Woliński Park Narodowy

GEOLOGIA I GEOMORFOLOGIA

Obszar lądowy Parku jest silnie zróżnicowany. Wyspa Wolin generalnie ukształtowana przez ostatni lodowiec wciąż zmienia się. Współczesny obraz wyspy kształtował się około 10-11000 lat. Pierwotnie utwory lodowcowe modelowane były przez wiatry i wody, zalewane tereny stopniowo zamieniały się w bagna i torfowiska. Stale działały wody Bałtyku i Odry tworząc m.in. wydmowe mierzeje jak również klify. Dominującym krajobrazem jest pasmo wzniesień moreny czołowej graniczące na odcinku ok.15 km z morzem. Najwyższe aktywne klify osiągają wysokość 95m. Abrazja klifowego wybrzeża corocznie przesuwa linię brzegu o około 80 cm. Wzgórza morenowe, które zajmują około 75% powierzchni parku najwyższą wysokość - 115 m n.p.m., osiągają w kulminacji Grzywacza. Drugim, pod względem zajmowanego obszaru jest krajobraz delty Świny z kilkudziesięcioma bagnistymi wysepkami, które rozdzielone są licznymi kanałami cieśniny Świny. Na tym terenie proces jego formowania jest również stale aktywny – corocznie zmienia się konfiguracja dna, powstają nowe płycizny, wysepki. Trzecim typem krajobrazu jest pojezierze z polodowcowymi jeziorami, ozami i kemami (okolice Warnowa). Niewielką część Parku zajmuje rozległy obszar sandru (Wapnica-Karnocice).


HISTORIA

Wykształcenie się zbiorowisk leśnych we współczesnej historii wyspy Wolin rozpoczyna się około 9 -10000 lat B.P. - kiedy to lądolód odsunął się na północ współczesnej Skandynawii. Wówczas na ówczesnym obszarze wyspy Wolin rozpoczyna się rozwój pionierskich lasów o charakterze tajgi, zajmujących miejsce ustępujących zbiorowisk tundrowych. Trwające jednocześnie procesy modelowania reliefu południowych brzegów Bałtyku, zmieniają lokalne warunki siedliskowe, dzięki czemu dzisiaj obserwujemy swoistą rzeźbę terenu oraz mozaikę gleb. W miarę ocieplania się klimatu następują zmiany składu gatunkowego lasów. Z południa docierają najpierw dąb, a następnie buk - ustępuje z lasów sosna i brzoza. Około 5000 - 3000 lat B.P. lasy pokrywają całą wyspę Wolin (po ok.30% wynosił udział sosny, dębu i brzozy), w tym czasie rozpoczyna się rozwój osadnictwa żarowo-kopieniaczego. Do około 750 lat B.P. stopniowo wzrasta presja osadnictwa, lecz nie ma to większego wpływu na lasy (wypas bydła i nierogacizny), dopiero początki naszej ery pociągają za sobą silny wzrost zapotrzebowania na drewno (miasto Wolin) oraz wypas w lesie, co prowadzi do ograniczenia ilości - głównie dębu. Wg. badań palinologicznych około roku 1000 udział dębu wynosi 6-8%, sosny 20-30%, brzozy 6-10%, a buka 3-4%. (palinologia – nauka zajmująca się badaniem występowania gatunków roślin w przeszłości na podstawie analiz udziału pyłków w osadach organicznych, na wyspie Wolin do badań wykorzystwyane sa m.in. osady z jez.Racze k/Kołczewa) Od roku 1000 do 1850 następuje stałe zmniejszanie się powierzchni lasów na wyspie Wolin (osadnictwo, rolnictwo) oraz zmniejszanie udziału dębu i buka (ochłodzenie klimatu , zapotrzebowanie na surowiec dla szkutnictwa, budownictwa). W roku 1618 zasięg lasów odpowiada w przybliżeniu współczesnemu (wg.mapy Lubinusa). Od około 1750 r właściciele lasów nieliczne już dęby pozostawiają na zrębach jako nasienniki; z tych czasów pochodzą najstarsze dęby rosnące w lasach Parku. Od roku 1750 rozpoczyna się planowe zagospodarowywanie lasów - prowadzono wyręby i odnawianie wyciętych powierzchni (głównie sosną), w lasach bukowych stosowano rębnie częściowe, sztucznie wprowadzano dęby (1890-1920). Od ok.1880 r. wprowadzono do lasów gatunki egzotyczne – daglezję (Pseudotsuga douglasi), wejmutkę (Pinus strobus), żywotnik olbrzymi (Thuja gigantea), jodłę pospolitą (Abies alba), świerk serbski (Picea omorika). Wówczas też zaczęto opracowywać plany urządzania lasu. [Plany urządzania lasu – dokumenty opisujące stan lasu, jego cechy i wartość oraz wyznaczające zasady gospodarczego korzystania z jego zasobów najczęściej na okres 10 lat] Przed wojną lasy były intensywnie użytkowane w ramach dwóch nadleśnictw państwowych: Misdroy (zachodnia i południowa część wyspy) i Warnow (wschodnia i północna część wyspy). Stosowano wówczas głównie zręby zupełne lub częściowe w drzewostanach mieszanych ze sztucznym odnowieniem głównie sosny pospolitej. Wówczas to zalesiane były powierzchnie w przeszłości wylesione – w okolicach Międzyzdrojów, Karnocic, Warnowa . W okresie wojny i krótko po niej, lasy stały się zasobem surowca budowlanego i opałowego, zaś prowadzona gospodarka była intensywna. Duże powierzchnie w okolicach Międzyzdrojów ucierpiały od ostrzału i bombardowań. Intensywna gospodarka leśna trwa do roku 1960, kiedy to ok.40% lasów wyspy Wolin zostaje objętych ochroną Wolińskiego Parku Narodowego.


ROŚLINNOŚĆ


Na wyspie Wolin stwierdzono występowanie ponad 1300 gatunków roślin naczyniowych, w tym wielu gatunków chronionych i rzadkich, z tej liczby około 600 żyje na terenie Parku. Zbocza stromych klifów porastają gęste zarośla rokitnika zwyczajnego. Płytkie piaszczyste dno Morza Bałtyckiego zajmują makroglony: zielenice, brunatnice i krasnorosty, wśród których najliczniejszymi są morszczyn i zielenica Entetromoprpha intestinalis. Tereny lądowe pokryte są dominującymi tutaj lasami bukowymi, bukowo-dębowymi i sosnowymi. Głównym gatunkiem w lasach jest jednak sosna, która zajmuje 68% lądowej powierzchni parku. Buk zajmuje 23%, dąb 7% a inne gatunki (świerk, modrzew, daglezja, brzoza) pozostałą część. Średni wiek lasów parku wynosi aż 106 lat. Wśród zespołów leśnych szczególnie dobrze zachowały się lasy bukowe, których struktura zbliżona jest do lasów naturalnych. Najlepiej zachowane zespoły buczyn są chronione w obszarach ochrony ścisłej w części południowej (żyzne buczyny) oraz w części północnej (kwaśne buczyny), gdzie występuje szczególnie cenna - wolińska buczyna storczykowa. Wykształciła się ona na szczególnym typie gleby - naspie przyklifowej, powstającej przez nawiewanie drobnych cząstek minerałów z klifu do wnętrza lasu. W tym szczególnym zespole roślinnym rośnie m.in. 9 gatunków storczyków. Spośród innych leśnych zespołów roślinnych na uwagę zasługują występujące w okolicach Wisełki na glebach bielicowych wytworzonych z piasków luźnych nadmorskie bory bażynowe, oraz wielopostaciowy las dębowo-brzozowy. Bardzo cennym gatunkiem rosnącym w lasach na północy Drożkowych Łąk jest okazała paproć - długosz królewski. Specyficzne zbiorowiska roślinności nieleśnej spotykamy na obszarze wstecznej delty Świny – rośnie tu wiele gatunków roślin rzadkich t.j. woskownica europejska, kłoć wiechowata, turówka wonna oraz szczególnie rzadkie rośliny solnisk-hallofity: świbka nadmorska, sit Gerarda, mlecznik nadmorski, czosnek kątowaty, muchotrzew solniskowy. Rośliny plaży nadmorskiej reprezentują: honkenia piaskowa, wydmuchrzyca piaskowa, rukwiel nadmorska i solanka kolczysta. Bardzo rzadkim w Polsce gatunkiem jest występująca w ciepłolubnych murawach w południowej części parku pajęcznica liliowata



LEŚNE ZBIOROWISKA ROŚLINNE


W lasach Wolińskiego Parku Narodowego wyróżniono dotychczas 15 zespołów roślinnych, z których 6 odgrywa dominującą rolę (powierzchniowo i ekologicznie).
Buczyny
kwaśna buczyna Luzulo pilosae-Fagetum zespół dominujący powierzchniowo
podzespół typowy: Luzulo pilosae-Fagetum typicum
podzespół zboczowy: Luzulo pilosae-Fagetum dicranerosum
buczyna żyzna Melico-Fagetum zespół dominujący powierzchniowo
storczykowa buczyna wolińska Carici-Fagetum balticum zespół ważny
Mieszane kwaśne dąbrowy
las bukowo-dębowy Fago-Qercetum zespół dominujący powierzchniowo
las brzozowo-dębowy Betulo-Qercetum zespół dominujący powierzchniowo
podzespół typowy: Betulo-Qercetum typicum
podzespół zaroślowy: Betulo-Qercetum loniceratosum xylostei
Bory sosnowe
śródlądowy bór suboceaniczny Leucobryo-Pinetum zespół dominujący powierzchniowo
nadmorski bór bażynowy Empetro nigri-Pinetum zespół dominujący powierzchniowo
Pozostałe zbiorowiska małopowierzchniowe
ols porzeczkowy Ribbo nigri-alnetum
łeg jesionowo-olszowy Circaeo-Alnetum
dąbrowa ciepłolubna nitrofilna Ribbo nigri-alnetum
łęg fiołkowo-wiązowy
zbiorowiska zaroślowo-leśne z Rhamnus cathartica i Crataegus monogyna
zbiorowiska zastępcze z nasadzoną Pinus silvestris , Acer pseudoplatanus i Sambucus nigra
zbiorowiska zaroślowo-leśne z Salix caprea i Populus tremula
zbiorowisko Pinus silvestris i Calamagrostis epigejos
zbiorowiska leśne z nasadzoną Pinus silvestris na klifie nadmorskim
Wśród wyróżnionych, dominującymi są zbiorowiska lasów bukowych, lasów z udziałem dęba oraz borów, które łącznie zajmują ok.95% powierzchni leśnej parku. Wśród lasów jedynie 26,29% stanowią zbiorowiska niezniekształcone, lub zniekształcone słabo. Pozostałe, w różnym stopniu zniekształcenia, podlegają zabiegom stopniowej przebudowy. Część powierzchni na gruntach porolnych zajmują leśne zbiorowiska zastępcze, zdominowane przez sztucznie sadzoną sosnę i świerka.
Wśród wyróżnionych, dominującymi są zbiorowiska lasów bukowych, lasów z udziałem dęba oraz borów, które łącznie zajmują ok.95% powierzchni leśnej parku. Wśród lasów jedynie 26,29% stanowią zbiorowiska niezniekształcone, lub zniekształcone słabo. Pozostałe, w różnym stopniu zniekształcenia, podlegają zabiegom stopniowej przebudowy. Część powierzchni na gruntach porolnych zajmują leśne zbiorowiska zastępcze, zdominowane przez sztucznie sadzoną sosnę i świerka.

Wśród wyróżnionych, dominującymi są zbiorowiska lasów bukowych, lasów z udziałem dęba oraz borów, które łącznie zajmują ok.95% powierzchni leśnej parku. Wśród lasów jedynie 26,29% stanowią zbiorowiska niezniekształcone, lub zniekształcone słabo. Pozostałe, w różnym stopniu zniekształcenia, podlegają zabiegom stopniowej przebudowy. Część powierzchni na gruntach porolnych zajmują leśne zbiorowiska zastępcze, zdominowane przez sztucznie sadzoną sosnę i świerka.


GLEBY


Wszystkie gleby na obszarze Wolińskiego Park Narodowego są stosunkowo młodymi glebami, których formowanie rozpoczęło się po ustąpieniu ostatniego zlodowacenia, a więc około 10 -11000 lat temu. Duże zróżnicowanie geomorfologiczne wyspy Wolin (wystawa i rzeźba zboczy morenowych, duża przepuszczalność osadów morenowych), specyficzne i zróżnicowane oddziaływanie czynników glebotwórczych (w tym szczególnie wpływ wód otaczających wyspę) oraz wpływ przeszłej gospodarki człowieka na kierunek procesów glebowych, doprowadziło do wykształcenia się bogatej mozaiki gleb. Jest to jeden z argumentów potwierdzających odrębność środowiskową wyspy Wolin. Aktualnie wyróżniono w granicach Parku 21 podstawowych jednostek – podtypów gleb. Wśród nich dominującym są:
· gleby bielicowe słabo wykształcone (OO.Wisełka)
· gleby bielicowe właściwe (OO.Warnowo)
· bielice (OO.Międzyzdroje, OO.Wicko)
· gleby rdzawe (OO.Wapnica, OO.Wicko)
· gleby hydrogeniczne (tereny lądowe w OO.Wodny, okolice jezior warnowskich)
Spośród innych, większe płaty zajmują gleby brunatne związane z gliniastymi wierzchowinami wzniesień morenowych. Jako wyjątkową i unikalna w skali całego basenu Morza Bałtyckiego, trzeba wymienić glebę o nazwie - naspa przyklifowa. Występuje ona wyłącznie na wierzchowinie wysokich klifów, wąskim 30 – 150 metrowym pasem. Gleba ta powstaje w wyniku przemiennego osadzania się materiału organicznego (opad liści, martwe części roślin runa) i materiału mineralnego, nawiewanego z powierzchni klifów przez silne wiatry w głąb lasu. W ten sposób powstaje zasobna gleba o charakterystycznej warstwowej budowie, w oparciu o którą, rozwija się specyficzna wolińska buczyna storczykowa.



STATYSTYKA


Powierzchnia lasów 4491.30 ha 100 %
Powierzchnia lasów wyłączonych z zabiegów ochronnych 1221.97 ha 26.29%
Powierzchnia lasów zniekształconych gospodarką człowieka 3426.56 ha 73.71%
Powierzchnia lasów na gruntach porolnych w I pokoleniu 110.88 ha 2.39 %
Powierzchnia drzewostanów II piętrowych 832.28 ha 17.9 %

Średni wiek (w roku 1998) 104 lata
Średnia zasobność na 1 ha 358 m3
Średni przyrost roczny 3.44 m3/ha
Udział powierzchniowy, masowy (wg gat. głównych) i wybrane wskaźniki (wg gat. rzeczywistych) dla gatunków dominujących w lasach WPN:
Sosna pospolita
3053,29 Ha 67,7% 947859 m3 54,5%
Przeciętny wiek: 96 lat Przeciętna zasobność: 358 m3/Ha
Buk pospolity
994,25 Ha 22,1% 419650 m3 26,1%
Przeciętny wiek: 131 lat Przeciętna zasobność: 367 m3/Ha
Dąb bezszypułkowy
326 Ha 7,3% 188185 m3 11,7%
Przeciętny wiek: 106 lat Przeciętna zasobność: 363 m3/Ha
Świerk pospolity
9,66 Ha 0,2% 16377 m3 1,0%
Przeciętny wiek: 58 lat Przeciętna zasobność: 255 m3/Ha
Modrzew europejski
19,06 Ha 0,4% 10555 m3 0,7%
Przeciętny wiek: 58 lat Przeciętna zasobność: 313 m3/Ha
Daglezja
29,01 Ha 0,6% 12038 m3 0,7%
Przeciętny wiek: 65 lat Przeciętna zasobność: 458 m3/Ha
Brzoza
23,84 Ha 0,5% 5882 m3 0,4%
Przeciętny wiek:48 lat Przeciętna zasobność: 173 m3/Ha
Olsza
34,61 Ha 0,8% 5280 m3 0,3%
Przeciętny wiek: 35 lat Przeciętna zasobność: 144 m3/Ha



OCHRONA I ZADANIA

1. Przebudowa drzewostanów zniekształconych i zbiorowisk zastępczych
Blisko 2/3 powierzchni lasów w przeszłości zniekształcona przez gospodarkę człowieka, dla przyspieszenia przemian oraz ochronę negatywnie modelowanych procesów glebowych poddane jest zabiegom przebudowy składu i struktury drzewostanów. Na około 200 ha (zbiorowiska zdegradowane na gruntach porolnych) zabiegi te są intensywne i stosuje się sztuczne wprowadzanie gatunków zgodnych z potencjalnym zbiorowiskiem roślinnym, pozostała część lasów mniejszym stopniu zniekształcenia przebudowywana jest w sposób ekstensywny, z maksymalnym wykorzystaniem i popieraniem naturalnie pojawiających się odnowień gatunków, zgodnych z potencjalnym zbiorowiskiem – w tym jego wczesnych stadiów rozwojowych.
2. Stopniowe usuwanie gatunków obcych z ekosystemów leśnych WPN
Obecność gatunków obcych (neofitów) wiąże się z ich negatywnym wpływem na stan zbiorowisk – wypieranie gatunków rodzimych, zmiana warunków siedliskowych, jest nieporządanym efektem przeszłej gospodarki. Przywracanie układów zbliżonych do naturalnych w drodze ich stopniowej eliminacji.
3. Zwiększanie różnorodności
Ważnym zadaniem jest umożliwienie różnicowania się i wzbogacania ekosystemu leśnego – służy temu m.in. nie usuwanie wydzielających się ze składu drzew – złomów i wywrotów, nie usuwanie w trakcie zabiegów wszystkich drzew dziuplastych - niezależnie od ich pozycji biosocjalnej, dbanie o gatunki pionierskie, pojawiające się w naturalnych odnowieniach, pozostawianie na powierzchniach przebudowywanych luk i przerzedzeń, pozostawienie porzuconych gruntów rolnych naturalnej sukcesji.
4. Zabezpieczenie drzewostanów zniekształconych przed szkodami abiotycznymi
Zniekształcone lasy na ogół posiadają niekorzystna jednopiętrowa budowę, która umożliwia wystąpienie zjawisk klęskowych na dużych powierzchniach – okiść, wiatrołomy itp. Rozluźnianie zwarcia koron, stymulowanie różnicowania budowy pionowej, to jedno z zadań prowadzonych cięć przebudowy, które umożliwia ich uodpornienie na działanie np.wiatrów.
5. Monitorowanie stanu lasów
Prowadzone są obserwacje stanu ekosystemów, z jednej strony umożliwiają odpowiednio wczesne wykrycie zagrożeń dla lasu, a z drugiej potwierdzają ich wzrastającą odporność na wystąpienie naturalnych zagrożeń dla trwałości.
6. Powiększanie stref ochrony ścisłej
Prowadzenie przebudowy oraz eliminacji gatunków obcych umożliwia stopniowe powiększanie strefy objętej ochroną ścisłą, w której nie są już wymagane żadne działania człowieka wspomagające naturalne procesy przyrodnicze. Wyznacznikiem takiego momentu jest osiągnięcie składu gatunkowego zgodnego z potencjalnym zbiorowiskiem roślinnym lub w umożliwienie trwania samodzielnego naturalnego procesu rozwoju zbiorowiska. Aktualnie strefa ochrony ścisłej obejmuje obszar 498,72 ha w siedmiu różnych obszarach:
· obszar im. B.Dyakowskiego – położony w północnej części OO.Wapnica ochronie podlega m.in. żyzna buczyna z perłówką jednokwiatową w runie (pow.66,72ha)
· obszar im. doc. dr S.Jarosza – położony w północnej części OO.Wisełka, ochronie podlega tutaj obszar przyklifowy , uboga buczyna pomorska, las brzozowo-dębowy, m.in. z licznie występującymi roślinami chronionymi - wiciokrzewem pomorskim, kruszczykiem rdzawoczerwonym, sasanką łąkową (pow. 89,16 ha)
· obszar im. prof. dr M.Raciborskiego – położony na zachód od Wisełki, ochronie podlega tutaj fragment lasu mieszanego podlegający naturalnemu procesowi przebudowy . W przeszłości bardzo obfite stanowisko wiciokrzewa pomorskiego (pow.10,33 ha)
· obszar im.prof. dr A.Wodziczki – położony w południowej części OO.Wapnica , ochronie podlega tutaj klif o południowej wystawie ze zbiorowiskami ciepłolubnymi wraz z przyległym pasem szuwarów i oczeretowych wysp (pow.107,16 ha)
· obszar im. prof. dr W.Szafera - położony koło Wapnicy, ochronie podlega tutaj rozległy płat żyznej buczyny z żywcem cebulkowym w runie (pow.101,17 ha)
· obszar im.prof. Czubińskiego – położony w północnej części OO.Międzyzdroje, ochronie podlega tutaj najwyższe wolińskie wybrzeże klifowe wraz z przyległym pasem buczyn w tym unikalną wolińską buczyna storczykową (pow.106,38 ha)
· obszar bez nazwy – położony w północnej części Drożkowych Łąk, ochronie podlega tutaj las brzozowo-dębowy z długoszem królewskim, olsy i zbiorowiska zaroślowe (pow.17,80 ha)







ZAGROŻENIA

1. Abiotyczne Lasy Parku narażone są na działanie naturalnego czynnika, jakim są sztormowe wiatry. Zagrożenia, jakie one ze sobą niosą dotyczą głównie drzewostanów na gruntach porolnych. Inne czynniki – okiść, śniegi, opady ze względu na swoją sporadyczność i niewielki zasięg nie odgrywają większej roli w życiu lasów.
2. Biotyczne Prowadzone od wielu lat obserwacje stanu sanitarnego lasów wykazują ich wysoką wewnętrzną odporność na masowe pojawy owadów czy choroby grzybowe, które mogłyby zachwiać stan sanitarny. Najczęściej podwyższone (wobec przyjmowanych wartości progowych) liczebności stwierdzane są u poprocha cetyniaka, szczotecznicy szarawki oraz brudnicy mniszki. Spośród grzybów istotną rolę na gruntach porolnych odgrywa huba korzeni.
3. Antropogeniczne
Działania człowieka to główne źródło zagrożeń dla lasów Parku. Najpoważniejsze zagrożenia to :
· obniżanie się poziomu wód gruntowych i zmiana ich parametrów fizyko - chemicznych,
· zanieczyszczenia wód Odry i Zatoki Pomorskiej,
· emisje gazów i pyłów,
· emisje hałasu,
· nadmierny, sezonowy, lokalny ruch turystyczny,
· transport (w tym ładunków niebezpiecznych) wokół i przez teren Parku,
· pożary leśne
· wnikanie do wnętrza Parku gatunków obcych rodzimej przyrodzie w drodze przenoszenia przez człowieka czy zwierzęta
· kłusownictwo

NAJ...

Najstarsze drzewostany to:
1. Najstarszy drzewostan dębowy – na terenie Obwodu Ochronnego Wisełka – wiek 345 lat
2. Najstarsza buczyna – na terenie Obwodu Ochronnego Wicko – wiek 205 lat (119c)
3. Najstarszy drzewostan sosnowy na terenie OO.Międzyzdroje – wiek 215 lat. (62n)
Największe drzewa rosnące w parku to:
Buk zwyczajny, rośnie na stoku w pobliżu wsi Wicko. Ma ok. 200lat, 455cm obwodu pnia i ok. 20m wysokości
Daglezja rośnie przy granicy wioski Wisełka obok niewielkiego bagienka, ma około 120lat, 324cm obwodu pnia i 33m wysokości
Dąb szypułkowy rośnie na Mierzei Przytorskiej, na krawędzi wydm i obszarów bagiennych. Ma ok.250 lat, 657cm obwodu pnia i 19 m wysokości
Dąb bezszypułkowy rośnie nad Zalewem Szczecińskim prz niebieskim szlaku turystycznym. Ma 640cm obwodu pnia, 18 m wysokości. W roku 1996 silny wiatr rozłamał go – aktualnie pozostał jeden (z 3) żywy konar
Sosna pospolita rośnie na terenie OO.Wicko. Ma około 190 lat, 321cm obwodu pnia i 30 m wysokości
Żywotnik zachodni rośnie na wzniesieniu w pobliżu wioski Wicko. Ma około 120 lat, 233cm obwodu pnia i 29m wysokości. Jest to jedno z najokazalszych drzew tego gatunku w Polsce.
Żywotnik olbrzymi rośnie na polance przed siedzibą OO.Warnowo. Ma około 110 lat, 448cm obwodu pnia i 25m wysokości.
Świerk pospolity rośnie na terenie OO.Wisełka. Ma około 140lat, 290 cm obwodu pnia, 36 m wysokości.


PTAKI LASÓW


W zajmujących blisko 42% powierzchni Parku lasach odpowiednie biotopy znajduje kilkadziesiąt gatunków ptaków, z których wiele należy do typowo leśnych, część preferuje strefę ekotonu, a część w lasach znajduje jedynie miejsce gniazdowania. Szczególne cenne gatunki występują w starych buczynach. Są to związane z dziuplami: muchołówka mała (Ficedula parva) – gatunek gniazdujący głównie w starych, cienistych buczynach, siniak (Columba oenas) – gołąb, którego pohukiwanie w okresie lęgowym często słychać w lasach bukowych. Buczyny to również biotop bardziej pospolitych gatunków - kowalika (Sitta europaea) znanego z umiejętności zalepiania zbyt dużego otworu dziupli (lub skrzynki lęgowej), oraz poruszania się głową w dół, co umożliwia mu specjalna budowa nóg. Niemniej ciekawe będzie oglądanie kolorowego grubodzioba (Coccothraustes coccothraustes) – rozłupywanie nasion owoców co umożliwia mu masywny dziób (trzaski), słychać nawet z kilkudziesięciu metrów. Grubodzioba najłatwiej jednak zobaczymy jesienią – gdy buczyny oferują dużo łatwo dostępnego pokarmu – nasion buka, lub żołędzi a barwy ptaka bardziej rzucają się w oczy. Kontrastowo ubarwionego żółto-pomrańczowo-czarnego samca wilgi (Oriolus oriolus), gniazdującego wysoko w koronach drzew, łatwiej będzie nam usłyszeć, tym bardziej, że odzywa się bardzo charakterystycznym, dźwięcznym fletowym gwizdem, niż go zobaczyć. Gatunek ten ze względu na rozległe areały osobnicze zawsze jest nielicznym w lasach Parku. W podmokłych dębowo-brzozowych lasach na Mierzeji Przytorskiej gniazdują m.in. dzięcioł mały (Dendrocopus minor) budujący dziuple w nawet zmurszałych pniach czy szczególnie dużo i często śpiewający zaganiacz (Hypolais icterina), związany z zaroślami. W okolicy Lubina spotykany jest gatunek związany z lasami liściastymi - dzięcioł zielony (Picus viridis). Dla tego dzięcioła mrówki są głównym składnikiem pokarmu, i bardzo często poluje na nie „pieszo”. Bardzo charakterystyczny jest jego głos, zwany „śmiechem diabła” o brzmieniu zbliżonym do „kjukk jukk jukk”.

W lasach mieszanych z dużym udziałem sosny powszechnie występuje zięba (Fringila coelebs) – jeden z najbardziej licznych europejskich gatunków; w okresie zimy spotkać będziemy mogli jej kuzyna z północy – bardziej kontrastowo ubarwionego jera (Fringilla montifringilla). Drozdy, chyba najłatwiej rozpoznawalne gatunki lasów mieszanych - śpiewak (Turdus philomelos) – zawsze śpiewający na wierzchołku drzewa, kos (Turdus merula) uparcie przetrząsający ściółkę w poszukiwaniu pokarmu to najbardziej powszechni ich przedstawiciele. O ich obecności świadczą również tzw. kuźnie drozdów czyli miejsca gdzie rozbijają skorupki swoich „ulubionych” ofiar – ślimaków. Nie mniej częsty jest rudzik (Erithacus rubecula) spotykany od bardzo wczesnej wiosny aż do pierwszych śniegów, a i czasami w pełni zimy lasy Parku są pełne rudzików ciągnących z północy. W okresie lęgowym ten wyróżniający się czerwona plamą na piersi ubarwiony ptaszek, jest wyjątkowo nietowarzyski i wojowniczy szczególnie wobec swojego gatunku – przepędza wszystkie rudziki w znacznej odległości od gniazda, żyjąc w swoistej ‘samotności’. Wypełniający las charakterystycznym „cil-calp” pierwiosnek (Phyloscopus collybita) swoim wiosennym przylotem zwiastuje właściwe rozpoczęcie wiosny, preferuje partie z gęstym podszytem, wśród którego, nisko na ziemi zakłada gniazdo. Z kolei największego z krajowych dzięciołów - dzięcioła czarnego (Dendrocopus martius) łatwiej spotkać wśród mniej zwartych partii lasu ze starymi sosnami. Charakterystyczne czarne ubarwienie z czerwoną czapeczką na głowie (u samicy tylko na potylicy) czyni go łatwo poznawalnym. Ulubionym smakołykiem tego dzięcioła są larwy mrówek w poszukiwaniu, których potrafi nawet głęboko rozkopywać kopce mrowisk. Wiosną para buduje gniazdo-dziuplę o głębokości ok.50 cm z charakterystycznym, dużym „prostokątnym”(nie okrągłym) otworem wlotowym. Wykucie dziupli zajmuje im do 3 tygodni, choć najczęściej rozpoczynają budowę nawet kilku dziupli a ostatecznie kończą jedną. W partiach ze starymi sosnami łatwo również usłyszeć muchołówkę żałobną (Ficedula hypoleuca) – szczególnie chętnie poluje ona na owady, łowione w rozgrzanym powietrzu przy nasłonecznionych lukach, ścianach drzewostanu. Lasy to wreszcie całoroczny biotop najpospolitszej krajowej sowy - puszczyka (Strix aluco). Od stycznia do marca łatwo usłyszeć jego pohukiwanie, rozlega się ono już o zmierzchu, szczególnie intensywnie w okresie godów. Występuje on wszędzie tam gdzie znajdzie dziuplaste, wypróchniałe drzewa oraz gryzonie stanowiące jego podstawowy pokarm. W Parku jest gatunkiem pospolitym. Innym gatunkiem sowy, częstym w lasach parku jest sowa uszata (Asio otus) – miniaturka puchacza, żyjąca w zarówno w lasach jak i parkach, zadrzewieniach. Gniazduje w starych gniazdach innych ptaków lub dziuplach. W locie godowym słyszalne są klaśnięcia skrzydłami. Poza okresem rozrodu grupuje się w stada i migruje w poszukiwaniu pokarmu. Zimą często goszczą u nas ptaki z północy – wówczas chętnie, przez wiele lat wykorzystują na dzienną kryjówkę te same drzewa (szczególnie gęste świerki, sosny, żywotniki) czasami nawet w bardzo uczęszczanych miejscach miast i wsi. Lasy iglaste to biotop pospolitych gatunków - mysikrólika (Regulus regulus) – najmniejszego z krajowych ptaków, o wadze zaledwie 5 g i jego ściśle związanego z świerkiem lecz o wiele rzadszego kuzyna - zniczka (Regulus ignicapilus), sikory sosnówki (Parus ater), pełzacza leśnego (Certhia familiaris), dzięcioła dużego (Dendrocopus major), strzyżyka (Troglodytes troglodytes). W najbardziej ubogich borach sosnowych gniazduje skowronek borowy (Lullula arborea) oraz nocny łowca lelek kozodój (Caprimulgus euroaeus). Ten ptak wielkości kosa nie jest dla niewprawnego oka łatwy do odróżnienia, co zawdzięcza ochronnemu, imitującemu sosnową korę ubarwieniu oraz preferowaniu wieczornych godzin aktywności. Poluje łowiąc w locie duże motyle (głównie ćmy), żuki, chrabąszcze. Najlepszym znakiem jego obecności jest wydawany wiosną głos: długotrwałe, mruczące „errorrerrorr…” potocznie określane jako „przędzenie” oraz poklaskiwanie skrzydłami. W Parku corocznie gniazduje kilka jego par, głównie w okolicy Wisełki i na południu – koło Wapnicy.

Wśród drapieżników, z młodymi lasami iglastymi szczególnie związany jest krogulec (Accipiter nissus) polujący na małe ptaki nawet w najbardziej gęstych zaroślach. W koronach starych świerków usłyszeć i zobaczyć można efekty pracy czasami gniazdującego już w lutym krzyżodzióba świerkowego (Loxia curvirostra). Gatunek ten wyprowadza lęgi nawet w czasie pełni zimy pod warunkiem urodzaju nasion świerka. Klika jego par gniazduje na Mierzeji Przytorskiej i okolicach Świętouścia.

Lasy to również, a zwłaszcza ich najstarsze części, biotopy lęgowe dla herbowego gatunku – bielika (Haliaetus albicilla). Ten największy gniazdujący w Polsce drapieżnik osiąga rozpiętość skrzydeł aż 2,5m i ciężar ok.5 kg. Ten dawniej nieliczny i silnie tępiony ptak stopniowo zwiększa swoją liczebność. W całej Polsce gniazduje ok.500 par. Dorosłe bieliki, które cechuje czysto biały klinowaty ogon (taki jest od 5-tego roku życia) tworzą trwałe pary, przywiązane w ciągu całego roku do miejsca gniazdowego. Ze względu na doskonałą bazę żerową (70% pokarmu bielików to ryby) szczególnie upodobał sobie lasy okolic Zalewu Szczecińskiego. W jego pobliżu gniazduje około 100 par. Na terenie Parku corocznie przystępują do lęgów 3-4 pary. Zdarza się, że jedna para może mieć nawet 4-5 gniazd, w swoim rewirze i przemiennie je użytkować. Gniazda, które użytkowane są przez wiele lat stopniowo „rozrastają się” osiągając wysokość nawet do 4m i wagę do 1 tony! (aby zbudować takie gniazdo ptaki muszą przynieść ponad 10 tys.gałęzi) Nic, więc dziwnego, że takie gniazda mogą unieść jedynie duże i mocne drzewa (na ogół w wieku powyżej 100 lat), a takich w lasach jest średnio zaledwie 1 na 1000. Bielik wyprowadza jeden lęg w roku. Jaja (1-3) samica znosi czasem już w lutym na ogół w marcu. Młode pisklaki klują się w kwietniu i maju, by po około 10 tygodniach pobytu na gnieździe podejmować samodzielne łowy.. Młody ptak, aby osiągnąć wagę około 4,5 kg musi zjeść ponad 12 kg mięsa. Gniazdo pozostaje jednak na ogół dla nich jeszcze nawet przez kilka miesięcy miejscem noclegowym, tam też dorosłe ptaki początkowo „dokarmiają” je. Dla młodych bielków, które przez pierwsze 4-5 lat swojego życia koczują prawie w całej Europie (ptaki z Polski obserwowane są m.in. we Włoszech i w Norwegii) najgorszym jest 1 rok. W tym czasie ginie ich najwięcej – nawet do 60%. Jest to efektem kolizji z liniami energetycznymi, zatruciami, kłusownictwem czy też długotrwałym brakiem sukcesów łowieckich. W okresie zimy w rejon Wolina przylatują bieliki z północy – po zamarznięciu ich łowisk, stąd w okresie ciężkich zim spotykane są koncentracje nawet kilkudziesięciu bielików na krótkim odcinku wolnego od lodu toru wodnego, czy wzdłuż brzegu morza. Gniazda swoje budują tutaj również kanie: ruda (Milvus milvus), swoją nazwę gatunkową zawdzięcza dobrze widocznemu w locie rdzawoczerwonemu ogonowi i brzuchowi. Ptak ten potrafi wiele godzin spędzić na szybowaniu w prądach powietrznych (angielska nazwa kań ‘kite’ oznacza dosłownie latawiec). Poluje na małe ssaki, płazy, gady i owady jak również nie gardzi padliną. Jej kuzynka kania czarna (M.nigrans), jest znacznie mniej kolorowo ubarwiona , bardziej związana z wodą, gdzie zdobywa większość pokarmu w dużej części padlinę i zwierzęta chore; myszołowy (Buteo buteo), jastrzębie (Accipiter gentilis) oraz trzmielojad (Pernis apivorus) - orocznie 1-2 pary tego gatunku przystępują do lęgów się na terenie Parku. Głównym jego pokarmem są owady błonkoskrzydłe (osy, pszczoły, szerszenie) i ich larwy. Do podziemnych gniazd os po prostu dokopuje się, zabierając je całe lub ich ich części (tzw.plastry) do gniazda. W związku z dostępnością ulubionego pokarmu przylatuje on z zimowisk dopiero w maju i po zakończeniu lęgu szybko powraca (już w sierpniu), przez co dla wielu obserwatorów ptak ten jest mało znany.



OWADY

Fauna Wolińskiego Parku Narodowego jest niezwykle zróżnicowana co ma ścisły związek ze zróżnicowaniem środowisk Parku jak i całej wyspy Wolin. Występowanie w południowej części Parku środowisk kserotermicznych, sprzyja obecnośći gatunków nazywanych potocznie "południowymi", zaś występowanie starych, zróżnicowanych gatunkowo drzewostanów mieszanych, z przewagą sosny i buka i średnią wieku około 100 lat, stwarza dogodne warunki do występowania wielu gatunków owadów. Szczególną rolę odgrywają tutaj stare, obumierające i obumarłe drzewa, będące siedliskiem wielu ciekawych i rzadko spotykanych gatunków.

W świecie owadów naszego Parku, najliczniej reprezentowane są motyle i muchówki. Do niewątpliwych ciekawostek należą chrząszcze wodne, których na terenie Parku występuje 65 gatunków, co stanowi 38% fauny krajowej. Prócz tego występuje około 40 gatunków korników, 62 gatunki pszczołowatych, 32 gatunki muchówek i 17 gatunków ważek.
Na terenie Wolińskiego Parku Narodowego, spotkać można Kozioroga dębosza (Cerambyx cerdo), Jelonka rogacza (Lucanus cervus), czy Pachnicę dębową (Osmoderma eremita). Prócz tego na terenie Parku odkryto 3 nowe dla nauki gatunki owadów w tym chrząszcza Teredus opacus.

Świat owadów naszego Parku to nie tylko piękne polskie chrząszcze, ale także wiele gatunków trzmieli (Bombus) czy kolorowe motyle takie jak Paź królowej (Papilio machaon) czy Mieniak tęczowy (Apatura iris).

Na terenie Parku stwierdzono występowanie 92 gatunków owadów bezskrzydłych z czego 87 to skoczogonki. Opisano tu 2 nowe gatunki dla nauki: Frisea ballica i Onychiusus vilinensis.


SSAKI


Ssaki występujące w Wolińskim Parku Narodowym to:

· Dzik
Dziki wykazują zadziwiającą zdolność przystosowania do różnych środowisk. Spotkać je można w dużych i małych kompleksach leśnych, w środowisku wilgotnym i suchym, W lasach liściastych, mieszanych i sosnowych, na terenach nizinnych i podgórskich. W Polsce preferują lasy liściaste i mieszane z małymi bagienkami i kałużami, o urozmaiconym składzie gatunkowym, zapewniającym schronienie i dostępność naturalnego pokarmu w różnych sezonach.
Dziki są bardzo czujne i wykazują dużą inteligencję. Doskonały węch i słuch pozwalają im reagować na niebezpieczeństwo szybką ucieczką, a w sytuacjach krytycznych potrafią skutecznie się bronić. Szczególnie groźną bronią są kły sterczące po obu stronach ryja. W nazewnictwie łowieckim dolne kły to szable, a górne - fajki. Komplet kłów to oręż, cenione przez myśliwych trofeum. U odyńców szable mogą osiągać imponujące rozmiary, nawet do 30 cm długości. U loch są znacznie mniejsze. Nic dziwnego, że tak uzbrojone dziki stanowią trudną zdobycz nawet dla wilków.
Dziki są wszystkożerne, podstawową dietę stanowi wszelkiego rodzaju pokarm roślinny, z ulubionymi żołędziami na czele. W poszukiwaniu larw, poczwarek i kłączy różnych roślin, dziki potrafią wywrócić ściółkę leśną na znacznym obszarze. Nie gardzą wszelkiego rodzaju padliną, dlatego znaczenie sanitarne dzika jest duże. Żyjące w małych lub rozczłonkowanych kompleksach leśnych dziki wychodzą na żer na pola uprawne, wyrządzając często dotkliwe straty w gospodarce rolnej.

Systematyka:
Rząd: Parzystokopytne - Artiodactyla
Rodzina: Świniowate - Suidae
Gatunek: Dzik - Sus scrofa

· Sarna
Sarna jest zwierzęciem kopytnym najbardziej rozpowszechnionym na kontynencie Europejskim. W Polsce jest najminiejszym, ale za to najliczniejszym przedstawicielem zwierzyny płowej, do której zaliczamy również: łosia, jelenia i daniela. Występuje w całej Polsce, jednak najliczniejsza jest na zachodzie kraju. W rejonach wschodniej oraz centralnej Polski jest mniej liczna, lecz osiąga większe wymiary i ciężar. Sarny mają zdolność do dobrego dostosowywania się do warunków panujących na danym terenie. Żyją w każdym kompleksie leśnym o bujnym podszyciu, a także na większych bezdrzewnych przestrzeniach otoczonych zaroślami, czasami blisko ludzkich siedzib. Najchętniej zamieszkują rzadkie lasy liściaste lub mieszane, poprzecinane polami uprawnymi. W okolicach bezleśnych, występuje dość licznie sarna nie mająca ostoi w lesie - jest to tzw. ekotyp sarna polna. Nie różni się ona wyglądem od sarny leśnej. Jedyne różnice wystepują w miejscu bytowania i w związanym z nim zachowaniu. Pożywienie saren składa się z urozmaiconego pokarmu roślinnego. Zwykle, są to zielone części roślin wszystkich gatunków, przeważnie trawy, zioła, liście i pączki roślin drzewiastych. W skład diety wchodzą także pędy malin, jeżyn, dzikich róż, żołędzie, orzeszki bukowe, grzyby, a także dojrzewające kłosy zbóż. Podobnie jak jelenie, tak i sarny powodują stosunkowo duże szkody w uprawach leśnych. W przypadku saren jednak, największe znaczenie ma zgryzanie młodych pędów drzew. Szczególnie szkodliwe jest zgryzanie pączków wierzchołkowych, gdyż powoduje wieloletnie zahamowanie rozwoju drzewek.

Systematyka:
Rząd: Parzystokopytne - Artiodactyla
Rodzina: Jeleniowate – Cervidae
Gatunek: Sarna - Capreolus capreolus


· Jeleń
Jeleń szlachetny, król naszych lasów, występuje we wszystkich większych kompleksach leśnych, na nizinach i w górach, aż do górnej granicy lasu. Najchętniej wybiera lasy liściaste, ale spotyka się go także w lasach iglastych. Ostatnio upodobał sobie nawet niewielkie kompleksy leśne.
Jelenia możemy spotkać o zmierzchu i nocą, w ciągu dnia skrywa się w gęstwinach leśnych, latem także w łanach zbóż. Dopiero wieczorem wyrusza na poszukiwanie pożywienia, rankiem zaś wraca do swoich ostoi. Za dnia jelenie żerują tylko tam, gdzie czują się absolutnie bezpieczne. Jelenie, chętnie tarzają się w bajorkach i miejscach podmokłych. Mają doskonały węch, słuch, natomiast wzrok nieco słabszy, za to wyczulony na ruch.Pożywienie jelenia zmienia się w zależności od pory roku. Zimą są to głównie mchy, porosty, pączki, młode pędy drzew iglastych.
Wiosną i latem, jelenie zjadają pączki i młode pędy drzew, trawy i zioła, później kłosy zbóż i inne rośliny uprawne, a bulwy ziemniaków czy buraków wykopują nogami (badylami) z ziemi. Oprócz tego w skład ich diety wchodzą także: kora drzew, bukiew, żołędzie, kasztany.Niestety apetyt jeleni na korę drzew powoduje, iż czynią one spore szkody w lesie (tzw. spałowanie), gdyż drzewka odarte z kory, albo giną od razu, albo po czasie, atakowane przez grzyby i owady.Apetyt na młode pączki i pędy drzew iglastych, powoduje z kolei poważne szkody
w uprawach, dlatego leśnicy i myśliwi stosują cały szereg środków zaradczych, grodząc uprawy, tworząc specjalne poletka zgryzowe dla jeleni, osłaniając sadzonki itd.
Systematyka:
Rząd: Parzystokopytne - Artiodactyla
Rodzina: Jeleniowate - Cervidae
Gatunek: Jeleń - Cervus elaphus
· Lis
Lis jest najpospolitszym, dziko żyjącym drapieżnikiem w Polsce. Występuje w lasach, zaroślach, zarówno w górach jak i na niżu, na podłożu skalistym i piaszczystym. Lisy preferują tereny suche, chętnie jednak penetrują zarośnięte brzegi wód i trzcinowiska. Osiedlają się najchętniej w lasach, na głębokich zwięzłych glebach, gdzie w odpowiednich miejscach-między korzeniami drzew, niezbyt daleko od łąk i osad ludzkich, kopią rozbudowane nory, zwykle z wieloma korytarzami, przestronną komorą i dużą ilością wejść i wyjść czyli tzw. okien. Podstawą pożywienia lisa są myszy. Oprócz nich, zjada wszystkie zwierzęta - od chrabąszcza po koźlę sarny. Lisy potrafią wykopywać larwy os i pożerać je razem z gniazdem, nierzadko niszczą lęgi ptaków gniazdujących na ziemi, zjadając jaja lub pisklęta. Najczęściej, przy prawidłowej liczebności populacji, lisy zabijają zwierzęta chore lub słabe, żywią się padliną i z tej racji pełnią istotną funkcję "sanitarną". Czasami lisy żywią się także owocami leśnymi-zjadają np. jagody. Lis jest zwierzęciem niezwykle ostrożnym. Ma czuły węch, dobry słuch i ostry wzrok, a także bardzo dobrą pamięć i zmysł orientacji. Biega zręcznie, szybko i wytrwale. Potrafi poruszać się wolno w linii prostej czyli sznurować, ale także sadzić długimi susami, ostrożnie skradać się i wytrwale czatować na zdobycz. Mit, o tym że lisy odznaczają się wyjątkową chytrością, co często wykorzystywane jest w bajkach, pochodzi prawdopodobnie stąd, iż jest to zwierzę wyjątkowo inteligentne, a przy tym płochliwe i ostrożne.
Lis choruje prawie na wszystkie psie choroby, jest też niestety roznosicielem wścieklizny, która jest głównym czynnikiem ograniczającym liczebność populacji lisa. Ze względu jednak na to, iż wścieklizna jest chorobą groźną dla człowieka i zwierząt gospodarskich, od lat prowadzone są szczepienia lisów przeciwko wściekliźnie, poprzez rozrzucanie z samolotów szczepionki, która jest pożerana przez lisy. W ten sposób eliminuje się zagrożenie, ale niestety populacja lisa na wielu terenach gwałtownie się powiększyła, co ma swój wpływ na stan liczebny zwierzyny drobnej.
Lis żyje od 10-15 lat, ma bardzo niewielu wrogów naturalnych i ich rolę musi przejmować człowiek.
Systematyka:
Rząd: Drapieżne - Carnivora
Rodzina: Psowate - Canidae
Gatunek: Lis - Vulpes vulpes
· Borsuk
Borsuk jest największym przedstawicielem rodziny łasicowatych. Zamieszkuje lasy całej strefy umiarkowanej Europy. Występuje zarówno w górach jak i na niżu, nigdzie nie jest liczny ale wszędzie spotykany. Borsuk występuje w lasach, przeważnie na słonecznych stokach pokrytych lasem pagórków w pobliżu pól, czasem nawet na niezalesionych skłonach w środku pól. Należy do zwierząt nieufnych, prowadzi samotny tryb życia. Chód ma ociężały. Dzień spędza w norze, jedynie w bardzo spokojnych lasach opuszcza norę już po południu. Borsuk jest wszystkożerny, zjada korzenie, bukiew, żołędzie, spadłe owoce, grzyby, jagody, a także ślimaki, owady, myszy, krety, żaby, węże (w tym i żmiję zygzakowatą), jaja i pisklęta ptaków gniazdujących na ziemi, młode króliki i zające, nie gardzi także padliną. Nora borsuka jest zawsze czysto utrzymana, leży w ustronnym miejscu, czasami wykopana jest przez samego borsuka, czasami zaś borsuki zasiedlają inne wcześniej wykopane nory, np. lisie. Norę stanowi system korytarzy rozległy często na 20-30 metrów, z wejściem głównym, kilkoma wyjściami zapasowymi, otworami wentylacyjnymi oraz leżącą od 2 do nawet 5 metrów pod ziemią przestronną komorą i z osobną jamą, w której borsuk zagrzebuje odchody.
Borsuk żyje od 10-12, a nawet 15 lat, ma bardzo cenne futro, a przede wszystkim długie włosy z jego ogona służą do wyrobu doskonałych pędzli.
Systematyka:
Rząd: Drapieżne - Carnivora
Rodzina: Łasicowate - Mustelidae
Gatunek: Borsuk - Meles meles









WODA

Wody obok lasów to dominujące ekosystemy parku. W północnej części jest to przybrzeżny pas wód Bałtyku a od zachodu delta Świny (najbardziej północna część ujścia Odry). Delta Świny - jest to kompleks bagnistych wysp rozdzielonych kanałami o zmiennych kierunkach przepływu oraz różnych poziomach wody, okresowo zalewanych - zwłaszcza w czasie cofki (wlewania się spiętrzonych przez północne wiatry wód Bałtyku do Zalewu Szczecińskiego). We wschodniej części parku w pobliżu Warnowa, znajdują się 4 polodowcowe jeziora: Warnowskie, Rabiąż, Czajcze i Domysłowskie (153 ha). Na uwagę zasługuja również położone w obrębie wzniesień morenowych jeziora sztuczne: Turkusowe, Stara Kredownia (koło Wapnicy) i Grodno (koło Wisełki).




RYBY
Akweny przejęte przez park w Zatoce Pomorskiej i Zalewie Szczecińskim stanowią integralną część obszernych biotopów morskiego i zalewowego, a ich arbitralne wydzielenie utrudnia i wręcz nie pozwala na wyodrębnienie zasiedlającej ją ichtiofaunę, gdyż jest ona ściśle powiązana z pozostałą częścią tych ekosystemów. Poza nielicznymi wyjątkami ryb stacjonarnych, charakterystyka ichtiofauny zatokowej, czy zalewowej rozciągać się będzie w dużej mierze na ichtiofaunę zasiedlającą obszary WPN. Ponadto całe estuarium Odry złożone jest z akwenów słonawowodnych, to też obserwować tu można symptomy ścierania się, o różnym nasileniu, wpływów ichtiofauny pochodzenia morskiego i słodkowodnego. W obszarze estuarium Odry zliczono 72 gatunki ryb, w tym 36 gatunków słodkowodnych, należących do 11 rodzin, 30 morskich należących do 19 rodzin i 6 gatunków wędrownych należących do 4 rodzin. Każdy z tych gatunków jest lub może być składnikiem ichtiofauny w przejętych przez WPN akwenach morskich i odpowiednio słodkowodnych.
Lista gatunków mogących występować w całym estuarium Odry ulega zmianom - może być wzbogacona przez identyfikację gatunków przypadkowych, przez wsiedlanie nowych gatunków na przykład pstrąga czy krzyżówek jesiotra, lub zubożana na skutek zaprzestania prowadzenia zarybień gatunkami nie znajdujących tu warunków do rozrodu (np. amur, tołpyga, karp). Tylko w sezonie 1997 r. do listy tej dopisane zostały nie notowane tu poprzednio takie gatunki jak brzana i kiełb keslera - znane ze środkowych partii polskich rzek, a w strefie przybrzeżnej Zatoki Pomorskiej - czarniak, bytujący w Atlantyku.
Wśród 30 gatunków ryb morskich występujących w Zatoce Pomorskiej najliczniej reprezentowana jest rodzina ryb śledziowatych (4 gatunki), a wśród niej śledź tworzący tu dwie rasy, wiosenną i mniej liczebną jesienną. Pozostałe rodziny reprezentują jedynie jeden, lub najwyżej dwa gatunki. Podstawowym kryterium przy zaliczaniu danego gatunku do ryb morskich lub do słodkowodnych przyjęto miejsce rozrodu, odpowiednio w morzu lub w wodach zalewowych, wysłodzonych. Niemniej jednak, udokumentowano, że 11 gatunków morskich może występować także w wodach zalewowych i w ujściach rzek. Dotyczy to w szczególności ryb rozradzających się w przybrzeżnych wodach Zatoki Pomorskiej, ich form larwalnych (np. śledź, babki) lub młodzieży (np. stornia), wchodzących w strefy przyujściowe razem z wlewami wód podczas sztormów północnych i zachodnich. Kilka gatunków typowo morskich, spotykanych w Zatoce Pomorskiej nie odbywa tu tarła i pochodzi z bardziej zasolonego Atlantyku, Morza Północnego, Skagerraku czy Kattegatu a ich obecność związana jest ze sztormowymi wlewami wód słonych do Bałtyku przez Cieśniny Duńskie.
Wśród wspomnianych 36 gatunków ryb słodkowodnych, 22 należy do rodziny karpiowatych z dominującą pod względem liczebności populacji płocią, leszczem i krąpiem, 3 gatunki należą do ryb okoniowatych z bardzo silnymi populacjami sandacza, okonia i jazgarza, oraz 3 gatunki ryb łososiowatych z sieją stynką i pstrągiem. Pozostałe 8 gatunków z przeważnie mało liczebnymi populacjami (poza ciernikiem) reprezentuje 7 rodzin. Gatunki zaliczone do ryb słodkowodnych przejawiają zróżnicowaną tolerancję wobec zasolenia; 13 z nich może występować w wodach Zatoki Pomorskiej, wchodząc w skład ichtiofauny tego ekosystemu. Z tytułu większej tolerancji wobec zasolenia zaliczane są one do grupy ryb estuariowych lub półwędrownych.
Wśród ryb wędrownych występuje 6 gatunków, w tym dwa gatunki z rodziny jesiotrowatych (w zaniku), 2 z rodziny łososiowatych (łosoś i troć), oraz węgorz i minóg.


RYBY ZATOKI POMORSKIEJ
Liczba gatunków ryb, mogących potencjalnie występować w pasie wód przybżeżnych WPN, łącznie z gatunkami słodkowodnymi, zanikającymi i rzadko występującymi w Zatoce Pomorskiej, wynosi 48. Nie jest to jednak liczba zamknięta i stała, gdyż nie uwzględnia niektórych gatunków, których możliwość wystąpienia na omawianym obszarze jest mało prawdopodobna lub nie była udokumentowana w dostępnej literaturze. Występujące tutaj gatunki możemy podzielić następująco:
Ryby stacjonarne, nie odbywające dalszych przemieszczeń, związane ściśle z przybrzeżną strefą wód WPN, która chrakteryzuje się zróżnicowanym chrakterem dna - piaszczytsym bądź urozmaiconym kamieniami, głazami, bądź porosłe podwodną roślinnością. Do tej grupy zaliczono 11 gatunków w tym 5 objętych ochroną gatunkową.
Ryby zasiedlające wody przybrzeżne WPN okresowo w celach rozrodczych, w liczbie 3 gatunków. Po tarle opuszczają one wody przybrzeżne.
Ryby należące do gatunków morskich, rozradzające się w innych rejonach, lecz przechodzące okres juwenalny w wodach Zatoki, a wprzypadku sporadycznie spotykanego parposza i nienotowanej od dawna alozy, również okres odżywczy.
Ryby morskie, w ogóle nie związane z pasem morskich wód WPN, lecz mogące się pojawiać przypadkowo i sporadycznie. Wyrózniono tutaj 7 gatunków, w tym objety ochroną gatunkową Kur rogacz (Myoxocephalus qadricornis). Są to ryby pochodzenia głównie atlantyckiego, dla których Zatoka Pomorska stanowi wschodnią granicę rozsiedlenia geograficznego.
Ryby słodkowodne, estuariowe, andromiczne, nie związane ściśle z morskim pasem wód WPN, lecz które zasiedlają te wody okresowo w celach odzywczych, lub przemieszczają się przez nie. W zalezności od lokalnych kierunków i nasilenia przybrzeżnych prądów, przemieszczanie to jest związane z wylewem wód zalewowych do Zatoki, gdzie ryby rozprzestrzeniają się , a przy wlewie wód zatokowych do Zalewu wracają do rozlewisk Świny. Przemieszczenia te nasilają się w okresie przed i po tarle oraz przy kierowaniu się na zimowiska. Grupa ta obejmuje 15 gatunków ryb w tym jeden ostatnio nie notowany i objęty ochroną - mowa o Ciosie (Pelecus cultratus)
Do ostatniej grupy zaliczyć możemy ryby wędrowne, mogące przypadkowo przemieszczać się podczas swych wędrówek przez pas przybrzeżnych wód Wolińskiego Parku Narodowego. Grupa ta obejmuje 6 gatunków z których dwa objęte są ochroną gatunkową, mowa o nie występującym ostatnio Jesiotrze zachodnim (Acipenser sturio) i Minogu rzecznym (Lampetra fluviatilis) w stadium larwalnym.



RYBY ZALEWU SZCZECIŃSKIEGO
Mówiąc o ichtiofaunie wód Zalewu Szczecińskiego, mamy na myśli, północno-wschodnią część Zalewu leżąca w granicach Wolińskiego Parku Narodowego. W tym miejscu uwzględniono także gatunki ryb, występujących w rozlewiskach rzeki Świny. Ichtiofauna omawianego obszaru jest nieco liczebniejsza niż przybżenych wód morskich i obejmuje 55 gatunków, łącznie z rybami morskimi, wędrownymi i zanikającymi.
Ryby słodkowodne, stacjonarne, mogące rozradzać się w Zalewie Szczecińskim, lub w wodach przyległych. Występuje 11 gatunków, w tym jeden - Różanka (Rhodeus sericeus amarus) chroniony. Gatunki te nie tworzą silnych populacji i nie odgrywają większej roli w rybołóstwie zalewowym.
Ryby słodkowodne, estuariowe, andromiczne, obejmujące 14 gatunków (w tym ciosa nie notowana i jako jedyna z tej grupy objeta ochroną gatunkową). Ta grupa ryb, tworzy silne liczebnościowo populacje i stanowi podstawę rybołostwa zalewowego. Cechą tych ryb, jest rozradzanie się w Zalewie Szczecińskim, bądź w rozlewiskach Świny i Dziwny oraz przemieszczanie się na okres odżywczy do Zatoki Pomorskiej, przy czym w zalezności od indywidualnej tolerancji mniejszego lub większego zasolenie wód, pozostają one bądź w bardziej wysłodzonej strefie przyujściowej rzek bądź rozprzestrzeniają się na dalsze odległości wgłąb Zatoki Pomorskiej.
Ryby nie rozradzające się w Zalewie Szczecińksim lub pojawiające się w tych wodach przypadkowo. Grupa ta obejmuje 10 gatunków w tym 2 objete ochroną gatunkową - Koza (Cobitis taenia) i Piskorz (Misgurnus fossilis). Gatunki te są bardzo rzadko notowane, a ich miejsca rozrodu nie są znane. Tutaj możemy zaliczyć także gatunki pochodzące z zarybień lub będące "uciekinierami" z hodowli stawowych - (karp, amur, tołpygi biała i pstra).
Ryby morskie, w liczbie 14 gatunków w tym 5 gatunków objętych ochroną gatunkową - (parposz, nie występująca już aloza, pocierniec, 2 gatunki babek). Obecność tych ryb w owdach Zalewy i rozlewisk rzek Dziwny i Świny, związana jest , za wyjątkiem parposza i alozy (form andromicznych), z wylewami wód zatokowych do Zalewu, co zwiększa stopień zasolenie wód Zalewu Szczecińskiego. Gatunki te nie rozradzają się w tych wodach, a większość z nich nie znajdując dogodnych warunków bytowania wraca do morza, często błądząc

PŁAZY
W Wolińskim Parku Narodowym, świat płazów reprezentowany jest przez 9 gatunków. Występują tutaj dwa gatunki traszek: Traszka grzebieniasta (Triturus cristatus) i Traszka zwyczajna (Triturus vulgaris). Są to gatunki dość rzadkie. Prócz traszek, występują także Ropucha szara (Bufo bufo) Ropucha paskówka (Bufo calamita) i Ropucha zielona (Bufo viridis).
Żaby reprezentowane są przez 7 gatunków: Żabę śmieszkę (Rana ridibunda) Żabę wodnę (Rana esculenta) Żabę trawną (Rana temporaria) i Żabę moczarową (Rana arvalis). Dodatkowo spotyka się także: Kumaka nizinnego (Bombina bombina), Grzebiuszkę (Pelobates fuscus) i Rzekotkę drzewną (Hyla arborea).
Niewątpliwie najciekawszymi gatunkami ze świata płazów Wolińskiego Parku Narodowego są traszki. Traszki są płazami ogoniastymi, to znaczy, że zarówno larwy, jak i formy dorosłe posiadają dobrze wykształcony ogon, w przeciwieństwie do płazów bezogonowych, które posiadają ogon jedynie w fazie larwalnej. W Polsce występują cztery gatunki traszek: traszka grzebieniasta (Triturus cristatus), zwyczajna (Triturus vulgaris), karpacka (Triturus montadoni) i górska (Triturus alpestris). Na terenie WPN występują jedynie traszka grzebieniasta i zwyczajna.
W sezonie wiosennych godów wszystkie gatunki nierozerwalnie związane są z akwenami wodnymi; przede wszystkim jeziorami, rowami melioracyjnymi a nawet okresowymi kałużami. Po sezonie godowym płazy migrują do preferowanych przez siebie biotopów często nawet kilkanaście kilometrów. W najbardziej dalekie wędrówki podążają ropuchy szczególnie zielona, występująca nawet w najbardziej suchych i ciepłych lasach, czasami na samych klifach. Również suche sosnowe bory np.Mierzeji Przytorskiej i okolic Wisełki to biotopy grzebiuszki ziemnej. Przez cały rok blisko wody żyją kumak nizinny i rzekotka drzewna. Najbardziej atrakcyjne biotopy dla większości żab zielonych znajdują się na obszarach nieleśnych – łąki, turzycowiska lub w bardziej wilgotnych lasach – olsy , wilgotne dąbrowy.
Najpoważniejsze zagrożenie dla płazów to kolizja szlaków ich wędrówek do miejsc godów z drogami – część godowisk płazów żyjących na terenie Parku leży poza jego granicami; zanieczyszczenia wód (Zalew Szczeciński, jeziora w zlewni Lewińskiej Strugi) co ma podstawowe znaczenie dla rozwoju skrzeku i kijanek oraz generalne obniżanie się poziomu wód i związany z tym zanik niektórych miejsc godowych.


GADY
Lista gatunków gadów, występujących na terenie Wolińskiego Parku Narodowego nie jest długa. Możemy znaleźć na niej sześć gatunków. Są to: Padalec zwyczajny (Anguis fragilis), Jaszczurka zwinka (Lacerta agilis), Jaszczurka żyworodna (Lacerta vivipara), Zaskroniec zwyczajny (Natrix natrix), Gniewosz plamisty (Coronella austriaca) i Żmija zygzakowata (Viper berus).
Na szczególną uwagę zasługuje gatunek, który należy uznać za specyficzny dla Wolina, a którego stanowisko leżące na terenie naszego parku, jest najbardziej wysuniętym na północ stanowiskiem tego datunku w Polsce. Mowa oczywiście o Gniewoszu plamistym.
Gady występują w bardzo różnorodnych biotopach na ogół jednak są przywiązane do miejsc ciepłych, silnie nasłonecznionych gdzie mają możliwość ogrzania ciała oraz sprawnego polowania. Szczególnie wartościowe dla gadów miejsca to stoki wzgórz o południowej wystawie ze zbiorowiskami kserotermicznymi, łąkowymi lub zaroślowymi w inicjalnej fazie ich rozwoju. Mozaikowe występowanie „cieplejszych plam” np. luk, polan, dróg, nasłonecznionych kamieni, wśród lasów stwarza warunki do tego, że gady możemy spotkać nawet wewnątrz zwartych lasów. Wykorzystują to szczególnie jaszczurki i padalce, a nawet żmija zygzakowata spotykana czasami w lasach mieszanych nawet ze stosunkowo dużym udziałem buka czy dębu. Terenów leśnych unika gniewosz plamisty bytujący w ciepłych biotopach nieleśnych Z wodami jezior silnie związany jest zaskroniec, również jaszczurka żyworodna preferuje miejsca wilgotne , zacienione – brzegi jezior, podmokłe łąki. Ważnym biotopem są położone przy lasach osady, gdzie najbardziej nasłonecznione miejsca są ulubionymi przez jaszczurkę zwinkę.
Zagrożenia – zagrożeniem jest naturalny proces zaniku ciepłych biotopów w drodze sukcesji, łapanie przez wałęsające się psy i koty.


PTAKI JEZIOR
Kompleks położonych przy wschodniej granicy Parku tzw.‘jeziorach warnowskich’ stanowi biotop dla gatunków związanych z płytkimi eutroficznymi zbiornikami wodnymi. Gniazdują tutaj: trzciniak (Acrocephalus arundinaceus), trzcinniczek (Acrocephalus), perkozek (Tachybaptus ruficollis), 2-3 pary gęsi gęgawej (Anser anser), kilka par perkoza dwuczubego (Podiceps cristatus), głowienka (Aytha ferina) czy bardzo skryta kropiatka (Porzana porzana). W skarpach lub wykrotach drzew, norki lęgowe kopie ziomorodek (Alcedo athis), gatunek bardzo łatwy do obserwacji - w czasie polowania przesiaduje na gałęziach wzdłuż brzegów a w czasie przelotu charkterystycznie gwiżdże. Niektóre pary zimorodków swoje norki kopią w gliniastych skarpach nawet kilkaset metrów od najbliższej wody. Corocznie do lęgów przystępuj tutaj para łabędzi niemych (Cygnyus olor), szczególnie chętnie korzystających z dokarmiania przez wędrujących szlakiem wzdłuż brzegów jeziora. W okresie migracji na jeziorach wypoczywają stada gągołów (Bucephala clangula) - zimuje na wodach południowej Europy. Gnieździ się w dziuplach(szczególnie dzięcioła czarnego) nawet kilka metrów nad ziemią. Młode potrafią doskonale chodzić po gałęziach i skakać, zaraz po opuszczeniu dziupli dobrze pływają i nurkują; nurogęsi (Mergus mergus) i szlacharów (Mergus serrator). Jeziora są bardzo ważnym terenem łowieckim dla gniazdujących wewnątrz kompleksu leśnego bielików i kań oraz koczujących rybołowów (Pandion haliaetus) – gatunek w Polsce rzadki, żywi się wyłącznie rybami łowionymi w wodzie. Rybołów doskonale nurkuje, nawet całkowicie zanurzając się w wodzie. Gniazduje nawet kilka kilometrów do łowiska, zawsze na wierzchołku wysokiego drzewa; kormoranów (Phalacorax carbo) gatunku silnie zwiększającego swoją liczebność, na terenie Parku jak dotychczas przebywa jedynie okresowo – polując na ryby na jeziorach lub zalewie. Przybrzeżne płycizny Zatoki Pomorskiej – szczególnie w okolicy Wisełki stanowią stała ostoję, gdzie obserwuje się stada nawet kilkuset ptaków. Po każdym polowaniu kormoran musi wysuszyć skrzydła – charakterystycznie je rozkładając – w czasie nurkowania nie są one chronione kieszeniami z piór. To również w pobliżu jezior najłatwiej jest spotkać kukułkę (Cuculus canorus).






PTAKI DELTY
Delta Świny to obszar ponad 3000 ha bagnistych wysp, szuwarów i płytkich wód. Około 1700 ha tych terenów leży w granicach Parku (ok.17% jego powierzchni). Ptaki wysp - związane z tym terenem ptaki to zarówno gatunki pospolite (np.trzciniak,potrzos) jak i rzadkie nawet w skali świata (wodniczka). Wśród bardziej znanych wymienić można trzciniaka (Acrocephalus arundinaceus), rokitniczkę (Acrocephalus schoenobaenus), brzęczka (Locustela luscinoides) czy potrzosa (Emberiza schoeniculus) zwanego wróblem trzcinowym. Inne związane z szuwarami trzcinowymi wysp gatunki to: bąk (Botarus stelaris) – spotykany tylko w okresie migracji, lęgowa gęgawa (Anser anser), błotniak stawowy (Cirucs aeruginosus) - drapieżnik wielkości myszołowa, gniazdujący w rozległych trzcinowiskach. Tamże poluje wypatrując zdobyczy w aktywnym locie nisko nad wodą lub szuwarami. Wśród rzadkich turzycowisk z pojedyńczo rosnącą trzciną do lęgów przystępuje wodniczka (Acrocephalus paludicola) Gatunek z rodziny pokrzewek; większa od wróbla, smukła, waży ok.13g; jej biotop to rozległe podmokłe szuwary turzycowe i z niewielkim udziałem trzciny. Wyprowadza 1-2 lęgi w roku. Z zimowisk z zachodniej Afryki przylatuje w kwietniu, odlatuje w sierpniu-wrześniu. Gniazda buduje nisko nad ziemią w osłonie kęp turzyc. Ważnym składnikiem jej pokarmu są pajęczaki. Ze względu na przywiązanie do specyficznego, zanikającego biotopu uznawana za gatunek wskaźnikowy występowania naturalnych turzycowisk. Jej zasięg obejmuje wyłącznie wschodnią i środkową część Europy. Stanowiska w Delcie Świny są największymi na Pomorzu Zachodnim. W roku 2003 stwierdzono tutaj ok.40 śpiewających samców. W Polsce najliczniej występuje nad Biebrzą i na Polesiu Lubelskim. Jest zagrożonym w skali świata ze względu na zanik odpowiednich siedlisk i ograniczony areał występowania. Bardzo rzadkim gatunkiem lęgowym na wyspach delty Świny jest sowa błotna (Asio flameus) – związana z otwartymi, podmokłymi terenami. Poluje głównie na drobne ssaki. W okresie lęgowym, co jest ewenementem wśród sów na ogół buduje starannie wykończone gniazdo. Wówczas też w obronie lęgu atakuje nawet człowieka głośno klaszcząc skrzydlami.
Błotniste partie wysp z halofilną roślinnością to miejsca lęgów biegusa zmiennego (Calidris alpina) . Gatunek ten wielkością zbliżony do szpaka, główne swoje lęgowiska ma w dalekiej tundrze, jednak podgatunek schinzi gniazduje wokół Bałtyku. W delcie Świny (jednym z dwóch miejsc na Bałtykiem w Polsce) do niedawna utrzymywał się jako stały gatunek lęgowy, obecnie niestety już tylko sporadycznie. Takie słone płytkie jeziorka to również ulubione miejsca wypoczynku migrujących batalionów (Philomachus pugnax). Wśród zwartych szuwarów trzcinowych łatwo spotkać – wąsatkę (Panurus biarmicus) – kolorowo ubarwionego ptaka nieco większego od sikor, który żywi się nasionami trzciny. Od lipca najczęściej spotkamy wąsatki w stadkach rodzinnych, często odzywających się metalicznym „tsii, tsii”. Ptaki wód zalewu – wody zalewu to miejsca lęgowe w strefie przybrzeżnej wysp dla takich gatunków jak: głowienka (Ayhta feruina) - do lęgów przystępuje późno, bo dopiero wtedy gdy wyrośnięte tegoroczne turzyce i trzciny zapewniają jej odpowiednie schronienie dla zniesionych jaj – nawet w maju i czerwcu; czernica (Aytha fuligula), łabędź niemy (Cygnyus olor) i nielęgowy kormoran czarny (Phalacroax carbo). Ptaki brzegów wysp – ze strefą brzegową wysp szczególnie związane są nurogęś (Mergus mergus), ostrygojad (Hamaetopus ostralegus) i sieweczki (Haradrius sp.) – podejmujące próby lęgów oraz ohar (Tadorna tadorna). Ulubionym miejscem lęgów tej kolorowo ubarwionej kaczki to nory (lisie, królicze) wybudowane w pobliżu wody (wały, skarpy, klify, wydmy). Chętnie zajmuje sztuczne nory – rury lub stogi siana. Ptaki gniazdujące w Polsce zimują na zachodzie Europy. W przeszłości bardzo poszukiwanym był puch ohara zbierany z jego gniazd po wyprowadzeniu lęgów. W Parku sporadycznie podejmuje lęgi również na klifach. Obszar delty Świny to również miejsce przebywania licznych gatunków mew i rybitw, z których lęgi na wyspach aktualnie wyprowadza mewa srebrzysta (Larus argentatus).




PTAKI BRZEGU MORZA
Gatunki spotykane na brzegu morza w okresie wiosenno-letnim to wyprowadzające lęgi na klifach, a rzadziej na samej plaży – pliszka siwa(Motacila alba), trznadel (Emberiza citrinela). W urwistych ścianach klifów gniazduje kolonijnie brzegówka (Riparia riparia) czasami wśród licznych jej norek znaleźć można nieco większą bardziej owalną norkę zimorodka. W przyklifowych zaroślach gniazduje dziwonia (Carpodacus erythrinus) – gatunek stopniowo przesuwający swój zasięg na zachód a do niedawna rzadka mieszkanka wilgotnych lasów i zarośli głównie na północy i wschodzie. Bardzo rzadkim gatunkiem lęgowym jest sieweczka obrożna (Haradrius hiaticlua) gniazdująca na plaży – częściej spotkamy ją w okresie migracji.. Corocznie w pobliżu brzegu (klif, las przy krawędzi klifu) gniazduje 1-2 pary krzyżówek (Anas platyrchynhos). Na bardziej „dzikim” brzegu Zalewu Szczecińskiego oprócz w/w gatunków corocznie lęgi wyprowadza kuliczek piskliwy (Actitis hypoleucos) – bardzo ruchliwy i łatwy do rozpoznania ptak wielkości skowronka, podejmujący polęgowe wędrówki aż nad Ocean Indyjski. Obserwowany jest jednak na bałtyckich plażach nawet w czasie zimy. Brzegi Zalewu to ulubione miejsce łowieckie kobuza (Falco subbuteo) – mniejszego kuzyna sokoła wędrownego - jego miniatura. Gniazduje w lasach w pobliżu terenów otwartych gdzie poluje na owady i małe ptaki, Jego ulubiony pokarm to ważki, które zwinnie łapie szponami w locie. W okresie chłodów łapie małe ptaki. Dla wszystkich ptaków lęgowych w strefie plaży najpoważniejszym zagrożeniem jest penetracja plaż przez ludzi – co zakłóca ich spokój, płoszy i niszczy lęgi. Już od sierpnia plaże stają się miejscem wypoczynku i żerowania dla powracających z legowisk ptaków siewkowych – m.in. biegusa zmiennego, rdzawego, morskiego, siewnicy, ostrygojadów.
MIGRACJE
Okres jesienno – wiosennych migracji ptaków to czas ich wielkich koncentracji na obszarze całego estuarium Odry. W trakcie przelotu na zachód Europy wypoczywają i żerują tutaj stada gęsi i kaczek. Już od czerwca wody kanałów Świny są schronieniem dla pierzących się kaczek, w tym wieluset głowienek, czernic i krzyżówek. Wówczas też pojawiają się koczujące mewy małe (Larus mionutus), rybitwy wielkodziobe (Sterna caspia), rybitwa zwyczajna (Sterna hirundo). Od sierpnia rozpoczyna się intensywny przelot ptaków z legowisk na północy Europy. Wówczas ciągną tutaj liczne klucze żurawi i gęsi, stada świstunów i rożeńcy – rzadkich już kaczek w tej części Europy. Bardzo dobre warunki i na ogół czasowe tylko zalodzenie wód na wodach Zalewu Szczecińskiego i Zatoki Pomorskiej pozwala na zimowanie wielotysięcznych stad lodówek (Clangula hyemalis), szlacharów (Mergus serrator) – osiągających jedne z największych europejskich koncentracji, markaczek (Melanita nigra), uhli (Melanita fusca), edredonów (Somateria mollisima). Zimę spędzają tutaj również drapieżniki z północy Europy – bieliki, myszołowy włochate. Wody - szczególnie Zalewu Szczecińskiego, stanowią ważne miejsce zimowania dla wielotysięcznych stad podgorzałek (Aytha fuligula ) i ogorzałek (Aytha ferina). Zdarzają się również pojawy gatunków niezwiązane z migracjami a będące wynikiem warunków atmosferycznych lub ekspansji gatunku – np. warzęcha (Platalea leucorodia), wydrzyki (Stercoraroius sp.) Szczególne znaczenie tych obszarów dla ptaków w okresie migracji było jednym z powodów do włączenia ich w sieć NATURA 2000 oraz ostoi ptaków o znaczeniu kontynentalnym.





OCHRONA I BADANIA
Park realizując całościową ochronę przyrody - ochronę awifauny, traktuje jako jedną z ważniejszych jej elementów. Obejmuje ona przede wszystkim:
Ochronę biotopów – jest najważniejsza dla ochrony całych grup jak i poszczególnych gatunków. Właściwie realizowana zapewnia długotrwałe efekty. Park realizuje ją jako :
· Ochrona bierna –pozostawianie drzew martwych i dziuplastych, drzew obumierających,
· Ochrona czynna – reaktywa