Zastosowanie ultradźwięków

1. Głowica ultradźwiękowa, podstawowy zespół obrabiarki ultradźwiękowej, składający się z przetwornika magnetostrykcyjnego wytwarzającego drgania ultradźwiękowe oraz mechanizmu ruchu posuwowego. Głowica ultradźwiękowa stosowana jest do obróbki twardych i kruchych materiałów, m.in. szkła, porcelany.

2. Echolokacja, sposób ustalania przez niektóre organizmy żywe swego położenia względem otaczających je przedmiotów, polegający na wysyłaniu (do 150 kHz a czasem więcej, są to tzw. piski ultradźwiękowe) i odbieraniu sygnałów akustycznych odbitych od otoczenia. Zdolność echolokacji, pozwalającą na swobodne poruszanie się między przeszkodami, a także na zdobywanie pokarmu, posiadają niektóre zwierzęta prowadzące nocny tryb życia lub żyjące w niekorzystnych warunkach oświetlenia, np. delfiny, nietoperze. Nietoperze w czasie lotu wydają średnio 20-30 ultradźwięków na sekundę, natomiast gdy zbliżają się do przeszkody ok. 200/sekundę. Potrafią bezbłędnie odróżnić echo własnych dźwięków od innych, nawet o tej samej częstotliwości. Odbioru własnych sygnałów nie zakłócają nawet hałasy otoczenia. U niektórych ptaków np. tłuszczaków i jerzyków, występuje podobny system echolokacji, z tym, że wydają one dźwięki o częstotliwości dużo mniejszej ok. 7kHz, więc słyszalnej dla człowieka.

3. Ultrasonografia, USG, badanie narządów wewnętrznych za pomocą fal ultradźwiękowych. Metoda diagnostyczna oparta na zjawisku echa ultradźwiękowego. Informacje uzyskane tą metodą mogą być przedstawione na ekranie oscyloskopowym w postaci impulsów lub w postaci obrazu rozkładu tkanek normalnych i patologicznych.

4. Grawerowanie, czynność polegająca na wykonywaniu wzorów w metalu lub szkle, przy pomocy rylca, ostrza diamentowego, tarczy obrotowej (do szkła), środków chemicznych lub metodami obróbki ultradźwiękowej, elektroiskrowej. Wykonany wzór może być wypukły lub wklęsły, wówczas wypełnia się go innym materiałem. Grawerowanie służy do żłobienia matryc, miedzianych form drukarskich, stalorytów do banknotów, znaków pocztowych. Do XVIII w . grawerowanie wchodziło w skład sztuki złotniczej.

5. Ultradźwiękowa obróbka, obróbka udarowo-ścierna, wariant obróbki skrawaniem wykorzystujący pracę ziaren, poddawanych okresowym obciążeniom koncentratora o częstotliwości ultradźwiękowej (rzędu 20-25 kHz). Końcówka koncentratora jest narzędziem odwzorowującym się w obrabianym materiale.

6. Defektoskopia, nie niszcząca metoda badań uszkodzeń i wykrywania defektów w przedmiotach, głównie metalowych (odlewach, odkuwkach, spawach itp.). Ze względu na wykorzystywane w badaniu zjawiska fizyczne rozróżnia się defektoskopię gamma, rentgenowską, luminescencyjną, magnetyczną i elektromagnetyczną oraz ultradźwiękową. W defektoskopii ultradźwiękowej bada się rozchodzenie się fali akustycznej wysokiej częstości w danym przedmiocie. Stosuje się tu metody: echa, cienia, rezonansu, impedancji oraz drgań własnych.

7. Ultrasonoterapia, leczenie ultradźwiękami. Ich wpływ leczniczy polega na działaniu przeciwbólowym, zmniejszaniu napięcia mięśni, rozszerzeniu naczyń krwionośnych, hamowaniu procesów zapalnych, przyspieszaniu wchłaniania tkankowego.. Działają na autonomiczny układ nerwowy.

8. Litotrypsja, kruszenie kamieni (kamica) w pęcherzu moczowym przyrządem (litotryptor) wprowadzonym przez cewkę. Można wykonać litotrypsję ślepą lub optyczną, działając falą elektrohydrauralityczną lub falą ultradźwiękową. Pokruszone odłamki ewakuuje się ewakuatorem (gruszka Bigelowa lub Ellika). Obecnie najczęściej stosuje się litotrypsję w nerce dwoma sposobami: przezskórnie - za pomocą ultradźwięków, lub nieinwazyjnie za pomocą fal uderzeniowych wytwarzanych w lipotrypterach (ESWL).

9. Homogenizacja, wytwarzanie jednolitej, trwałej mieszaniny z dwóch lub więcej składników, nie mieszających się ze sobą w warunkach normalnych. Homogenizację przeprowadza się m.in. metodą ciśnieniową, sposobem udarowym, działaniem ultradźwięków, poprzez intensywne, szybkie mieszanie oraz przez zastosowanie środków chemicznych (dyspergatorów lub emulgatorów). Homogenizacja stosowana jest w przemyśle spożywczym (np. przy wyrobie margaryny, majonezu), w przemyśle kosmetycznym (przy wyrobie kremów) itp. W mikrobiologii lekarskiej termin ten oznacza jedną z technik przygotowania materiału klinicznego (np. do badania plwociny na obecność prątków gruźliczych).

10. Magnetyczny zapis dźwięku (obrazu, informacji), metoda zapisu informacji, polegająca na wytworzeniu (na drodze indukcji, dzięki odpowiedniej głowicy będącej rodzajem elektromagnesu) w nośniku informacji (taśmie magnetycznej, dysku magnetycznym itp.), wykonanym z magnetodielektryka, namagnesowania proporcjonalnego do chwilowej wartości zapisywanego sygnału. Przesuw nośnika zapewnia uzyskanie zapisu czasowych zmian sygnału. Odczyt polega na indukcyjnym wzbudzaniu w głowicy odczytującej prądu proporcjonalnego do zarejestrowanego namagnesowania. Kasowanie informacji polega na zapisie informacji neutralnej (np. dźwięku o częstotliwości ultradźwiękowej). Technika magnetycznego zapisu dźwięku wykorzystywana jest do zapisu informacji cyfrowych (np. dyskietki, dyski i taśmy komputerowe) oraz analogowych (np. taśmy magnetofonowe i magnetowidowe). Magnetyczny zapis dźwięku zastosowany został po raz pierwszy w 1898 (tzw. telegrafon, nośnik informacji w postaci drutu stalowego). W 1935 opracowano pierwszy magnetofon z taśmą z magnetodielektryka, w 1963 wprowadzono (Philips) kasetę magnetofonową.

11. Grzejnik, urządzenie wypromieniowujące energię cieplną, powstającą w nim w wyniku przetwarzania innych rodzajów energii (np. energii elektrycznej) lub doprowadzoną do niego z zewnątrz za pośrednictwem nośników ciepła (np. pary wodnej, gorącej wody). W zależności od rodzaju przetwarzanej energii rozróżnia się m.in. grzejniki elektryczne (np. indukcyjne, oporowe, ultradźwiękowe), grzejniki gazowe, grzejniki naftowe. Grzejniki stosowane są do nagrzewania ciał stałych lub ciekłych (piece przemysłowe, kanałowe grzejniki rurowe typu Junkersa itp.), jak również do ogrzewania powietrza w pomieszczeniach zamkniętych (potocznie zwane kaloryferami grzejniki wodne, parowe, elektryczne itp.).

12. Odemglanie, usuwanie mgły znad ograniczonego obszaru (np. lotniska) za pomocą małych rakiet prochowych (rakieta) z ładunkiem chemicznym albo przy użyciu syren ultradźwiękowych (o częstotliwości 45-200 kHz i mocy rzędu 35 kW), wysyłających za pośrednictwem rogu akustycznego fale o dużej częstotliwości, pod których wpływem mgła kondensuje się na powierzchni ziemi.

13. Sonoluminescencja, odmiana luminescencji zachodzącej pod wpływem działania fal ultradźwiękowych (ultradźwięki).

14. Hydrolokacja, ogół technik akustycznych służących lokalizowaniu przedmiotów zanurzonych w zbiornikach wodnych. Wyróżnia się hydrolokację pasywną i aktywną. Hydrolokacja pasywna polega na wykorzystywaniu pola akustycznego pochodzącego od lokalizowanego przedmiotu, w hydrolokacji aktywnej wykorzystuje się echo akustyczne (echolokacja) przedmiotów, stosuje się fale ultradźwiękowe (ultradźwięki). Hydrolokator, aktywne urządzenie hydrolokacyjne złożone z obrotowego reflektora nadajnika, emitującego wąską wiązkę ultradźwięków, oraz odbiornika i układu przeliczeniowego, dzięki któremu czas powrotu fali wyznacza odległość od wykrytego obiektu.

15. Inhalator, aparat do rozpylania płynów leczniczych przeznaczonych do wziewania (inhalacja). Obok dawniej stosowanych aparatów parowych, stosuje się obecnie napęd elektryczny lub rozpylanie przy użyciu ultradźwięków. Pozwala to na uzyskanie niezwykle drobnych cząsteczek, co umożliwia przenikanie ich do drobnych oskrzelików, a nawet pęcherzyków płucnych.

16. Nebulizator, mgielnik, przyrząd lub aparat służący do rozpraszania płynu na bardzo drobne cząsteczki, do wytwarzania mgły (nebula - mgła, nebulizacja). Nebulizatory mechaniczne są najprostszymi urządzeniami, działającymi na zasadzie rozpylacza. Nebulizatory ultradźwiękowe są aparatami złożonymi i najbardziej wydajnymi. Powszechnie stosowane w terapii oddechowej.

17. Nefroskop, przyrząd optyczny przystosowany do oglądania wnętrza nerki. Wprowadza się go przez uprzednio przygotowany kanał przezskórny do miedniczki nerkowej. Przez nefroskop operacyjny można kruszyć kamienie miedniczki i kielichów (falą ultradźwiękową) lub wprowadzić kleszczyki do usuwania drobnych kamieni (kamica).

18. Betonoskop, urządzenie, które poprzez pomiar rozchodzenia się fali ultradźwiękowej określa jakość betonu.

19. Sonar (z angielskiego Sound Navigation and Ranging), urządzenie do określania położenia obiektów podwodnych (ławic ryb, okrętów podwodnych) za pomocą dźwięków i ultradźwięków. Rodzaj hydrolokatora.

20. Zgrzewanie, trwałe łączenie materiałów (metali, tworzyw sztucznych) przez silne dociśnięcie do siebie łączonych części, bez podgrzania lub z wcześniejszym podgrzaniem miejsc łączonych. Najczęściej stosuje się zgrzewanie: oporowe (elektryczne), gazowe (za pomocą palników acetylenowo-tlenowych), termitowe (termit), indukcyjne (elektryczne), tarciowe, dyfuzyjne oraz zgniotowe i ultradźwiękowe. Zgrzewanie znajduje szerokie zastosowanie m.in. w przemyśle samochodowym i lotniczym.

21. Fetografia, metoda rentgenologiczna (radiologiczna) diagnostyczna uwidocznienia płodu. W najprostszej postaci polega na zdjęciu radiologicznym macicy po czwartym miesiącu ciąży, gdy kościec płodu zawiera dość wapnia, aby się kontrastowo uwidocznić na tle tkanek nieuwapnionych. Wykonuje się ją przy bezwzględnych wskazaniach lekarskich, jak np. podejrzenie śmierci płodu lub wad rozwojowych wykluczających życie noworodka (np. bezgłowie), albo przy podejrzeniu ciąży mnogiej i w innych wypadkach wymagających zmian planu działania położnika. We wcześniejszym okresie ciąży płód daje się uwidocznić po wprowadzeniu przez powłoki środka cieniującego o kontraście dodatnim do wód płodowych. Obecnie najlepiej uwidaczniamy płód za pomocą ultradźwięków.

22. Litotryptor, skruszacz, przyrząd służący do kruszenia kamieni w pęcherzu moczowym, wprowadzany przez cewkę do pęcherza. Litotryptory mogą być "ślepe" i optyczne. Obecnie stosuje się sondy - ureterorenoskopy, które wysyłają ultradźwięki i za ich pomocą rozbijają kamienie.

23. Fakoemulsyfikacja, metoda operacji zaćmy polegająca na rozdrobnieniu soczewki za pomocą ultradźwięków i aspiracji powstałych mas soczewkowych.

24. Leczenie chondromalacji rzepki

25. Leczenie chorób reumatycznych

26. Leczenie zwyrodnień stawów

27. Zanieczyszczenia wód, wprowadzone do wód naturalnych organizmy żywe, zanieczyszczenia mechaniczne lub substancje chemiczne, które albo nie są ich naturalnymi składnikami, albo - będąc nimi - występują w stężeniach przekraczających właściwy dla nich zakres. Usuwaniu zanieczyszczeń wód służy: zmiękczanie wody, jej napowietrzanie, chlorowanie, ozonowanie, koagulacja, odpędzanie gazów w wieżach desorpcyjnych, naświetlanie promieniowaniem ultrafioletowym, działanie ultradźwiękami oraz oczyszczanie biochemiczne. Często stosowanymi wskaźnikami jakości wód są biochemiczne zapotrzebowanie tlenu (BZT) i chemiczne zapotrzebowanie tlenu (ChZT).

28. Drążarka, obrabiarka służąca do drążenia otworów lub wgłębień o złożonych kształtach w przedmiotach wykonanych ze stali hartowanych, stopowych, węglików spiekanych i innych materiałów, których obróbka skrawaniem jest bardzo trudna lub nawet niemożliwa. W zależności od stosowanej metody obróbki rozróżnia się drążarki: elektroiskrowe, elektrochemiczne, ultradźwiękowe oraz fotonowe.

29. Obróbka erozyjna, obróbka materiału polegająca na usuwaniu określonej części materiału przy wykorzystaniu zjawiska erozji. Obróbkę erozyjną wykonuje się najczęściej na drążarkach. Obróbkę erozyjną stosuje się głównie do kształtowania materiałów trudno skrawalnych i nieskrawalnych. Rozróżnia się obróbkę erozyjną: elektroerozyjną, strumieniowoerozyjną (np. obróbka fotonowa, jonowa, elektronowa), ultradźwiękową.

30. Odpylacz, urządzenie służące do usuwania cząstek ciał stałych lub cieczy z gazów spalinowych i przemysłowych. W zależności od zasady działania rozróżnia się: (…) odpylacze akustyczne i ultraakustyczne (gaz poddawany jest działaniu fal dźwiękowych (fale akustyczne) lub ultradźwiękowych).

31. Leczenie ostróg piętowych

32. Leczenie choroby sudeckiej

33. Leczenie rozstępów

34. Batymetria jeziora lub zbiornika wodnego polega na pomiarze jego głębokości z jednoczesnym naniesieniem wyników na mapę. Sondowanie głębokości odbywa się w sposób ciągły tzn. sonda przymocowana do deski pływającej jest ciągnięta za łódką i wykonuje pomiar odległości pomiędzy zwierciadłem wody a dnem zbiornika. Echosonda emituje ultradźwięki, które odbijają się od dna zbiornika i następnie rejestrowane są przez odpowiedni sensor, czas upływający od wysłania ultradźwięku do jego ponownej rejestracji jest wprost proporcjonalny do głębokości. Integralną częścią echosondy jest dalmierz, który rejestruje w momencie pomiaru głębokości odległość od brzegu.

35. Elektrohydraulicznie sterowana platforma może być zastosowana w układach ruchu symulatorów samolotów, śmigłowców, pojazdów itp. Umożliwia ona doskonałe odzwierciedlenie stymulacji przedsionkowej zachodzącej podczas ruchu w rzeczywistym obiekcie. System ruchu platformy składa się z sześciu serwonapędów. Impulsy sterujące generowane są komputerowo. W sprzężeniu zwrotnym zostały zastosowane zaawansowane technicznie ultradźwiękowe przetworniki przemieszczeń.

36. Pomocnik parkowania na ultradźwięki (instalowany w samochodach)

37. Usuwanie (odsysanie) tkanki tłuszczowej

38. Autoalarmy, alarmy, czujniki ultradźwiękowe

39. Tester grubości słoniny

40. Leczenie uszkodzonych stawów

41. Leczenie uszkodzonych ścięgien

42. Leczenie „łokcia tenisisty”

43. Leczenie zespołu bolesnego barku

44. Ultradźwiękowy tester ciąży dla świń i owiec

45. Ultradźwiękowy odstraszacz gryzoni

46. Robot często musi poruszać się w terenie pełnym przeszkód. Mogą to być chociażby ściany w pokoju. Rzeczą oczywistą jest to, że robot nie może bezmyślnie wjeżdżać na napotykane przeszkody. W związku z tym należy skonstruować system, który umożliwi mu bezkonfliktowe poruszanie się w terenie. Chyba najprostszym rozwiązaniem jest zastosowanie przełącznika typu reset. Należy go umieścić w przedniej części naszego robota. Gdy podjedzie on np. do ściany, spowoduje to że przełącznik zostanie wciśnięty i robot zacznie np. poruszać się w kierunku przeciwnym. Podobny przełącznik można również zamocować z tyłu robota. Innym, zdecydowanie trudniejszym sposobem jest wykorzystanie podczerwieni lub ultradźwięków. W pierwszym przypadku robot wykorzystuje odbicia podczerwieni od przeszkód. Co jakiś czas z diody nadawczej wysyłany jest sygnał świetlny (podczerwony). Jeżeli napotka on na przeszkodę to odbija się od niej i wraca do diody odbiorczej. Wtedy robot wie, że natrafił na niepożądany obiekt. Bardzo podobnie wygląda system ultradźwiękowy. Ultradźwięk zostaje wysłany i jeżeli powróci do odbiornika, to znaczy że robot natrafił na przeszkodę.

47. Ultradźwiękowe usuwanie kamienia nazębnego

48. Usuwanie blizn

49. Dźwiękowy odstraszacz kretów

50. Leczenie celulitisu

51. Leczenie astmy oskrzelowej

52. Leczenie nadciśnienia pierwotnego

53. Pomiar zawartości wapnia w kości

54. Kontrola bieżąca spawania i sprawdzenie jakości złącz po spawaniu za pomocą metod nieniszczących (Rtg, ultradźwięki, magnetyczne-proszkowe, penetracyjne)

55. Licznik ultradźwiękowy (liczy, ile osób weszło do sali, nie liczy osób wychodzących - dwa czujniki)

56. Biometryczna kontrola dostępu, czyli badanie palców za pomocą ultradźwięków

57. Odczytywanie struktury linii papilarnych za pomocą kamery ultradźwiękowej

58. Badanie podniebienia miękkiego

59. Badanie wad materiałowych

60. Ultradźwiękowe czujki ruchu

61. Płuczki i łaźnie ultradźwiękowe

62. Leczenie nerwobólu nerwu trójdzielnego

63. Leczenie szczękościsku

64. Leczenie przykurczu Dupuytrena

65. Myjki ultradźwiękowe - Nowa technologia mycia za pomocą ultradźwięków zapewnia szybkie i skuteczne oczyszczenie najbardziej niedostępnych miejsc. Energia fali ultradźwiękowej przenika przez każdy materiał usuwając zanieczyszczenia; specjalnie dobrany roztwór wodny środka myjącego wypłukuje je. Są to środki niepalne, nie wybuchowe, nie powodujące korozji, nie zanieczyszczające środowiska. System mycia za pomocą ultradźwięków jest najbardziej skutecznym i dającym najlepsze rezultaty sposobem czyszczenia wałków rastrowych (aniloxów). Jest to metoda nieniszcząca powierzchni i może być stosowana również do form drukowych.

66. Wysokoenergetyczna obróbka ultradźwiękowa drewna i surowców włóknistych

67. Echokardiografia jest to obrazowa metoda badania serca i naczyń krwionośnych za pomocą ultradźwięków. Na ekranie monitora uzyskuje się obraz („echo”) powstający w wyniku odbicia od badanych struktur wewnątrz ciała fali ultradźwiękowej wysyłanej z głowicy aparatu. Zwykle stosuje się ultradźwięki o częstotliwości od 1 do 10 MHz. Istnieje możliwość zarejestrowania obrazu w dowolnym momencie na papierze lub taśmie video.

68. Tester mięsności bydła

69. Leczenie stanów po urazach sportowych

70. Obróbka twardych i kruchych materiałów

71. Spawanie

72. Otrzymywanie stopów różniących się znacznie temperaturami topnienia i gęstością

73. Oczyszczanie dymów

74. Otrzymywanie emulsji, aerozoli

75. Przyspieszenie i wzmaganie wzrostu roślin

76. Badanie akustyki sal widowiskowych

77. Określanie właściwości materiałów lepkosprężystych

78. Radiometry ultradźwiękowe

79. Przetworniki piezoelektryczne

80. Przetworniki umożliwiające wizualizację pola ultradźwiękowego stosowane w optosonice i holografii akustycznej