Polegają one generalnie na okresowym zaprzestaniu współżycia w dni, uważane na podstawie licznych badań i obserwacji za płodne. Współżyć można więc jedynie w dni uważane za niepłodne . Nie jest to oczywiście naturalne, ani nie są naturalne czynności, które należy wykonać w celu ustalenia dni płodnych i niepłodnych. Nazwa odnosi się do założenia, że metody te opierają się na naturalnych zmianach i objawach fizjologicznych określających dni płodne. Metody te mogą być wykorzystane w celu poznania dni płodnych przez osoby, które chcą uniknąć poczęcia i nie chcą stosować innych metod ze względu na ich uboczne działanie lub z przyczyn religijnych. W większości mogą one być również wykorzystane w celu przeciwnym, czyli przez osoby planujące poczęcie.
Naturalna antykoncepcja jest bardziej skuteczna, gdy pamięta się o następujących zasadach:
1. Trzeba bezwzględnie unikać współżycia w okresach potencjalnie płodnych.
2. Metody te muszą być dokładnie zrozumiane przez oboje partnerów.
3. Najlepiej stosować jednocześnie kilka metod określania momentu owulacji.
4. Skuteczność jest wyższa, jeżeli kobieta ma regularne cykle, prowadzi uporządkowany tryb życia i dobrze zna swój cykl.
5. Należy brać pod uwagę inne przyczyny zmian w cyklu: zmiany zapalne pochwy, stany podgorączkowe, plamienia nieowulacyjne.
WSTRZEMIĘŹLIWOŚĆ PŁCIOWA
Najprostszym i najskuteczniejszym sposobem uniknięcia nieplanowanej ciąży jest wstrzemięźliwość płciowa, czyli całkowite powstrzymanie się od stosunków. Oczywiście, tylko wtedy mamy całkowitą pewność, że uchronimy się przed niepożądaną ciążą.
STOSUNEK PRZERYWANY
Polega na wycofaniu członka z pochwy tuż przed wytryskiem nasienia. Skuteczność tej metody zależy od refleksu partnera, ale nie tylko, plemniki są bowiem obecne w tak zwanym preejakulacie, czyli wydzielinie, która pojawia się jeszcze przed wytryskiem. U wielu mężczyzn znajduje się w niej niewielka, lecz całkowicie wystarczająca do zajścia w ciążę liczba plemników. Metoda ta u mężczyzn może niekiedy prowadzić do nerwic seksualnych, skłonności do przedwczesnego wytrysku, a z czasem nawet do impotencji. Niekorzystna jest także dla kobiety, bowiem trwale przekrwione narządy miednicy mniejszej. Może powodować także bóle brzucha, bolesne miesiączki oraz nerwice seksualne.
KALENDARZYK MAŁŻEŃSKI
Polega na unikaniu współżycia w czasie dni uważanych za płodne.
Dni płodne wyznaczamy opierając się na następujących założeniach:
- Jajeczkowanie następuje na 14 dni przed miesiączką z możliwością wystąpienia 2 dni wcześniej lub później.
- Plemniki są zdolne do zapłodnienia przez około 48 do 72 godzin od stosunku.
- Komórka jajowa żyje około 24 godzin po owulacji.
Wyznaczanie dni płodnych:
1. Należy notować długości 6 - 12 cykli (im więcej tym lepiej).
2. Spośród obserwowanych cykli należy wybrać dwa: najdłuższy i najkrótszy.
3. Aby otrzymać pierwszy dzień płodny cyklu odejmujemy od ilości dni najkrótszego cyklu 18 dni .
4. Dni cyklu (od pierwszego dnia miesiączki) poprzedzające pierwszy dzień płodny uznajemy za niepłodne.
5. Aby otrzymać ostatni dzień płodny cyklu należy od ilości dni najdłuższego cyklu odjąć 11 dni.
6. Dni występujące po ostatnim dniu cyklu (aż do miesiączki) uznajemy za niepłodne.
Komu można polecić:
Metoda ta wymaga ogromnej samodyscypliny oraz współpracy obojga partnerów.
Nadaje się ona dla kobiet miesiączkujących regularnie i prowadzących unormowany i spokojny tryb życia.
Komu nie można polecić:
Metoda ta nie jest polecana kobietom miesiączkującym nieregularnie, prowadzących nieuregulowany, stresujący tryb życia; bezpośrednio po porodach i poronieniach, w czasie chorób i podróży.
Zalety:
- nie wymaga stosowania żadnych dodatkowych środków.
- Całkowicie obojętna dla zdrowia.
- Dopuszczona i akceptowana przez Kościół Katolicki.
Wady:
- Konieczność powstrzymywania się od współżycia
- Wysoki współczynnik zawodności
- Metoda ta jest już uznawana za historię (opracowana w latach 1932-34), a nie za godne polecenia zabezpieczenie
METODA TERMICZNA
Polega na unikaniu współżycia w czasie dni uważanych za płodne.
Dni płodne wyznaczamy opierając się na następujących założeniach:
- w czasie II fazy cyklu ciałko żółte wytwarza progesteron, który działając na ośrodek termoregulacji powoduje wzrost podstawowej temperatury ciała.
- o owulacji świadczy wyższa temperatura ciała w ciągu 3 kolejnych dni w porównaniu do 6 dni poprzedzających.
WYZNACZANIE DNI PŁODNYCH
- krok 1. Należy mierzyć temperaturę ciała codziennie. Pomiaru dokonuje się tym samym termometrem, przez 5 minut, w jamie ustnej, pochwie lub odbytnicy (ale stale w tym samym miejscu) bezpośrednio po obudzeniu się po 6-8 godzinnym leżeniu, stale o tej samej godzinie. Różnica czasu pomiaru o więcej niż 1 godzinę może mieć wpływ na skuteczność metody.
- krok 2. Wyniki pomiarów nanosimy na wykres
- krok 3. Znajdujemy fazę niskich temperatur występującą w I fazie cyklu i kreślimy linię poziomą o 0.5 Co powyżej najwyższej temperatury tej fazy.
- krok 4. 3 pierwsze dni, które występują po przejściu wykresu przez linię wykreśloną w kroku 3 uznajemy za ostatnie dni płodne cyklu, a dni od 4 dnia do pierwszego dnia miesiączki uznajemy za okres niepłodności poowulacyjnej.
Zalety:
- całkowicie obojętna dla zdrowia
- dopuszczona i akceptowana przez Kościół Katolicki
Wady:
- konieczność powstrzymywania się do współżycia
- wymaga dużej samodyscypliny, sumienności i dokładności w wykonywaniu pomiarów
- duża podatność na błąd spowodowany zafałszowaniem wyników na skutek chorób zakaźnych i infekcji przebiegających z podwyższeniem temperatury ciała.
- możliwość wystąpienia kłopotów z interpretacją wykresu.
- w 10-20% cykli nie obserwuje się dwufazowego przebiegu wykresu temperatury co świadczy o braku owulacji (cykl bezowulacyjny), a może być mylące w ocenie i interpretacji.
METODA BILLINGSÓW
Opracowana w 1966 przez małżeństwo australijskich ginekologów, którzy opracowali ją za pomocą licznych prób i błędów (dochowali się licznego potomstwa).Stała się popularna i obecnie jest często stosowana w wielu krajach. Opiera się na obserwacji śluzu pochwowego, który zmienia się w czasie cyklu miesięcznego. Po miesiączce, a przed owulacją, u części kobiet występuje suchość w pochwie – jest to okres niepłodny. U części kobiet po miesiączce pojawia się skąpa, lepka i gęsta wydzielina, która nie zmienia się przez kilka dni. Ocena tego śluzu jako niepłodnego nie sprawia kobietom kłopotu, ale zaleca się korzystanie z porad specjalistów. Pojawienie się śluzu płodnego, który jest przezroczysty, daje się wyciągać w nitki, przypomina surowe białko kurzego jaja, jest śliski i ma charakterystyczny zapach, sygnalizuje początek okresu płodnego. Kobieta odczuwa ponadto wilgotność i śliskość w okolicy zewnętrznych narządów płciowych. Ten rodzaj śluzu najczęściej pojawia się na kilka dni przed owulacją, ale u kobiet z krótkim cyklem miesięcznym może pokazać się bezpośrednio po miesiączce, a nawet w ostatnich dniach jej trwania. Ostatni dzień, w którym występuje śluz płodny, nazywa się szczytem płodności, poprzedza owulację o 24 godziny. Po owulacji śluz znika lub zmienia się na lepki, gęsty, nieprzezroczysty i taki stan utrzymuje się do następnej miesiączki. Jeżeli przez 3 kolejne dni po szczycie nie pojawi się śluz typu płodnego, to współżycie można rozpocząć czwartego dnia po szczycie.
METODA OBJAWOWO-TERMICZNA
Łączy w sobie trzy poprzednie metody naturalne oraz obserwację objawów wiążących się z owulacją: bólu owulacyjnego (odczuwanego w podbrzuszu lub w okolicy lędźwiowo-krzyżowej kręgosłupa), plamienia w środku cyklu (trwającego 1-2 dni), zmian w sutkach (obrzmienie, silna wrażliwość na dotyk, bolesność).
KARMIENIE PIERSIĄ
Wykorzystuje fakt czasowej "niepłodności" występującej podczas karmienia piersią po porodzie.W czasie karmienia piersią dziecko ssąc powoduje pobudzenie wydzielania oxytocyny i prolaktyny. Prolaktyna powoduje wydzielanie mleka oraz hamuje owulację.
Aby metoda była w pełni efektywna muszą być spełnione następujące warunki:
- dziecko nie ma więcej niż 6 miesięcy
- nie wystąpiła jeszcze miesiączka
- dziecko jest karmione wyłącznie piersią czyli:
karmienie "na żądanie"
jednak nie rzadziej niż co 4 godziny w ciągu dnia i co 6 godzin w ciągu nocy
METODY HORMONALNE
W Europie Zachodniej można już kupić różne analizatory chemiczne do wykrywania owulacji. Przypominają trochę znane i u nas zestawy ciążowe, dzięki którym możemy we własnej łazience w ciągu paru minut zorientować się, czy aby nie zaszłyśmy w ciążę. Zestawy owulacyjne działają podobnie: wykrywają w moczu wyższe niż zwykle stężenie hormonu LH. Takie podwyższone stężenie hormonu pojawia się w moczu około 12 godzin przed owulacją. Badania te należy prowadzić codziennie, ponieważ okres, w którym LH ma tak wysokie stężenie, jest stosunkowo krótki.