Romantyzm

CHRONOLOGIA
Dojrzały romantyzm:-w europie:1810 w anglii zdobywa sławę george gordon byron
-w polsce: 1830 wybuch powstania listopadowego
Koniec romantyzmu:-w europie 1848 Wiosna ludów we francji
-w polsce 1863 wybucha powstanie styczniowe
ZNACZENIE ROMANTYZMU
1-Historyczne:używane na określenie cech charakterystycznych dla kulury, literatury, występujących od końca XVIII w do poł XIX-nazwa epoki historyczno literackiej
2-pozahistoryczne: romantycznymi określa się te cechy twórczości występujące w późniejszych epokach które są podobne do cech twórczości z okresu romantyzmu np, mówi sie o elementach romantycznych w twórczości Baczyńskiego
3-Potoczne: używane na określenie pewnych nastrojów uczuć czy postaw (np, romantyczna miłość, pejzaż)
POLEMIKA-dyskusja w czasie, której rozmówcy reprezentują dwa odmienne stanowiska
ODA DO MŁODOŚCI-MICKIEWICZ
Napisana w kownie na Litwie w 1820. Oda należała do gatunków klasycznych. Fama utworu nawiązuje do poprzedniej epoki ale treść jest typowo romantyczna. Kompozycja opiera sie na zasadzie kontrastu. Zestawione są ze sobą dwa światy. Świat stary czyli ludzi oświecenia typowych racjonalistów, swiat młodych czyli romantyków którzy buntują się przeciw staremu światu. Swiat stary samolubny, egoistyczny nie przyjmuje nic nowego. Świat romantyków pełny energii, chęci działania, gotowydo poświęceń.
BALLADA-utwór fabularny, wierszowany, oparty na wierzenach i obyczajach ludowych.
DYGRESJA-odstępstwo od tematu
POWIEŚĆ POETYCKA-łączy cechy epiki i liryki fabuła jest wnij fragmentaryczna czyli nie wszystko jest ujęte, następują gwałtowne zwroty w akcji, brak chronologii zdarzeń. wprowadzane są motywy orientalne, zwykle akcja jest osadzona w bliższej lub dalszej przeszłości. występują liczne opisy i dyresje, plan tekstu i plan zdarzeń nie pokrywają się.
-retrospekcje cofania sie w czasie-wielu narratorów- synkretyzm rodzajowy i gatunkowy- groza
BOHATER BAJRONICZNY- bohater zbuntowany przeciw światu osamotniony w swym działaniu, niezrozumiany przez otoczenie, nieszczęśliwie zakochany, żyjący z piętnem zbrodni.
MALARZE: Wiliam Turner, Caspar David Friedrich, John Constaqbl, Teodore Gericault, Piotr Michałowski, JAnuary Suchodolski
MUZYCY:Friedrich Schiller, Ludvik van Bethowen, Brahms, Chopin, Verdi
MESJANIZM-wiara w zbawiciela którym może być jednostka lub społeczeństwo mające do spełnienia misję wybawienia od cirpień narodu, niewoli, nieszczęść, zła
WERTERYZM- postawa wobec świata charakteryzująca się poczuciem osamotnienia, odczuwaniem tragicznej, nieszczęśliwej miłości, niezwykłą uczuciowościa, określanym stylem bycia prezentowanym prtzez młodych ludzi.
WALLENRODYZM-postawa nieprzejednanej podstępnej walki z wrogiem bez względu na okoliczności.
POETA W ROMANTYŹMIE
-wieszcz narodowy-przewiduje przyszłośc narodu-obrońca tradycji narodowej- budzi świadomość narodową-zagrzewa do walki-wyraziciel woli narodów
DRAMAT OTWARTY-nie ma jednorazowego zakończenia do którego można cóś dopisać
GROTESKA-celowa deformacja świataprzedstawionegonp, przez wykorzystanie karykatury
SYNKRETYZM RODZAJOWY-polega na połączeniu 3 rodzajów literackich( liryka, epika, dramat)
MISTYCYZM-prąd religijno filozoficzny uznający możliwość jednoczenia sie duszy ciała z absolutem (np Bóg)lub bustwem zwłaszcza poprzez intuicje
BALLADA:np Król elfów, Romantyczność
-fabularny, wierszowany
-oparta na wierzeniach i obyczajach ludowych
POEMAT DYGRASYJNY:Beniowski
-dłuższy utwór wierszowany
-łączy cechy epiki i liryki
-fabuła złożona z luźnych epizodów
-na pierwszym planie jest narrator który traktuje odpowiednie zdarzenie w sposób żartobliwy i ironiczny, snuje dygresje na rolżne tematy
-twórca to Byron
DRAMAT ROMANTYCZNY:Dziady
-złamanie zasady harmonii, prawdopodobieństwa-nie ma zasady trzech jedności
-kompozycja luźna otwarta
-synkretyzm rodzajowy, gatumkowy
-złamanie zasady czystości estetyk ( sceny wzniosłe śmieszne i groteskowe przeplatają się)
-złamanie zasady decorum (pomieszanie stylu wysokiego ze średnim i niskim)
-główny bohater jest indywidualnością
-sceny zbiorowe

DZIADY IV CZĘŚĆ
Rozważa problem nieszcześliej miłości. Akcja utworu rozgrywa się w mieszkaniu księdza unickiego, do ktorego przychodzi pustelnik- Gustaw jego były uczeń. Pustelnik jest czlowiekiem ktory doznał zawodu miłosnego gdyż jego ukochana wybrała innego kandydata posiadającego majątek. Pustelnik ma żal do księdza że nauczył go czytać książki rozbudzaące uczuciowość. Czytal "Nową Heliozę", "Cierpienia młodego Wertera". Gustaw pojmuje miłość jako związek dusz nawet po śmierci. Wierzy że koczające dusze połączą się w niebie nawet gdy na ziemi są rozdzielone.Gustaw to typowy nieszczęśliwy kochanek romantyczny, idealizuje obraz kobiety. Kobieta jest mu aniołem ale z drugiej strony zwodnicą kierującą się zyskami materialnymi. Gustaw ironizuje na temat kobiet stwierdz że to istoty próżne niestałe w uczuciach. Niewiadomo czy Gustaw jest żywym człowiekiem chcącympopełnić samobujstwo czy też jest duchem samobujcy.Gustaw chce kierować sie sercem. Dla niego zasady ewangelii nie mająznaczenia w obliczu własnegocirpienia. Ksiądz uważa że cierpinie jest przeznaczeniem czlowieka dlatego powinien przyjąć ją z pokorą. Uważ że człowiek istnieje dladobra innych natomiast gustaw stwierdz że ojczyzna przyjaciele wielkie idee nie mają znaczenia gdy człowiek kocha nieszczęśliwie.

DZIADY III
dziady dedykowane są 3 zmarłym przyjaciołom Mickiewicza:Sobolewskiemu, Daszkiewiczowi, Kółakowskiemu, narodowej sprawy męczennikom.
Przedmowa to wyjaśnienie faktów historycznych. Prolog zaczyna się cytatami z ewangelii zapowiadającymi zbawienie, co można rozumieć jako możliwość odzyskania niepodleglości. Miejsce akcji to klasztor księży Bazylinów w Wilnie przeznaczony na więzienie.Bohater to więzień Gustaw w ktorym dokonuje sie przemiana duchowa. Przybiera imie Konrad i zmienia sie w bojownika o wolność ojczyzny.AKT I : Więźniowie zbierają sie w celi Konrada (filomaci oskarżeni o działalnośc spiskową). Jan Sobolewski opowiada o męczeństwie młodzieży wileńskie. Konrad śpiewa pieśń w której zapowiada zemstę na carze, nawet gdy Bóg nie będzie chciał mu pomuc. Prubuje zobaczyć przyszłość ojczyzny i świata, wznosi się zbyt wysoko i nie pozwala nic dojrzeć. Konrad zostaje ukarany za swojązarozumiałość. Wiedzie spór z bogiem, wygłasza monolog, w którym domaga sie wadzy nad ludzkimi duszami nad narodem któremu chciałby przewodzić uważ się za równego bogu. Twierdzi że jest tworcom nie gorszym od Boga, gdyż jest poetą i to co tworzy jest nieśmiertelne. Konrad czuje w sobie ogromną moc uważ że ma siłę taką jak Samson, że jest większy od wszystkich dotychczasowych mędrców i proroków. Na wezwanie Konrada Bóg pozostaje głuchy nie odpowiada, dlatego Konrad chce go ostatecznie nazwać carem, ale to słowo pada jedynie z ust szatana ponieważ Konrad mdleje.SCENA III .egzorcyzmy księdza Piotra. Ksiądz Piotr wypędza złe duchy z Konrada.SCENA IV . Dom wiejski pod Lwowem . Modlitwa Ewy zakończona widzeniem raju wśrod klimatów a centralne miejsce zajmuje tam róża symbol cierpienia, życia i yć może ódrodzenia.SCENA V .Widzenie księdza Piotra. Cela Księdza Piotra.