Broń jądrowa – broń masowej zagłady
Broń o działaniu wybuchowym, polegającym na wyzwoleniu w bardzo krótkim czasie ogromnej energii wskutek łańcuchowej reakcji rozpadu ciężkich jąder atomów izotopów uranu (235 i 233), plutonu 239 (broń jądrowa jednofazowa) lub wskutek reakcji syntezy jąder izotopów wodoru: deuteru i trytu (broń termojądrowa — broń jądrowa dwufazowa). Materiał rozszczepialny w broni jądrowej może być w postaci kilku oddzielnych części o masie mniejszej od tzw. masy krytycznej; wybuch ładunku jądrowego następuje wtedy, gdy jego masa osiąga wartość krytyczną wskutek albo zmniejszenia objętości ładunku kulistego (zwiększenie gęstości materiału rozszczepialnego), albo połączenia oddzielnych ładunków w wyniku wybuchu ładunku konwencjonalnego; wybuch ładunku termojądrowego jest inicjowany przez wybuch jądrowy powodujący wytworzenie się bardzo wysokiej temperatury (rzędu milionów stopni), niezbędnej do zajścia reakcji syntezy jąder izotopów wodoru. Energia wybuchu jądrowego jest porównywana zwykle z energią wyzwalaną podczas wybuchu określonej masy trotylu (TNT) i wyrażana za pomocą tzw. równoważnika trotylowego. Głównymi czynnikami rażącymi wybuchu jądrowego są: fala uderzeniowa, promieniowanie cieplne, promieniowanie jonizujące, zwł. przenikliwe (gamma i neutronowe), oraz skażenie radioaktywne.
Historia wyścigu zbrojeń
Na pomysł, że można rozbić jądro atomu, wyzwalając w ten sposób olbrzymia energię, jako pierwsi wpadli naukowcy niemieccy. Napięta sytuacje w Europie (wisząca w powietrzu II wojna światowa) doprowadziła do wzmożonych wysiłków badawczych również przez inne kraje – a w szczególności przez stany zjednoczone. Gdy w roku 1939 wybuchła wojna, stało się jasne, ze kraj, który jako pierwszy opracuje bron jądrową będzie zwycięzcą. Amerykanie zebrali wiec swoich najlepszych fizyków i inżynierów (m.in. N. Boh, E. Ferm, R. Oppenheimer, H. Bethe, C. Seaborg) w Nowym Meksyku w specjalnie w tym celu zbudowanej bazie Los Alamos. Od roku 1942 pracowali nad konstrukcją bomby atomowej na wyniki jednak trzeba było poczekać aż do roku 1945.16 lipca 1945 roku nocne niebo rozświetlił błysk- wraz z eksplozja bomby „Trinity” 20 kiloton rozpoczęła się era atomowa. Tragiczną jej kulminacją było zbombardowanie miast Hiroszima i Nagasaki. Wkrótce potem wojna się skończyła ale wyścig zbrojeń dopiero zaczął.
W 1949 roku, pięć lat wcześniej niż przewidywano Rosjanie zdetonowali swoja pierwszą bombę atomowa. Jak się okazało fizyk z Los Alamos – Klaus Fuchs, przekazał Związkowi Radzieckiemu komplet materiałów na temat bomby.
W roku 1954 Stany Zjednoczone przeprowadziły największy w swojej historii atmosferyczny test wodorowy. Skala eksplozji bomby „Castle Bravo” o mocy 15 megaton wynosiła 66 mil (106 km). Rosjanie nie pozostawali w tyle za USA i już w 1955 roku odpalili swoją pierwszą bombę wodorową. Panika sięgnęła zenitu – lata 1955-1962 to okres obsesyjnego budowania schronów atomowych i ogólnospołecznej paranoi.
Kulminacją wyścigu zbrojeń było zdetonowanie w 1961 roku przez Związek Radziecki 57-megatonowej bomby na Nowej Ziemi. W roku 1963 podpisano traktat zakazujący testów jądrowych w atmosferze ziemskiej. Obecnie wykonuje się je pod ziemią.
W 1993 broń jądrową posiadały: Chińska Republika Ludowa, Francja, W. Brytania, USA, Rosja (jako prawno-międzynarodowy sukcesor ZSRR), Białoruś i Kazachstan (czasowo), Ukraina; ponadto państwa, które osiągnęły próg nuklearny i są zdolne wyprodukować broń jądrową: Izrael, Indie, Korea Pn., Pakistan.
Hiroszima i Nagasaki
Kiedy 8 maja 1945 hitlerowskie Niemcy poddały się w Europie zapanował długo wyczekiwany pokój. Jednak na Pacyfiku wciąż trwała wojna, a wojska amerykańskie z trudem posuwały się z wyspy na wyspę walcząc z Japończykami.
Mając do dyspozycji świeżo opracowana broń o olbrzymiej sile rażenia, żeby nie narażać życia żołnierzy i wymusić szybką kapitulacje Japonii, dowództwo amerykańskie zdecydowało się zrzucić bomby atomowe na dwa japońskie miasta – Hiroszimę i Nagasaki. Obydwa miasta były nienaruszone podczas wcześniejszych bombardowań Japonii. Były więc znakomitym celem dla nowej, niesprawdzonej broni, gdyż Amerykanie mieli pewność, że wszelkie zniszczenia będą pochodzić tylko i wyłącznie od eksplozji atomowej.
Strategiczny bombowiec B-29 „Enola Gay” z 509 eskadry bombowej wystartował z bazy na wyspie Tinian oddalonej o 1500 km od wybrzeży Japonii . 6 sierpnia 1945 roku, o godzinie 8:15 rano na Hiroszimę spadła bomba uranowa „Little Boy” (Mały Chłopiec). Eksplozja nastąpiła na wysokości 600 metrów, tak, by fala uderzeniowa wywołała największe zniszczenia. Wybuch o sile 15 kiloton zrównał z ziemią większą część miasta (60 000 z 90 000 budynków) i zabiła 70 000 osób.
W trzy dni później, 9 sierpnia 1945 roku 0 11.02, na miasto Nagasaki spadła implozyjna bomba plutonowa „Fatman” (Grubas). Ładunek o sile 20 kiloton zburzył 39% zabudowań miasta i uśmiercił 42 000 osób.
Pomimo iż liczba ofiar nie była rekordowa (więcej osób zginęło na przykład podczas nalotów dywanowych Drezna i Tokio) efekt psychologiczny był piorunujący – kilka dni później Japonia poddała się bezwarunkowo.
Typy i budowa broni jądrowej
Bomba atomowa – jej rdzeniem jest ładunek uranu lub plutonu. Energia wydzielana jest podczas reakcji rozszczepienia, gdy jądra ciężkich pierwiastków rozpadają się na skutek uderzeń neutronów.
Bomba wodorowa (termojądrowa) – energia (o rząd wielkości większa niż w przypadku rozszczepienia) uzyskiwana jest podczas reakcji fuzji jądrowej, w której jądra ciężkich izotopów wodoru (deuteru lub trytu) łączą się, tworząc pierwiastki cięższe. Inicjatorem bomby wodorowej jest klasyczny ładunek atomowy.
Bomba neutronowa – odmiana bomby atomowej, w której większość energii uwalniana jest w postaci promieniowania neutronowego, które niszczy żywe istoty, lecz pozostawia w stanie nienaruszonym budynki i inne obiekty. Bomba neutronowa została opracowana w celu eliminacji wrogiego personelu bez potrzeby niszczenia całego miasta.