Przyczyny i konsekwencje głodu na Ziemi

U progu XXI w., mimo postępu technicznego i technologicznego, w wielu regionach świata nadal nie jest rozwiązany problem wyżywienia ludności. Badania przeprowadzone przez Bank Światowy wykazały, że około 1/3 ludności krajów ubogich spożywa niewystarczającą ilość kalorii do prowadzenia normalnego produktywnego życia. Obecnie szacuje się, że około 25% ludności w ciągu doby nie otrzymuje minimalnej ilości kalorii, a więc cierpi głód.

Wyżywienie niedostateczne i głodowe charakteryzuje ok. 30 państw świata, głównie kraje afrykańskie (Kenię, Zimbabwe, Zambię, Zair, Liberię, Mozambik, Etiopię, Angolę, Rep. Środkowoafrykańska, Siewa Leone, Boliwię, Ugandę, Tanzanie, Kamerun, Ghane, Rwande, Somalie, Nigerie, Madagaskar, Malawi), niektóre kraje azjatyckie Kambodżę, Nepal, Srilanke, Afganistan, Irak, Bangladesz), a także Ameryki Łacińskiej (Peru, Haiti).

Przyczyną niedoboru żywności jest na ogół bardzo szybki wzrost liczby ludności niewspółmierny do możliwości zwiększania produkcji rolnej. Inną przyczyną niedoboru żywności może być zmniejszenie areału użytków rolnych. Nadmierny wyrąb lasów, zagospodarowanie terenów sawannowych czy stepowych prowadzi do zniszczenia naturalnej pokrywy roślinnej. Skutkiem tego jest przyśpieszenie erozji gleb. Kolejnym zagrożeniem wzrostu produkcji żywności jest deficyt wody obecnie już obserwowany np., w niektórych regionach USA, Chin, Indii, Hiszpanii. W Australii woda stanowi główny czynnik determinujący jej przyszłość gospodarczą. W wielu krajach przyczyną niedoboru produkcji żywności jest przestarzała struktura agrarna. Charakteryzuje się ona istnieniem z jednej strony wielkich gospodarstw, należących do bardzo wąskiej grupy właścicieli ziemskich, z drugiej zaś ogromnej liczby gospodarstw karłowatych. Problem ten występuje w wielu krajach świata, np. Kolumbii, Tajlandii, Etiopii, Indonezji, Indiach.

Liczba osób chronicznie niedożywionych na świecie (w mln)

W miarę upływu czasu zmienia się poziom wyżywienia poszczególnych regionów świata.
Największe zmiany nastąpiły w analizowanym okresie w krajach słabo rozwiniętych. Wyraźna poprawa sytuacji wyżywieniowej pod względem zarówno wartości kalorycznej pożywienia, jak i zawartości w nim białka wystąpiła w takich krajach, jak: Algieria; Tunezja, Arabia Saudyjska, Iran, Liban, Mauretania, Dżiburi oraz Chiny. Jest to związane z inwestycjami w rolnictwie oraz wprowadzeniu na szerszą niż dotychczas skalę „zielonej rewolucji", przy jednoczesnym zmniejszeniu przyrostu naturalnego (np. w Chinach). Z kolei, znaczące pogorszenie poziomu wyżywienia (o prawie 1/3 kalorii i białka) zanotowano w: Sierra Leone, Liberii, Afganistanie, Malawi i Kambodży. Było to wywołane zbyt wolnym, w porównaniu do dynamiki wzrostu liczby ludności, tempem wzrostu produkcji żywności, co należy wiązać z niedoborem środków na inwestycje w rolnictwie, a także z pojawiającymi się, często szczególnie w krajach afrykańskich powodziami, suszami, plagami szarańczy, szczurów itp.

Od lat dziewięćdziesiątych najgorsza sytuacja żywnościowa nadal dotyczy Afryki (szczególnie na południe od Sahary) oraz częściowo Azji, a perspektywy poprawy są odległe, gdyż wzrost PKB (Produktu Krajowego Brutto) jest tam wolniejszy niż przyrost liczby ludności. Większość dochodów państw tych kontynentów jest przeznaczana na zaspokojenie potrzeb bieżących (na spożycie). W tej sytuacji tylko niewiele środków pozostaje na akumulację, a tym samym na niezbędne inwestycje w rolnictwie. Niekorzystny wpływ mają także zacofanie techniczne oraz czynniki tradycyjne i kulturowe. Nic więc dziwnego, że produkcja żywności na osobę w tych regionach ma tendencję spadkową.

Sposobem na złagodzenie deficytu żywności w krajach borykających się z problemami głodu lub niedożywienia, a także źródłem korzyści z tytułu sprzedaży nadwyżek płodów rolnych jest handel międzynarodowy. Powinny też importować żywność czerpiąc środki na sfinansowanie zakupów m.in. ze sprzedaży artykułów rolnych o charakterze nie żywnościowym używki, rośliny przemysłowe) lub artykułów żywnościowych produkowanych na eksport np. ryż, który jest droższy od pszenicy) .

Mimo wielu działań, głodu jako problemu współczesnego świata nie da się tak szybko rozwiązać. Nadal ważnym elementem poprawy sytuacji jest pomoc międzynarodowa lub charytatywna.