Genetyka - sciąga na klasówkę.

GENETYKA-dzial biologii zajmujacy sie skladem
materialu genetycznego oraz badaniem dziedzicznosci
i zmiennosci organizmow.Kwasy nukleinowe stanowia
okolo 1%masy ciala.
wystepuja:w jadrze kom.,mitochondriach,plastydach.
ROLA KW>NUKLEIN>:
1)gromadzenie i przekazywanie inf.gen.
2)biosynteza bialek
3)buduja niektore organella np.chromosomy,rybos.
2rodzaje kw.nuklein.:
DNA(deoksyrybonukleinowy)
RNA(rybonukleinowy)
Kw.nuklein to polimery zbudowane z monomerow.
cukier+zasada+reszta kw.
2rodzaje zasad:
purynowe:Adenina(A),guanina(G)
purymidynowe:uracel(U),Tymina(T),cyrozyna(C)
Nukleotydy lacza sie ze soba przez cukier i reszte
kw.fosforowego wiazaniem kowalencyjnym jest to
struktura pierwszorzedowa kw.
DNA:Deoksyryboza+A,T,G,C+reszta kw.fosforowego.
DNA:dwuniciowy,tworzy spirale(helise)==>struktura
drugorzedowa,helisa prawoskretna na jeden skret
10parnukleotydow.
A podwojnym z T
G potrojnym z C==>w.wodorowe,zasada komplementarnosci
W podwojnym lancuchu DNA zasady sie uzupelniaja.
Odpowiednia zasada purynowa laczy sie z odpowiednia
zasada purymidynowa.
SEKWENCJA-kolejnosc nukleotydow.
NIci DNA sa antyrownolegle.
RNA:ryboza+A,U,G,C+reszta kw.fos.
RNA wystepuje:
-jadro kom.,jaderko,mitochondrium,plastydy.
-tworzy rybosomy
-w cytoplazmie jako polirybosomy.
3rodzajeRna:
m-RNA(matrycowy)przekazuje inf. z DNA na bialko.
r-RNAbuduje rybosomy wraz z bialkami(rybosomalne)
t-RNA (transportujacy)dopasowuje aminokwasy do
sekwencji nukleotydow tlumaczy m-RNA na bialko.
Replikacja DNA to synteza DNA(samopowielanie)
Zachodzi w interfazie i umozliwia komorkom
powielanie swoich genow przed przekazaniem
komorkom potomnym.
Etapy replikacji
-inicjacja i elongacja.
Rodzaje replikacji:
-konserwatywna
-semikonserwatywna (zachodzi najczesciej)
to synteza dwoch kompletnych nici DNA
z jednej wyjsciowej(matrycy)przy czym
obie nowe nici maja identyczna sekwencje
nukleotydow co wyjsciowa helisa
-przypadkowa.
WARUNKI REPLIKACJI
-energia pobierana z ATP substratem do
syntezy nowych nici sa nukleotydy z trzema
grupami fosforanowymi.
-miejsce inicjacji=poczatek replikacji u
bakterii,wirusow,sinic jest jedno miejsce
u eukariota jest kilka miejsc inicjacji.

Replikacja zawsze zachodzi w kierunku od5`do3`
przebiega z predkoscia 100nukleotydow na sek.

1enzym
polimeraza RNA-rozpoczyna synteze nowej nici
DNA w miejscu inicjacji tam powastaje krotki
fragment RNA
RNA okreslany jako starter.
2enzym
polimeraza DNA prowadzi dalsza synteze nici
DNA wychwytuje i usuwa bledy,wycina odcinek
starterowy dosyntezowuje brakujace fragmenty
odpowiedzialne jest za naprawienie bledow
helikaza DNA-odpowiedzialna za proces
rozplatania DNA
Calosc procesu uzupelniaja jony Mg2+

Jednostka zdolna do replikacji to replikon.

Budowa chromatyny:
-kw.nukleinowe
-bialka
najwiecej DNA(37%),RNA(15%) i bialka(histonowe
37%charakter zasadowy i bialka kwasne 24,5%
Chromosomy roznia sie:
-wielkoscia ramion
-polozeniem cenromerow
-polozeniem prazkow jasnych i ciemnych.
Lokalne zgrubienia na terenie chromosomow-
pufy

upakowanie DNA w chromosomach jest kilku
stopniowe
etap1 podwojna helisa(helis)
etap2 lancuchy DNA nawiniete sa na czasteczki
bialek tworzac koraliki(nukleosomy...)
nukleoon-czasteczka bialkowa w ksztalcie
dysku,jednostki budujace chromatyne skladaja sie
z 4 par bialka histonowego oplecionych lancuchem
DNA .
Na zewnatrz nukleosomu dodakowa czasteczka bialka.
Na jeden nukleoson rozwiniete jest ok.200par nukleo.
etap3 tworzenie tzw.solenoidow(wlokna chromatyny
o srednicy 30mim)w nim nukleosomy polaczone sa przez
dodatkowe bialko histonowe tworzac uklad przestrzenny.
etap4 wlokna chromatyny zwiniete w petle
etap5 zwiniecie chromatyny w spirale wlokien.

GEN-aktywne odcinki DNA zawierajace informacje
o skladzie aminokwasowym okreslonych bialek.W genach
zapisana jest inf.genetyczna dotyczaca budowy bialek.
KOD GENETYCZNY-tlumaczenie inf.gen. z jezyka nukleotydow
na jezyk aminokwasow
LIczba aminokwasow:20
H
H2N-c-COOH
R
Rodzaje aminokwas.wynikajace z charakteru chem.
lancucha bocznego:
-amin.kwasne,zasadowe,polarne,niepolarne.
W skald DNA wchodza 4 zasady azotowe.Moga one wystepowac
w dowolnej kolejnosci.Kolejnosc zasad w genie decydyje
o kolejnosci aminokwasow w bialku.Kolejnosc amin. w bialku
jest zapisana w odpowiednim genie.
Kazdy amin. jest zapisany przez trojke zasad o okreslonej
kolejnosci.Jest to triplet=kodon.
Liczba mozliwych tripletow zlozonych z 3zasad sposrod 4
wybranych:4*4*4=64
Niektore amin sa wyznaczane przez jedna trojke,dwie,trzy,
cztery szesc.Za pomoca jednej 3 zapisana jest AUG(metionina)
tryptofon UGG
2 kombinacje:fenyloalanina,3 komb. izoleucyna
4komb.seryna,prolina,komb.leucyna.

WLASCIWOSCI KODU GEN>
-jest trojkowy(3 kolejne nukleotydy stanowia triplet
oznaczajacy ten sam amin.)
-kod gen. jest uniwersalny te same amin.sa wyznaczane przez
te same kodony we wszystkich org. na ziemi.
kod gen. zostal "zamrozony"czyli przestal ulegac zmianom w
bardzo wczesnym etapie ewolucji
-kod gen.jest wieloznaczny (w oparciu o zasade trojkowa mozna
skonstruowac wiele wariantow amin. tylko 3 kombinacje nie
oznaczaja zadnego amin.
-jest niezachodzacy(kolejne trojki nukleotydow stanowia
kolejne kodony czyli poszczegolne nukleotydy nie sa odczytywane
w postaci trojek zachodzacych na siebie )jeden nukleotyd nie
moze wystepowac w dwoch lub trzech sasiadujacych tripletow.
-jest bezprzecinkowy(triplety nie sa oddzielone dodatkowym
nukleotydem)
jest kolinearny(zmiana kolejnosci nukleotydow w DNA pociaga
zmiany kolejnosci amin. w bialku)czyli czast. DNA i powstajace
bialko sa kolinearne.

BUDOWA I MECHANIZM DZIALANIA GENU
p-promotor,miejsce rozpoznawane przez polimerazy RNA jako sygnal
do rozpoczecia transkrypcji(rysunek)
Na poczatku i na koncu lancucha znajduja sie sekwencje
nukleotydowe niczeho nie kodujace==>od kilkunastu do kilkudzies.
nukleotydow.
Przed genem jest sekwencka zasad rozpoznawana przez polimeraze RNA
sekwencja promotoowa.
Rola P-rozpoczecie transkrypcji,-sygnal do rozpoznania ktora z nici
ma byc transkrybowana.
Koniec genu-kodon nonsensowny
GEN:to jednostki inf.gen. czyli obszary na jakie mozna podzielic
DNA.Jest to transkrybowany fragment DNA>Postac w jakiej wyraza sie
gen to allele.Allele to geny znajdujace sie w odpowiadajacych sobie
miejscach chromosomow homologicznych.