Współpraca międzynarodowa województwa podkarpackiego.

Kierunki, w jakich się rozwija współpraca międzynarodowa Województwa Podkarpackiego wynikają z uchwalonych przez Sejmik priorytetów współpracy z zagranicą Województwa Podkarpackiego (uchwała Sejmiku nr XVII/170/2000) oraz z wypracowanej przez województwo polityki rozwoju regionalnego i stanowią ich realizację w obszarze kontaktów z partnerami zagranicznymi. Ich celem jest równomierny rozwój regionu, aktywizacja gospodarcza oraz zmniejszenie dystansu do Unii Europejskiej, a także pozyskiwanie i racjonalne wykorzystanie środków, które mogą służyć realizacji powyższych celów.


Uwarunkowania geopolityczne

Współpraca transgraniczna ma na celu łagodzenie negatywnych skutków istnienia granicy, co jest również jednym z priorytetów integrującej się Polski. W kraju, w tym również w województwie podkarpackim, mamy do czynienia z wysoką gotowością do rozwijania tej współpracy, za czym nie nadąża, niestety, realna współpraca na płaszczyźnie gospodarczej. Międzynarodowa współpraca regionów jest determinowana przez współpracę polityczną na płaszczyźnie międzypaństwowej. Korzystny stan wzajemnych stosunków pomiędzy Polską a Słowacją i Ukrainą wpływa w sposób pozytywny na rozwój współpracy transgranicznej. Stwarza to zarazem wielką szansę na zrównoważoną współpracę międzyregionalną.Wschodnia i południowa granica województwa podkarpackiego jest zewnętrzną granicą NATO, stanowi również przyszłą zewnętrzną granicę Unii Europejskiej. Są to fakty o strategicznym znaczeniu nie tylko dla województwa podkarpackiego, ale i dla całej Polski. Dogodne położenie komunikacyjne z uwzględnieniem projektowanego przebiegu transeuropejskich korytarzy transportowych (autostrada A 4 i planowana Via Baltica) oraz sąsiedztwo z krajami Ukrainy i Słowacji sprawia, że województwo podkarpackie stanowi "otwartą bramę" do Europy Wschodniej i Południowej.Sąsiedztwo z niepodległą i mającą aspiracje do integracji z Unią Europejską Ukrainą ma kluczowe znaczenie dla województwa podkarpackiego. Aktualnie podstawową formą współpracy jest wymiana handlowa. Istnieją również instytucjonalne ramy współpracy z Ukrainą, są one jednak w małym stopniu wykorzystane. Województwo podkarpackie współpracuje z obwodem Lwowskim na Ukrainie, Zakarpackim, Iwano-Frankowskim, Tarnopolskim, Ługańskim, Czernihowskim i Wołyńskim. Granica między Słowacją i Polską jest granicą wewnętrzną państw grupy Wyszehradzkiej. Stanowi ona także wewnętrzną granicę w ramach utworzonej przez to ugrupowanie Strefy Wolnego Handlu (CEFTA). Brak współpracy międzybankowej polsko-słowackiej oraz trudności w realizacji umowy o wzajemnym uznawaniu certyfikatów - to przykładowe problemy w kooperacji. Istotne znaczenie dla rozwoju współpracy mają imprezy międzynarodowe: festiwale, konkursy, wystawy, imprezy folklorystyczne i sportowe, przy czym podobieństwa kulturowe czynią działania integracyjne bardziej naturalnymi. W województwie podkarpackim można zaobserwować wzmożenie kontaktów pomiędzy lokalnymi społecznościami pasa pogranicza południowego, a także pomiędzy samorządami terytorialnymi Polski i Słowacji. Rośnie liczba podmiotów gospodarczych nawiązujących ze sobą bezpośrednie kontakty, a także nie ewidencjonowana liczba osób prywatnych uczestniczących w przygranicznej wymianie towarowej, co szczególnie widoczne jest w takich miastach, jak Krosno czy Sanok, a także w słowackim Świdniku i Humennym. Ośrodkami, które stały się faktycznymi liderami organizującymi współpracę transgraniczną są: Krosno - w odniesieniu do stosunków ze Słowacją i Przemyśl - w stosunkach z Ukrainą. Jedną z form współpracy gospodarczej polsko-ukraińskiej jest odbywający się co roku w Rzeszowie Szczyt Gospodarczy Polsko-Ukraiński, pod patronatem i z udziałem prezydentów Polski i Ukrainy. Sprzyja on rozwojowi wzajemnych kontaktów w zakresie handlu, wspólnych inwestycji kapitałowych, kooperacji produkcyjnej, a także wymianie kulturalnej i naukowej. Inną bardzo ważną imprezą o charakterze gospodarczym są odbywające się od 1992 r. Krośnieńskie Targi Euroregionalne "Kontakt" w Krośnie. Ta ważna impreza o charakterze gospodarczym odbywa się dwa razy w roku. Służy ona wymianie wiedzy i doświadczeń pomiędzy partnerami polskimi i zagranicznymi. Nie mniej istotnym aspektem krośnieńskich targów są misje i spotkania gospodarcze. Sprzyjają zapoznaniu się z osiągnięciami gospodarczymi partnerów z Czech, Słowacji, Ukrainy i Węgier. Istotny wpływ na rozwój transgranicznej współpracy gospodarczej mają również odbywające się w Jarosławiu Międzynarodowe Targi Wielobranżowe "Wielka Giełda Galicyjska" oraz w Przemyślu Międzynarodowe Targi Wielobranżowe "Brama Przemyska". Władze samorządowe i rządowe województwa uczestniczą w pracach Polsko-Ukraińskiej Międzyrządowej Rady Koordynacyjnej ds. Współpracy Międzyregionalnej, Polsko-Ukraińskiej Komisji Mieszanej ds. Współpracy Gospodarczej i Handlu oraz w Polsko-Słowackiej Komisji Międzyrządowej ds. Współpracy Transgranicznej. Prowadząc współpracę z zagranicą i wykorzystując bezpośrednie kontakty z ośrodkami polonijnymi Samorząd Województwa dąży do wykreowania wizerunku województwa jako regionu przyjaznego dla inwestorów. Istotnym elementem rozwoju współpracy międzynarodowej, zwłaszcza w zakresie, współpracy przygranicznej, jest infrastruktura przejść granicznych. W wielu przypadkach jakość obsługi znacznie odbiega od standardów europejskich. Główne utrudnienia w tym zakresie to przede wszystkim: brak funduszy na inwestycje, modernizację, rozbudowę, zbiurokratyzowanie podejmowanych decyzji, kłopoty z koordynacją prac po obu stronach granicy.Współpraca transgraniczna zarówno z Ukrainą, jak i ze Słowacją nie była do tej pory współfinansowana ze strony środków pomocowych Unii Europejskiej. Należy wypracować mechanizmy efektywnego korzystania z możliwości, jakie stworzy nam Unia Europejska, kiedy zostaniemy jej pełnoprawnym członkiem. Rozwój infrastruktury ekonomicznej województwa podkarpackiego powinien w jak największym stopniu umożliwić wykorzystanie szans wynikających z integracji europejskiej. W tej sytuacji należy podjąć działania wzmacniające zdolności absorpcyjne regionu. Wprowadzenie 1.01.1999r. nowej terytorialnej organizacji kraju, w wyniku której powstało m.in. województwo podkarpackie jako niezależny podmiot polityki regionalnej, pogłębianie się procesu integracji Polski z Unią Europejską i zbliżanie się terminu przyjęcia naszego kraju do tej organizacji, tworzy warunki i konieczność przeznaczenia na rozwój regionalny znacznie większych środków niż dotychczas. Środki te będą pochodzić z budżetu państwa, z budżetów samorządów terytorialnych, ze źródeł kapitału prywatnego oraz z funduszy pomocowych UE. Współpraca międzynarodowa województwa podkarpackiego Współpraca pomiędzy województwem podkarpackim a Ukrainą istnieje od dawna i dotyczy w szczególności byłych województw: przemyskiego, rzeszowskiego, krośnieńskiego i tarnobrzeskiego. Województwo podkarpackie, jako sukcesor tych województw, kontynuuje dotychczasowe umowy, a także nawiązuje nowe kontakty z poszczególnymi regionami Ukrainy. W ramach dotychczasowych kontaktów podpisano w lutym 1997 roku "Porozumienie o współpracy pomiędzy Województwem Rzeszowskim a Obwodem Ługańskim", dotyczące takich dziedzin, jak: przemysł, budownictwo, handel, rolnictwo i przemysł rolno-spożywczy, kultura i sztuka, oświata i kształcenie zawodowe, turystyka i sport oraz inne będące przedmiotem wzajemnego zainteresowania. W maju 1997r. byłe województwo przemyskie zawarło porozumienie o współpracy międzyregionalnej z obwodem lwowskim. Było to pierwsze oficjalne porozumienie regulujące całościowo zasady współpracy. Objęło ono sprawy dotyczące przejść granicznych, gospodarki, turystyki, kultury, ochrony środowiska.Już wcześniej w ramach współpracy z Ukrainą i Słowacją, nawiązano kontakty na poziomie miast partnerskich. Wymienić tutaj można współpracę: Przemyśla z Lwowem i Kamieńcem Podolskim (współpraca gospodarcza, współpraca kulturalna, ekologii i ochrony środowiska); Rzeszowa z Lwowem (współpraca gospodarcza, współpraca szkół i wyższych uczelni, współpraca kulturalna); Ustrzyk Dolnych ze Starym Samborem (w zakresie rozbudowy przejść granicznych, ekologii i ochrony środowiska, ochrony zdrowia, turystyki i sportu); Jarosławia z Drohobyczem (współpraca gospodarcza, współpraca kulturalna oraz w zakresie turystyki); Lubaczowa z Jaworowem (współpraca na płaszczyźnie gospodarczej, kulturalnej, oświatowej, sportowej i turystycznej); Mielca z Mukaczewem (współpraca gospodarcza, w zakresie ekologii i ochrony środowiska, turystyki i sportu).Aktualnie rozwija się także współpraca w różnych dziedzinach na poziomie powiatów: powiat jarosławski z rejonem jaworowskim i powiatem michalowskim, powiat jasielski z powiatem Bardejov, powiat lubaczowski z rejonem Jaworów.Współpraca gospodarcza województwa podkarpackiego, a w szczególności handel międzynarodowy ze Słowacją, Węgrami, Czechami, Rumunią i Słowenią, jest realizowana na zasadach obowiązujących w ramach CEFTA. Bliskość chłonnych rynków wschodnich, Ukrainy i Rosji, ma wpływ na strukturę handlu zagranicznego województwa podkarpackiego oraz przyczynia się do powstawania nowych miejsc pracy w sektorach wytwarzających towary i usługi, które są przedmiotem eksportu. Współpraca w zakresie przepływu know - how przyczynia się do poziomu innowacyjności gospodarki, a co za tym idzie podniesienia konkurencyjności przedsiębiorstw prowadzących w regionie działalność gospodarczą i całego województwa. Do 1997 r. Ukraina była największym odbiorcą eksportu regionu, zaś Rosja - trzecim. Obecnie Ukraina zajmuje drugie miejsce natomiast Rosja - ósme. Wskazuje to na niewykorzystywanie potencjalnych możliwości. Istotnym elementem współpracy zagranicznej jest gospodarcza współpraca wiodących firm z terenu województwa podkarpackiego z państwami Unii Europejskiej i świata. Rozwój handlu międzynarodowego przyczynia się również do zahamowania peryferyjności obszarów przygranicznych. Województwo podkarpackie jest włączone w struktury międzyregionalne, należy do Euroregionu Karpackiego. Związek Międzyregionalny Euroregion Karpacki (EK) powstał 14 lutego 1993 roku w Debreczynie, w następnych latach został poszerzony o województwo rzeszowskie i tarnowskie. Związek stanowi instytucjonalną formę dla rozwijającej się współpracy transgranicznej, aktywizacji obszarów peryferyjnych tworząc płaszczyznę inicjacji i koordynacji wspólnych przedsięwzięć.Najpoważniejsze osiągnięcia EK odnoszą się do strefy wymiany kulturalnej, handlowej i ekologicznej oraz do utworzenia kilku instytucji tworzących podstawowe instrumentarium do współpracy transgranicznej. Najważniejszą instytucją jest Fundacja Karpacka wspierająca samorządy i organizacje non profit z terenu EK w rozwoju współpracy transgranicznej. Rozwojem nauki w obszarze EK zajmuje się Stowarzyszenie Uniwersytetów Regionu Karpat, zrzeszające kilkanaście wyższych uczelni państw tworzących EK. Współpraca kulturalna należy do najbardziej rozwiniętych. Prowadziły ją zarówno państwowe instytucje kulturalne, jak i ośrodki pozarządowe. Współpraca ta rozwija się pomiędzy ośrodkami polskimi i ukraińskimi oraz polskimi i słowackimi w postaci dwustronnych umów. Także ochrona środowiska jest sferą współpracy między strukturami EK. Jej przykładem jest położony na pograniczu Ukrainy, Polski i Słowacji - Międzynarodowy Rezerwat Biosfery. Stosunkowo najmniejsze efekty notuje EK w sprawach gospodarczych, głównie ze względu na różnice prawno - ekonomiczne jego członków oraz brak środków w ramach Programu Phare-Crossborder. Jednym z czynników rozwoju współpracy międzynarodowej jest polonia podkarpacka, wywodząca się z emigracji zarobkowej okresu międzywojennego, a po części emigracji zarobkowej i politycznej, szczególnie po 1981 roku. Polacy wyjeżdżali głównie z okolic: Krosna, Iwonicza Zdroju, Korczyny, Odrzykonia, Dąbrowy Tarnowskiej, Ropczyc i Dębicy. Największe skupiska emigrantów z województwa podkarpackiego znajdują się w USA, Kanadzie i Brazylii. Emigracja zarobkowa ostatnich lat obejmuje głównie wyjazdy na okresy 3-10 lat do USA i Kanady. Bardzo liczna jest tzw. emigracja sezonowa do Niemiec, Włoch, Grecji, Francji - na okresy krótsze. Z analizy bezpośrednich inwestycji zagranicznych wynika jednak, że emigranci z województwa Podkarpackiego inwestują tu sporadycznie. Województwo Podkarpackie rozwija współpracę międzyregionalną z następującymi partnerami: 1. Ukraina Obwód Lwowski. W marcu 2000 r. podpisano porozumienie o współpracy. Ten ważny dla obydwu stron dokument zrodził się ze zrozumienia roli dobrosąsiedzkich stosunków oraz współpracy gospodarczej, naukowej i kulturalnej wpływającej na polepszenie sytuacji mieszkańców. Formą realizacji współpracy gospodarczej są m.in. organizowane misje gospodarcze, przekazywanie doświadczeń województwa podkarpackiego w zakresie budowania gospodarki rynkowej. . Obwód Wołyński. Podstawą kontaktów jest istniejąca między stronami współpraca gospodarcza, dla której ważnym atutem jest polski bank (PeKaO S.A.), w Łucku ułatwiający podkarpackim biznesmenom współpracę z ukraińskimi partnerami. . Ponadto w fazie negocjacji są porozumienia z kolejnymi pięcioma obwodami na Ukrainie. 2. Słowacja . Kraj Preszowski. Kontakty obejmują wiele wspólnych działań w ramach współpracy transgranicznej - Województwo Podkarpackie i Kraj Preszowski są bowiem partnerami w ramach Euroregionu Karpackiego. Niedługo do Preszowa zostanie wysłana podkarpacka misja gospodarcza, której celem jest zacieśnienie więzów gospodarczych między stronami. Przygotowujemy porozumienie z Krajem Koszyckim. Jego podpisanie planowane jest na wrzesień br. 3. Rosja . Obwód Saratowski. Parafowano porozumienie o współpracy. Wymieniono również listy intencyjne w sprawie współpracy między uczelniami wyższymi Rzeszowa (WSP) i Saratowa (Uniwersytet Państwowy), szkołami średnimi (po stronie polskiej Gimnazjum Nr 9 w Rzeszowie i Zespół Szkół Spożywczych, a po stronie rosyjskiej Gimnazjum Nr 1 w Saratowie) oraz klubami sportowymi (klub Uczelniany AZS na WSP i Stowarzyszenie Karate w Saratowie).4. Włochy . Region Autonomiczny Friuli-Venezia Gulia. 13 listopada 1999 r. podpisano porozumienie o współpracy gospodarczej, kulturalnej i naukowej. . Region Molise. W marcu 1999 roku misja przedstawicieli firm podkarpackich do Termoli przyniosła w efekcie rewizytę przedstawicieli regionu w województwie i podpisanie porozumienia, dotyczącego przede wszystkim współpracy gospodarczej, kulturalnej i naukowej.Współpraca w ramach Euroregionu Karpackiego. Składają się na niego: Kraj Preovski, Kraj Koicki, (Słowacja), Obwód Lwowski, Obwód Zakarpacki, Obwód Iwano-Frankowski, Obwód Czerniowski (Ukraina), Szabolcs-Szatmr-Bereg (Nyregyhza), Hajd-Bihar (Debreczyn), Borsod-Abaj-Zempln (Miszkolc), Heves (Eger) i Jasz-Nagykun-Szolnok (Szolnok) (Węgry), Satu Mare, Maramure, Bihor, Slaj, Botoani, Suceava (Rumunia). Marszałek Województwa Podkarpackiego Bogdan Rzońca sprawuje obecnie funkcję przewodniczącego Rady Euroregionu. Stronę polską reprezentują w Radzie EK również Wojewoda Podkarpacki Zbigniew Sieczkoś oraz Wiceprzewodniczący Sejmiku Województwa Marek Ćwiąkała. Biuro polskie Euroregionu działa m.in. na polach: pozyskania i przekazywania informacji o programach pomocowych z których korzystać mogą samorządy i organizacje pozarządowe, doradztwa w zakresie wyboru projektu, przygotowywania wniosków, budowy bazy danych o środkach pomocowych. Ponadto realizuje ono także własne projekty, m.in.: - publikacja mapy turystycznej (program PHARE SPF), - projekt "Euroregion Karpacki 1999" obejmujący aktualizację stron WWW, zakończenie opracowania Koncepcja Utworzenia Transgranicznych Tematycznych Szlaków Turystycznych w Euroregionie Karpackim, przygotowanie publikacji prezentującej projekty zrealizowane dzięki wsparciu UE w ramach Funduszu Małych Projektów, - projekt "Polska - Europa - Ukraina"; publikacja oraz seminarium w ramach Międzynarodowego Polsko-Ukraińskiego Forum Gospodarczego Inne formy współpracy. Nadrenia Palatynat (Niemcy) W maju bieżącego roku na zaproszenie Investitions- und Strukturbank Rheinland Pfalz odbyła się misja gospodarcza do tego landu celem zacieśnienia współpracy z ISB, prezentacji Województwa Podkarpackiego na Forum Gospodarczym w Trewirze, nawiązania kontaktów z tamtejszymi przedsiębiorcami i instytucjami okołobiznesowymi. Efektem będzie wykorzystanie niemieckich doświadczeń przy transformacji lotniska w Jasionce oraz niemiecka misja gospodarcza do Rzeszowa.Nadrenia-Północna Westfalia (Niemcy). Wspólnie z województwami: lubelskim i podlaskim, nasz region nawiązał współpracę gospodarczą z tym landem. Obecnie jest ona na etapie spotkań eksperckich z dziedziny komunikacji oraz ekologii. Magnezja (Grecja). Zorganizowano misję gospodarczą przedstawicieli biznesu do Volos (stolicy regionu). W jej efekcie jedna z podkarpackich firm nawiązała ścisłą współpracę z greckim partnerem. Wallonia (Belgia). W marcu br. w Namur odbyło się seminarium gospodarcze, zorganizowane przez Wallońsko-Polską Izbę Gospodarczą, z udziałem po stronie belgijskiej przedstawicieli czołowych firm belgijskich, takich jak np. Materne-Confilux, a po polskiej m.in. przez Członka Zarządu Województwa Podkarpackiego Jana Sołka. Przedstawiało ono możliwości współpracy z Województwem Podkarpackim. Rezultatem będzie walońska misja gospodarcza do Rzeszowa na początku przyszłego roku. Holandia. Rozwija się współpraca z Holenderskim Programem Pomocy Menedżerskiej (NMCP), w ramach której holenderscy specjaliści udzielają pomocy dla sektora małych i średnich przedsiębiorstw. Obecnie realizowany jest program pomocy dla gospodarstw agroturystycznych (cykl szkoleń). Trwają przygotowania do opracowania studium strukturalnego regionu Beskidu Niskiego, mającego służyć lepszemu zagospodarowaniu tego terenu.Francja. Poprzez Podkarpackie Centrum Strategii Rozwoju Gospodarczego i Integracji Europejskiej współpraca z Universit de Paris Nord w ramach Podyplomowego Interdyscyplinarnego Studium Europeistyki, które przygotowuje samorządowców oraz przedstawicieli sektora MŚP do integracji z Unią Europejską. Współpraca z prasą francuską ('Trek Magazine' oraz 'Maisons Cte Est') celem zapoznania Francuzów z pięknem i walorami turystycznymi województwa.