Ekonomia wprowadzenie - wykłady Ziomek

Książki:
„Podstawy ekonomii” R. Milewski
„System rynkowy” M. Nasiłowski

Zagadnienia:
1. Rynek-gospodarka rynkowa.
2. Prawo popytu i podaży.
3. Podstawy strukturalne rynku.
4. Teoria produkcji.
5. Dochód narodowy.
6. Podstawy zależności agregatowe w ekonomi Keynsowskiej.
7. Bezrobocie
8. Inflacja.
Ekonomia
1) Geneza nazwy
Nazwą „EKONOMIA” posługiwał się już Arystoteles (grecki filozof, który żył ok. 300 lat p.n.e.)
Oikos- po grecku znaczy dom
Nos- po grecku znaczy prawo

Ekonomia oznacza, zatem wiedzę o prawach rządzących gospodarstwem domowym.
Od XVII w. Rozpowszechnił się termin „EKONOMIA POLITYCZNA”, przy czym przymiotnik „POLITYCZNA” oznacza tyle samo, co „SPOŁECZNA”
Współcześnie zwłaszcza w literaturze angielsko-amerykańskiej przymiotnik ten jest pomijany i stosowany jest „EKONOMIA” „ECONOMICS”
2) Przedmiot ekonomia
Definicja ekonomi
EKONOMIA- jest nauką o prawach rządzących procesem gospodarczym.
Proces gospodarczy to:
1. produkcja
2. podział
3. wymiana
4. konsumpcja
Ekonomia stara się wykorzystywać i opisywać ogólne prawidłowości rządzące tymi procesami to jest odkrywać i opisywać prawo ekonomiczne.
Prawo ekonomiczne to stale powtarzające się działania w określonych warunkach.
Istotnym warunkiem działalności gospodarczej ludzi jest ograniczoność zasobów gospodarczych.



Zasoby to:
 naturalne: ziemia, lasy, woda, powietrze, surowce mineralne
 zasoby będące wynikiem działalności człowieka: narzędzia, maszyny, hale fabryczne, budynki
 zasoby ludzkie: ludzie wraz z ich wiedzą i umiejętnościami
Ekonomia ukazuje, w jaki sposób ludzie działają w różnych warunkach społeczno gospodarczych korzystając z tych ograniczonych zasobów.
MIKROEKONOMIA
Mikroekonomia patrzy na gospodarkę przez pryzmat przedsiębiorczości i konsumenta z punkty widzenia ich korzyści.
Zatem to głównie teoria cen, kosztów i zysków.
Mikroekonomia zajmuje się sprawnością mechanizmów rynkowych i sprawnością gospodarowania.
MAKROEKONOMIA
Makroekonomia zajmuje się funkcjonowaniem całej gospodarki i formowaniem polityki rządowej. To głównie teoria tworzenia i podziału dochodu narodowego z uwzględnieniem polityki banku centralnego i polityki fiskalnej państwa. Makroekonomia akcentuje pewną zawodność samo regulacyjnych mechanizmów rynkowych i pokazuje niezbędność ingerencji państwa w celu lepszego wykorzystania zdolności produktu, np. obniżenie bezrobocia, inflacji itp.
T: Gospodarka rynkowa
def. Rynkiem nazywamy całokształt transakcji kupna i sprzedaży oraz towarów na nim.
 Targowiska miejskie i wiejskie
 Hurtownie
 Biura pracy
 Ogłoszenia w prasie
 Banki
 Giełdy papierów wartościowych

Niezależnie od formy każdy rynek charakteryzuje się tym, że odbywają się tam transakcje kupna i sprzedaży oraz posiadają swoje ceny.
Na rynku powstają ceny poszczególnych produktów i usług, a także kształtujące się relacje ceny.
Ceny informują o zachęcie do podejmowania lub też rozszerzania danej działalności albo też do jej zmniejszenia lub zaniechania. Ceny poszczególnych podmiotów gospodarczych są informacje dla przeprowadzania poprawnego rachunku ekonomicznego. Przeprowadzenie poprawnie rachunku ekonomicznego warunkuje dopasowanie struktury produktów i usług do społecznego zapotrzebowania oraz osiągania zysków w długim okresie czasu.
Mechanizm rynkowy
Rynek pełni funkcję regulatora procesów gospodarczych poprzez relację (grę) popytu i podaży, których ustala się cena-jest to tzw. mechanizm rynkowy.
Gospodarka jest systemem naczyń połączonych stąd powiązania rynku towarów z rynkiem finansowym, a rynku dóbr konsumpcyjnych z rynkiem dóbr inwestycyjnych.
W gospodarce rynkowej występuje tendencja do przekształcania wszystkich produktów i zasobów w towar. W tej gospodarce wszystko ma swoją cenę.
Towar-to produkt pracy ludzkiej przeznaczony na sprzedaż.
Rynek będąc najważniejszym weryfikatorem trafności podejmowania decyzji gospodarczych odgrywa rolę weryfikatora społecznej przydatności dopiero na rynku.
Chcąc sprzedać swej produkt lub usługę poszczególni przedsiębiorcy zmuszeni są do stosować wielkość i stratę podaży do wielkości popytu.
SUMUJĄC:
Trzeba stwierdzić, że rynek jest podstawowym regulatorem gospodarczym. Drugim takim regulatorem o charakterze wspomagającym jest państwo.
CECHY SYSTEMU RYNKOWEGO
 Prywatna własność środków produkcji
 Rynkowy mechanizm tworzenia cen
 Cel przedsiębiorstwa-zysk
 Ograniczenia ingerencji państwa w gospodarkę

Etapy (stadia), stadia rozwoju kapitalizmu
A – kapitalizm wolnokonkurencyjny XIX w.
W większości dziedzin istniało wiele dobrych przedsiębiorstw, z których żadne nie miało istotnego wpływu na włączoną podaż dostarczanych na rynek produktów. Między tymi przedsiębiorcami toczyła się ostra walka konkurencyjna (cenowa). W trakcie tej walki konkurencje wzmacniały i utrwalały swoje pozycje nasilania przedsiębiorstw, (które produkowały najtaniej) inne bankrutowały.
B – kapitalizm monopolistyczny przełom XIX XX w.
Ostra walka konkurencji doprowadziła do powstawania niewielkich grup dużych przedsiębiorców zwanych monopolami. Typowa jest raczej sytuacja, gdy w danej dziedzinie produkcji i usług dominuje kilka wielkich przedsiębiorstw to tzw. oligopol.
Często pomiędzy tymi producentami dochodzi do porozumienia w zakresie rozmiarów produkcji (ceny) rynku zbytu itp.
W rezultacie tego konkurencja ulega osłabieniu – zwłaszcza cenowa.
Miejsc wolnej konkurencji cenowej zajmuje konkurencja oligopolistyczna (kilka dużych przedsiębiorstw), co oznacza wzrost znaczenia różnych form konkurencji nie cenowej. Rozszerza się też zagraniczna ekspansja firm i jej produktów.
C – współczesna gospodarka rozwiniętego kapitalizmu
Dość często określana jest jako gospodarka mieszana (MIXED ECONOMY) czy też społeczna gospodarka rynkowa.
Głównie po II wojnie światowej można zaobserwować rozwój interwencjonizmu państwowego, czyli wzrostu ingerencji państwa w życie gospodarcze w tym rozwój państwa. Ich nasilenie w poszczególnych państwach jest różne.
Zaobserwować też można interwencjonalizm wielu procesów gospodarczych, co przejawia się w międzynarodowej współzależności w sferze produkcji i dystrybucji przedsiębiorstw i organizacji ponadczasowych.
GOSPODARKA NAKAZOWA
(NAKAZOWO ROZDZIELCZA)
Powstała w Polsce pod koniec lat 40-tych ten typ gospodarki jest charakterystyczny dla wszystkich krajów tzw. realnego socjalizmu.
Słabości systemu nakazowo – rozdzielczego:
1. Nie skłaniał do racjonalnego wykorzystania czynników produkcji i obniżki kosztów – sprzyjał marnotrawstwu.
2. System był nie elastyczny z punktu widzenia dostosowania struktury produkcji do potrzeb odbiorcy – permanentne niedobory.
3. System nie był zdolny do absorbowania innowacji.
4. Hamował w sposób widoczny oddaloną inicjatywę – zanik przedsiębiorczości.
5. Wywoływał tendencje do ukrywania rezerw.
6. Rozmywał odpowiedzialność za podejmowane decyzje gospodarcze.
7. Zniekształcone informacje gospodarcze (brak rachunku ekonomicznego).

T: Społeczna gospodarka rynkowa MIXED ECONOMY
Powstała w Niemczech po II wojnie światowej
„społeczna”
 Zapomogi dla budynków mieszkalnych
 Świadczenia opieki społecznej
 Żłobki, przedszkola, domy starców
 Ulgi dla dzieci i młodzieży
 Pomoc edukacyjna dla młodzieży
 Itp.
Społeczna gospodarka rynkowa ma niwelować potęgujące się w gospodarce rynkowej dysproporcje społeczne.
Społeczna gospodarka rynkowa dotyczy łagodzenia rozpiętości w poziomie życia wynikających z działania mechanizmów rynkowych.
W Polsce wg. konstytucji również mamy społeczną gospodarkę rynkową (praktycznie nie działa). Obecnie najbardziej rozwinięta jest ona w Szwecji i Niemczech. Ostatnio państwa wycofują się lub ograniczają element socjalny z powodu braku pieniędzy.
PRAWO POPYTU I PODAŻY
Istota i rodzaje popytu.
Popyt- to takie zapotrzebowanie na dane dobro, za które nabywca gotowy jest zapłacić ustaloną na rynku cenę w określonym czasie.
Rodzaje popytu:
 Efektywny- chęć nabycia towaru po określonej cenie poparta posiadaniem odpowiedniej ilości pieniędzy
 Potencjalny- chęć nabycia towaru po określonej cenie nie poparta posiadaniem odpowiedniej ilości pieniędzy.
 Spekulacyjny-
a. wzrostowi cen towarzyszy wzrost popytu, jeśli konsumenci przewidują dalszy wzrost cen.
b. spadek popytu przy spadku cen, jeśli konsumenci przewidują dalszy spadek cen.
 Przypadek GIFFENA (dotyczy dóbr podstawowych).
Gdy rosną ceny ziemniaków i chleba rośnie na nie popyt, gdy inne produkty żywnościowe są niedostępne.
 Przypadek VEBLENA (dotyczy dóbr luksusowych). Wzrost ceny przy wysokich dochodach może przy luksusowych towarach być celem dowartościowania siebie tzw. efekt snoba.
 Efekt „owczego pędu”. Popyt na dane dobro wzrasta dla tego, że inni konsumują to dobro.
Popyt na dany towar zależy od czynników:
* cenowych:
1. Poziomu ceny danego dobra.
2. Poziomu cen dóbr substytucyjnych, są to dobra, które mogą się wzajemnie zastępować np. różne gatunki serów, wędlin, buty
3. Poziomu cen komplementarnych wzajemnie uzupełniających się np., gdy rośnie popyt na samochody, to również rośnie popyt na benzynę, oleje napędowe, usługi naprawcze.
* poza cenowych
1. Wysokość regularnych dochodów.
2. Oczekiwanie zmian cen i dochodów w tym, tzw., popyt spekulacyjny.
3. Indywidualnych preferencji konsumenta to np. tradycja, moda, wpływ reklam.
4. Liczby konsumentów, struktury płci i wieku.





CHARAKTERYSTYKA STRUKTUR PODRYNKU

Podział
Konkurencji Liczba
Producentów Zróżnicowanie
Produktów Stopień
kontroli
cen Metody
konkurencji
handlowej
1) konkurencja
doskonała Wielu Identyczne Brak - brak
- sprzedaż
na zagranicznych
giełdach
2) konkurencja
monopolistyczna Niewielu Zróżnicowane
substytuty Znaczący - cenowa
- nie cenowa
3) oligopol Kilku Niewielkie
zróżnicowanie
z substytutami Bardzo
znaczący - nie cenowa
- podział rynku
zbytu
4) monopol
pełny jeden Jeden produkt
nie posiada
substytutów ogromny - reklama








ROZDZIELENIE MONOPOLIZACJI PO STRONIE POPYTU I PODAŻY

Rynek od strony Rynek od strony
podaży R popytu
1. wolna konkurencja 1. wolna konkurencja
wielu sprzedających Y wielu kupujących
2 konkurencja 2. konkurencja
monopolistyczna N monopsonowa
niewielu sprzedających niewielu kupujących
3. oligopol kilku E 3. oligopson kilku
sprzedających kupujących
4. monopol pełny K 4. monopson
jeden sprzedający jeden kupujący

T: Inflacja.

INFLACJA- to proces ogólnego wzrostu cen.
Trzeba zwrócić uwagę na 2 elementy występujące w powyższej definicji.
1) Inflacja jest procesem (wzrost cen w jakimś długim okresie ma charakter trwały, nie bierze się pod uwagę krótkich jednorazowych elementów wzrostu cen.
2) Wzrost ogólnego (średniego) poziomu cen ( nie każdy pojedynczy wzrost cen jest inflacja). W praktyce gospodarczej oblicza się różne wskaźniki cen (oblicza to główny Urząd Statystyczny) a w szczególności:
 Wskaźnik cen konsumpcji
 Wskaźnik cen hurtowych i detalicznych
 Wskaźnik cen wszystkich produktów i usług wchodzących w skład PKB (deflator)
W analizach procesów inflacyjnych najczęściej jest wykorzystywany wskaźnik stopy inflacji tj. procentowy wzrost ogólnego poziomu cen w ciągu roku.
W Polskiej praktyce statystycznej oblicza się stopę inflacji w dwojaki sposób:
a) rok do roku (poziom cen z danego roku do poziomu cen z roku poprzedniego –bierze się pod uwagę średnią z 12-stu miesięcy)
b) z grudnia do grudnia – poziom cen z grudnia danego roku do grudnia ubiegłego roku

RODZAJE INFLACJI
Procesy inflacji mierzone wskaźnikiem cen mogą mieć różne nasilenie:
 Inflacje traktuje się jako pełzającą do 5% wzrostu cen rocznie
 Inflacja krańcowa – 5% - 10% rocznie
 Inflacja galopująca 10% - 150% rocznie
 Hiperinflacja powyżej 150% rocznie

PRZYCZYNY INFLACJI
• MONETARNA TEORIA INFLACJI – temp wzrostu cen uzależnione jest od tempa wzrostu podaży pieniądza. Ponieważ podaż pieniądza znajduje się pod kontrolą Banku Centralnego to za przyczynę inflacji upatruje się błędną politykę Banku Centralnego..
• POPYTOWA TEORIA INFLACJI – ta teoria ma swoją podstawę w teorii Keynsowskiej. Według Keynsów: - w warunkach niepełnego wykorzystania zgodności wytwórczych wzrost popytu powoduje mnożnikowy wzrost dochodu narodowego - w sytuacji pełnego wykorzystania zdolności wytwórczych dochodu narodowy nie może wzrosnąć i musi to doprowadzić do wzrostu cen. To stwierdzenie jest podstawą popytowej teorii inflacji. Według tej teorii przyczyn inflacji wypatruje się w ustaleniu popytu na towary na poziomie przewyższających możliwości zaspokojenia tego popytu. Jest to typowa nadwyżka popytu nad podażą. W tym przypadku pojawia się groźba tzw. spirala inflacji. Wzrost cen uruchamia dalszy wzrost cen  tzw. mechanizm inflacji. Efektem dalszego wzrostu cen jest wzrost dochodów – zwłaszcza producentów i sprzedawców. Natomiast proces wzrostu cen uruchamia działania roszczeniowe przez tych, których dochody realne spadły w wyniku wzrostu cen (chodzi np. o pracowników). To wszystko powoduje tzw. spiralę inflacyjną.
• KOSZTOWA TEORIA INFLACJI- według tej teorii przyczyną inflacji jest wzrost kosztów produkcji. Gdy rosną koszty produkcji, przedsiębiorstwa „przerzucają” ten wzrost na cenę wyrobów gotowych – na nabywców. Wzrost kosztów produkcji może być spowodowany różnymi przyczynami.
Stąd wyróżniamy różne typy inflacji kosztowej:
- inflacja płacowa – gdy następuje wzrost płac
- inflacja wywołana przez wysokie ceny dóbr importowanych
- inflacja wywołana przez podatki, – gdy wzrost podatków przerzucany jest na ceny.

SKUTKI INFLACJI:
Powolne procesy inflacyjne – to tzw. inflacja pełzająca – do 5% rocznie wzrost cen, uznawana jest za korzystnie wpływającą na procesy gospodarcze w danym kraju.
o Korzystnie wpływa na wzrost gospodarczy
o Następuje obniżka realnych stóp procentowych w bankach, co wywołuje optymistyczne nastawienie wśród przedsiębiorców
o Rośnie działalność inwestycyjna.
Natomiast inflacja powyżej 5% rocznie uważana jest za niekorzystną:
 Silne procesy inflacyjne zniekształcają procesy rynkowe. Podmioty gospodarcze tracą orientację rynkowa
 Wysoka inflacja powoduje ucieczkę od pieniądza, polegająca na gwałtownym spadku popytu na pieniądz. Przy wysokiej inflacji korzystniej jest trzymać swoje środki pieniężne w bankach. Ale aby dokonać różnych transakcji produkcyjno-bankowych potrzebna jest gotówka. Stąd konieczność częstego odwiedzania banków i pobierania tylko minimalnych niezbędnych wypłat.
 Silne procesy inflacyjne zwiększają niepewność w zakresie przewidywania zmian cen, co osłabia aktywność gospodarczą (działalność inflacyjna).
 Trzeba ponosić dodatkowe koszty związane z obsługą procesów gospodarczych: a) wymiana wywieszek z cenami w sklepach b) zmiana liczników na parkingach c) przeróbka automatów telefonicznych itp.
 Niekorzystne zmiany w wymianie międzynarodowej.
Polskie towary eksportowane na inne rynki stają się droższe, natomiast zagraniczne towary importowane do naszego kraju stają się tańsze w stosunku do krajowych. W związku z tym pogarsza się bilans płatniczy.

POLITYKA ANTYINFLACYJNA
1. rząd stara się przekonać Związki Zawodowe, aby ich żądania wzrostu płac, nie przekraczały wzrostu cen – w Polsce „Komisja Trójstronna” – rząd, pracodawcy Związki Zawodowe.
2. Rząd może wprowadzić progresywne opodatkowanie pac ponad ustalony pułap (w Polsce 00 w latach 1990-1995 miało to miejsce).
3. Rząd – zmniejszenie deficytu budżetowego i podwyższenie podatków, (ale tylko na krótki czas).
4. Bank Centralny – kreuje ilość pieniądza •na rynku poprzez: a. Wysokość stopy procentowej b. Stopy rezerw obowiązkowych c. Kupno i sprzedaż papierów wartościowych.
(Niskie stopy procentowe – skłonność do inwestycji. Wysokie stopy procentowe – skłonność do oszczędności.)

CYKL ROZWOJU GOSPODARKI RYNKOWEJ












Fazy cyklu koniunkturalnego

1) Przyczyny cykliczności rozwoju.
Wyróżnia się tutaj 2 koncepcje:
a) egzogeniczne – wynik zjawisk zewnętrznych
+ rytmiczne, – co 11 lat pojawianie się plam na słońcu, co powoduje periodyczne(okresowe) okresy nieurodzaju
+ te zmiany w produkcji powodują zmiany w produkcji przemysłowej
-, zatem skutek w działania praw przyrody następują zmiany w działalności gospodarczej
- koncepcja cyklu politycznego –
+ zmiany priorytetów ekonomicznych władzy w okresach poprzedzających wybory w celu pozyskania głosów wyborczych
b) endogeniczne – wynik zjawisk wewnętrznych
+ np. wahania stopy zysku
2) Cykl koniunkturalny:
okresowe zmiany poziomu aktywności gospodarczej nazywamy cyklem koniunkturalnym.



Rozróżniamy 4 klasyczne fazy cyklu koniunkturalnego:
 Kryzys – spadek poszczególnych wielkości ekonomicznych
 Depresja – względna stabilizacja na niskim poziomie
 Ożywienie – wzrost poszczególnych wskaźników aktywności gospodarczej
 Rozkwit – dalszy wzrost, ale w zwolnionym tempie
Górny punkt zwrotny zapoczątkowuje fazę kryzysu i nowy cykl.
KRYZYS
Złamanie gospodarcze związane z kryzysem nadprodukcji, spadek dochodu narodowego)DN) i spadek zatrudnienia.
- spadek kursu papierów wartościowych
- zmniejszenie się inwestycji
- banki w obawie przed rosnącym ryzykiem upadłości wielu firm ograniczają kredyt inwestycyjny i żądają spłaty dotychczasowych zobowiązań
DEPRESJA
Dalsze zmniejszenie kredytów inwestycyjnych.
- rosnące trudności sprzedaży powodują, że zyski spadają
- wiele małych i słabych firm bankrutuje i rośnie bezrobocie
- banki komercyjne (prywatne) maksymalne ograniczają kredyt
Gospodarka funkcjonuje na zwolnionych obrotach, a inwestycje i konsumpcja nie wykazują już tendencji malejącej. Pomału wyczerpują się zapasy. Jest to tzw. dno kryzysów!
OŻYWIENIE
Wzrost wydatków inwestycyjnych, wzrost DN, wzrost zatrudnienia.
+ przedsiębiorcy, którzy przetrwali kryzys wycofują przestarzałe maszyny i urządzenia i zgłaszają popyt na maszyny nowocześniejsze, umożliwiające:
- wzrost wydajności
- obniżkę kosztów wytworzenia
- poprawę wydajności
+ ten popyt ożywia produkcję w sektorze dóbr inwestycyjnych
+ tańsze kredyty zwiększają wydatki inwestycyjne
+ ten optymizm rozwoju gospodarczego przenosi się na rynek papierów wartościowych. Rosną kursy akcji i obligacji.
ROZKWIT
Inwestycje osiągają swój najwyższy poziom i przestają już rosnąć.
+ wysoki poziom wydatków inwestycyjnych doprowadza do wzrostu zdolności produkcyjnych całej gospodarki
+ wzrostowi dochodów towarzyszy wzrost skłonności do oszczędzania
+ maleje tym samym skłonność do konsumpcji
+ banki komercyjne wykazują coraz większą ostrożność w udzielaniu kredytów inwestycyjnych
Wszystko to powoduje stopniowe wygaszanie optymistycznych nastrojów wśród przedsiębiorstw.

PRZYCZYNY OSŁABIENIA OSTROŚCI WAHAŃ CYKLICZNYCH
Po II WOJNIE ŚWIATOWEJ
Współczesny cykl koniunkturalny składa się z dwóch faz: ekspansji i recesji, co jest wynikiem spłaszczenia i skrócenia wahań cyklicznych po II Wojnie Światowej.
Przyczyny osłabienia ostrożności wahań:
+ Szybki rozwój postępu technicznego po II Wojnie Światowej (elektronika, automatyka, komputeryzacja) oraz interwencjonizm państwowy był przyczyną stosunkowo wysokiego wzrostu gospodarczego oraz zmieszonej amplitudy wahań cyklicznych i jej spłaszczenia
+ stale rosnące wydatki konsumpcyjne trwałego użytkownika indywidualnych konsumentów
- budownictwo mieszkaniowe
- kupno samochodów
- kupno sprzętu RTV i komputerów
- itp.
Zakupy tych dóbr niewiele się zmniejszają w warunkach recesji gosp., bo konsumenci pragną podtrzymywać swój stan posiadania tych dóbr i dokonują wymiany egzemplarzy zużytych technicznie lub przestarzałych na bardziej nowoczesne. Sprzyjają temu nagromadzone oszczędności oraz łatwa dostępność kredytu.
Te zachowania konsumentów ( ich inwestycje) zmniejszają amplitudę wahań cyklu i stabilizują gospodarkę.
+ po II Wojnie Światowej miejsce 8-10-letnich (tzw. średnich) cykli gospodarczych zajęły 3-4 letnie cykle (tzw. krótkie). Związane są one z wahaniami stanów zapasów.
Gdy wielkość zapasów wzrasta ponad przeciętne normy, następuje zmniejszenie zamówień, czemu towarzyszy pewien spadek produkcji, który trwa do wyczerpania się zapasów. Wówczas następuje nowy wzrost zamówień, czego wynikiem jest ożywienie w produkcji.
Czynniki zewnętrzne:
- skala inwestycji dokonywana przez międzynarodowe korporacje
- zmiany kursów walut i związana z tym polityka handlowa dotycząca eksportu i importu.
Ale nie zdołano całkowicie wyeliminować zjawiska cykliczności, ponieważ niestabilność wzrostu jest nieodłączną cechą gosp. rynkowej.

ZAGADNIENIA
1) Cechy systemu rynkowego
2) Co to jest mechanizm rynkowy?
3) Etapy rozwoju kapitalizmu.
4) Społeczna gospodarka rynkowa.
5) Mankamenty gospodarki gosp. socjalnej
6) Popyt i podaż - cena równowagi - rodzaje popytu - przedstaw prawo podaży
7) Monopol, wolna konkurencja.
8) Przedstaw model konkurencji monopolistycznej
9) Teoria produkcji – optimum.
10) Deflator, wady PKB per capita
11) Bezrobocie – strukturalne, koniunkturalne, przyczyny według ujęć.
12) Inflacja – przyczyny, polityka antyinflacyjna, rodzaje inflacji.