Giełda

Giełda - zespół osób, urządzeń, środków technicznych zorganizowany w taki sposób, aby przy kojarzeniu ofert dotyczących kupna i sprzedaż papierów wartościowych wszyscy uczestnicy rynku mięli taki sam dostęp do informacji rynkowej – w tym samym czasie i przy zachowaniu tych samych warunków transakcji.

- Włoska borsa – giełda wywodzi się z łac. Bursa – sakiewka do przechowywania pieniędzy
- Od średniowiecza bursy – stowarzyszenia kupieckie
- Przodkiem giełdy był jarmark (Cesarstwo Rzymskie, Babilonia
1531 – Antwerpia – pierwsza giełda o charakterze międzynarodowym „Dla ludzi wszystkich języków i narodów”
1602 – Kampania Wschodnio – indyjska
1622 – Kampania Zachodnio – indyjska
przełom XIX – XX w. – największy rozkwit giełdy
koniec XVIII – powstanie giełdy w Nowym Jorku

Najważniejsze giełdy:
 Giełda New York Stock Exchange “NYSE” – ma formę prawną spółki akcyjnej; członkami mogą być tylko osoby fizyczne; liczba miejsc ograniczona – 1366 miejsc
 NASDAQ – giełda elektroniczna – notuje spółki internetowe
 LSE – londyńska – wywodzi swoje korzenie z kawiarni
 Frankfurcka nad Menen - prawo do członkostwa na giełdzie przysługuje tylko maklerom, gdzie maklerzy to zaprzysiężeni urzędnicy państwowi
 Tokio – członkami są wyłącznie przedsiębiorstwa maklerskie, które otrzymały zgodę ministerstwa finansów na przeprowadzanie operacji giełdowych

UCZESTNICY GIEŁDY:
a) pośrednicy zw. Maklerami lub brokerami – przedstawiciele przedsiębiorstw maklerskich, którzy zajmują się obrotem papierami wartościowymi. Funkcjonują w oparciu o zlecenia
b) samodzielni uczestnicy – przedstawiciele banków oraz innych instytucji finansowych, którzy dokonują transakcje na rachunek własny macierzystej jednostki

ZADANIA GIEŁDY
 wypełniać ustawowo wymagania stawiane giełdom p
 posiadać wewnętrzny i precyzyjny regulamin, który będzie określał sposób realizacji transakcji
 zapewniać powszechny dostęp do informacji
 dbać o przejrzystość rynku
 zapewniać bezpieczne rozliczenia
 organizować regularne sesje giełdowe
 posiadać szybki i bezawaryjny system informatyczny
 dbać o to, aby spółki nie opuszczały nagle giełdy, wycofując swoje akcje z obrotu

FUNKCJE GIEŁDY:
a) alokacyjna – umożliwia przepływ kapitału w kierunku jego najefektywniejszego wykorzystania
b) wartościująca – umożliwia dokonywanie rynkowej wyceny przewidywanych decyzji ekonomicznych przez podmioty gospodarcze
c) kontrola – giełda tworzy pośredni mechanizm kontroli przez akcjonariuszy efektów działań spółki
d) stwarza możliwości pomnożenia kapitału dla gospodarstw domowych ludności, dla przedsiębiorstw ale też zubożenia kapitału
e) wywołuje we wszystkich podmiotach skłonności do oszczędzania

MODELE GIEŁD
 amerykański – giełda jest instytucją prywatno – prawną, czyli zrzeszeniem kupców, przemysłowców, pośredników. Ma charakter spółki akcyjnej. Liczba członków ma charakter ograniczony, a członkostwo w giełdzie podlega obrotowi giełdowemu. Tylko członkowie są uprawnieni do zawierania transakcji. Model jest popularny w anglosaskiej kulturze
 niemiecki – instytucja publiczno – prawna, jej powstanie jest uzależnione od zgody właściwego organu administracji państwowej np.: ministerstwa finansów. Liczba członków nie jest ograniczona, ale można być współwłaścicielem giełdy i nie mieć prawa do zawierania transakcji giełdowych, charakterystyczne dla Europy kontynentalnej.

SYSTEMY NOTOWAŃ
a) notowania wg Jednolitej ceny dnia – FIXING, gdzie transakcje zawierane na danej sesji giełdowej ustalane są po tym samym kursie
b) NC – notowania ciągłe – gdzie transakcje mogą być zawierane wg różnych cen. Na początku sesji ustalany jest kurs otwarcia takim samym sposobem jak w FIXING – u, ale w czasie sesji kurs może się zmieniać w zależności od nastrojów na giełdzie


PODSTAWOWE OPERACJE GIEŁDOWE (kryterium czasu)
- transakcje natychmiastowe – są realizowane bezpośrednio po ich zawarciu, nie później jednak niż przed upływem 1 lub 2 dni po dokonaniu
- transakcje terminowe – pomiędzy zawarciem a realizacją upływa dłuższy okres niż w tr. natychmiastowych ; kurs papierów wartościowych ustalany jest w momencie zawierania transakcji


GPW W WARSZAWIE
 1817 – pierwsza giełda w Warszawie
Warszawska Giełda Towarowa – funkcjonuje do 1872 roku, odnotowuje się znaczny rozwój – wprowadza się inne papiery wartościowe – listy zastawne z Europy
 I wojna światowa powoduje zamknięcie giełdy
 1921 – ponowne otwarcie – Warszawska Giełda Pieniężna. Oprócz niej funkcjonują inne: w Poznaniu, Katowicach, Krakowie, Lwowie
 po II wś ustrój nie przewidywał powstania giełdy
 1989 – próby reaktywacji – nie zrealizowane
 1991 – Giełda Papierów Wartościowych 16 IV – pierwsza sesja po II wś. Giełdę przywróciła ustawa z 22 II 1991 roku: „Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych
ostatnia ustawa regulująca 1997 – „Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi”

I sesja odbywała się z udziałem 5 spółek (Tonsil, Krosno, Próchnik, Kable, Exbud – obrót 2000 złotych)
GPW to wzór giełdy w Lionie. To spółka akcyjna, która nie może czerpać z tego zysku – non profit. Jest powołana w formie spółki akcyjnej skarby państwa; zgodnie ze statutem akcje spółki mogą nabywać tylko domy maklerskie, banki i skarb państwa. Władzami są: walne zgromadzenie, rada giełdy oraz zarząd giełdy.

WALNE ZGROMADZENIE – najważniejszy organ giełdy. Prawo do udziału w nim mają wszyscy akcjonariusze giełdy. Zarząd:
- dokonuje zmian w statucie
- zatwierdza regulamin giełdy
- wybiera członków giełdy

RADA GIEŁDY – nadzoruje działalność giełdy, dopuszcza do obrotu papiery wartościowe, podejmuje decyzje o ich wycofaniu. Tworzą ją przedstawiciele akcjonariuszy oraz przedstawiciele innych instytucji finansowych

ZARZĄD – kieruje bieżącą działalnością, określa zasady w oparciu o które papiery wartościowe są wprowadzane do obrotu publicznego i sprawuje nadzór nad giełdą. Pracami zarządu kieruje prezes wybierany na 3 – letnią kadencję przez walne zgromadzenie (obecnie Wiesław Rozłucki)

NIEDŹWIEDŹ – bears – BESSA
BYK – bulls - HOSSA