuje realizacja zleceń wprowadzanych w fazie przed otwarciem. Nie są przyjmowane nowe zlecenia.
Faza - notowania ciągłe
Wprowadzane są zlecenia. W oparciu o przyjmowane na bieżąco zlecenia, zawierane są natychmiast transakcje, które mogą być zrealizowane. Zawarcie transakcji następuje po kursie równym limitowi najlepszego zlecenia oczekującego w arkuszu zleceń.
Można składać zlecenia:PCR (z wyjątkiem równoważenia), PKC, LIMIT.
Faza - przed zamknięciem
Przyjmowanie zleceń kupna i sprzedaży na zamknięcie. Zlecenia nie są realizowane, brak transakcji. Po wprowadzeniu każdego kolejnego zlecenia podawany jest teoretyczny kurs zamknięcia.
Można składać zlecenia: PCRO, PKC, LIMIT.
Faza - Fixing na zamknięciu - godz. 16.10
Określenie kursu zamknięcia. Następuje realizacja zleceń wprowadzanych w fazie przed zamknięciem.
Faza - Dogrywka
Zlecenia są składane i realizowane po cenie równej kursowi zamknięcia (LIMIT).
W następnej fazie przed otwarciem przyjmowane są zlecenia na otwarcie kolejnej sesji.
Teraz kiedy już wiemy, w którym momencie sesji ustalane są kursy możemy spróbować zrozumieć zasady ich ustalania.


Po zakończeniu każdej sesji giełdowej przygotowywana jest Ceduła - oficjalna publikacja giełdowa. Zawiera ona informacje o kursach i obrotach, a także o najważniejszych decyzjach Zarządu i Rady Giełdy. Inwestorzy i maklerzy potrzebują jednak informacji już w czasie sesji. Dlatego Giełda udostępnia informacje giełdowe w postaci serwisów elektronicznych. Są one przekazywane do profesjonalnych pośredników, takich jak Reuters, Dow Jones, PAP czy Agencja Telegazeta, którzy z kolei udostępniają je swoim klientom. Dzięki temu w biurach maklerskich, w bankach oraz innych instytucjach, a także w domach inwestorów śledzić można na bieżąco przebieg sesji oraz pojawiające się oferty kupna i sprzedaży. Giełda utrzymuje również serwis publiczny w telegazecie TVP oraz w Internecie. Dodatkowo Giełda przekazuje wyniki sesji do gazet i redakcji radiowych i telewizyjnych, tak aby jak najwięcej osób dowiadywało się o wynikach notowań.

Wszystkie papiery wartościowe dopuszczone do obrotu publicznego przechowywane są w postaci zapisu elektronicznego w Krajowym Depozycie Papierów Wartościowych. Instytucja ta, która podobnie jak Giełda jest spółką akcyjną, prowadzi konta depozytowe dla wszystkich uczestników rynku oraz rozlicza zawarte transakcje. System depozytowy ma ogromne zalety w stosunku do systemów opartych na fizycznej postaci papierów. Jest przede wszystkim wygodniejszy i bezpieczniejszy dla inwestorów, którzy nie muszą się martwić, że ich papiery wartościowe zaginą, ulegną zniszczeniu czy zostaną skradzione.
Wskaźniki rynkowe pomagają ocenić czy akcja jest droga czy tania. Do najbardziej popularnych należą wskaźniki Cena/Zysk oraz Cena/Wartość księgowa.


1) Wskaźnik Cena/Zysk, zwany C/Z pokazuje, jaki jest stosunek ceny akcji do zysku wypracowanego przez spółkę w ostatnim roku w przeliczeniu na jedną akcję. Ogólnie biorąc, im wskaźnik jest niższy, tym akcja jest "tańsza". Dzięki wskaźnikom można porównywać atrakcyjność poszczególnych spółek między sobą, na tle sektora albo całego rynku.

2) Wskaźnik Cena/Wartość księgowa, zwany C/Wk pokazuje, jaki jest stosunek wartości rynkowej spółki (wynikającej z ceny giełdowej jej akcji) do jej wartości księgowej (wynikającej z formalnej wartości majątku). Również tutaj, im niższy wskaźnik, tym atrakcyjniejsza jest cena kupna akcji.

Należy jednak podkreślić, że o poziomie cen akcji decydują również perspektywy wzrostu lub spadku tempa zysków w kolejnych miesiącach i latach. Przewidywanie szybkiego wzrostu zysków danej spółki może się wiązać z akceptowaniem przez inwestorów wskaźników na wyższym poziomie.
Wskaźniki są tylko jednym z narzędzi ułatwiających inwestorom ocenę atrakcyjności poszczególnych akcji. Trafne inwestycje może przynieść analizowanie ich jedynie w połączeniu z pozostałymi czynnikami, takimi jak wyniki finansowe spółek, informacje o zawartych kontraktach i innych ważnych wydarzeniach ze spółek, perspektywy rozwoju, informacje o sytuacji gospodarczej kraju, zachowanie innych giełd na świecie. Ważne są również reakcje inwestorów na stan koniunktury giełdowej. Należy podkreślić, że cena ustalana na giełdzie jest ceną obiektywną, będącą wypadkową opinii sprzedających i kupujących akcje.