Struktury Samorządowe w Federacji Szwajcarskiej.

1.Federacja a samorządowe struktury kantonalne

Konstytucja z 1874 mówi, że 22 suwerenne kantony tworzą razem federacje Szwajcarską. Przekonanie i faktyczny stan rzeczy dotyczący suwerenności kantonów, jest głęboko ugruntowane w świadomości obywateli i prawie. Wynika to między innymi z tego, że organizacja kantonalna była pierwotną formą istnienia wspólnot w Szwajcarii. Niemniej jednak w świetle konstytucji suwerenność tych jednostek jest w pewnym sensie ograniczona na rzecz federacji. O tym mówi art.3 konstytucji, który między innymi dokonuje ozgraniczenia uprawnień i zadań. Kompetencje federacji ograniczone zostały do takich sfer jak: ochrona niepodległości kraju, armia, sprawy zagraniczne, pokojowe stosunki między kantonami. Prowadzi też federalne usługi pocztowe, emisje pieniądza, transport, państwowe stawki celne. W wewnętrznym życiu państwa dalej ścierają się tendencje unitarne i broniące kantonów. W związku z tym następują różne wahania w zakresie uprawnień. Centralizacja jest głoszona przez zwolenników silnego państwa, reformatorów gospodarczych i społecznych. Natomiast decentrazacje propagują sfery biznesu bojąc się zbytniego interwencjonizmu państwa oraz mniejszości autonomicznych organizacji. Wspierane już wcześniej regulacje prawne zostały ustanowione w duchu autonomii kantonalnej i zapobiegają niekontrolo wanemu przyrostowi uprawnień władzy związkowej. Konstytucja w art.3 głosi, że przyszłe kompetencje winny być przyznane kantonom, chyba że społeczeństwo zdecy- duje, że na drodze poprawki można je przypisać federacji. Regulacja ta nie tylko kontroluje rozwój uprawnień lecz jest wyrazem szeroko pojętej demokracji bezpośredniej. Poprawka taka musi uzyskać większość dwóch izb parlamentu i większość w glosowaniu powszechnym.Mimo, że rola federacji jest ograniczona to właśnie ona spełnia kontrolę nad pozostałymi organizacjami państwa. Podstawę prawną stanowi zasada mówiąca iż prawo federalne jest prawem wyższego rzędu. Zakres kontroli można zamknąć w rzech ogólnych sferach. Zabezpieczenie aby instytucje i prawo kantonów miały charakter republikański, demokratyczny i zgodny z zasadami federacji. Kantony mają swym obywatelom zapewnić prawa wynikające z konstytucji związkowej. Sa też zobowiązane do przestrzegania i wprowadzania prawa federalego. Zauważyć możemy, że mimo daleko posuniętej autonomii i odrębności kantonów między nimi, a federacją zachodzą relacje i oddziały- wania. Wszystko jest jednak uregulowane i ma to na celu ogolne dobro i spójność państwa Szwajcarii.


2.Kantony w strukturze samorządowej Szwajcarii

Wewnętrzna struktura drugiego szczebla szamorządu Szwajcarii odznacza się dużą różnorodnością. Wynika to z dużej odrębności pomiędzy kantonami spowodowanej inną historią, kulturą i odmiennościa rozwoju. Różnice te zauwa- żalne są w poszczególnych konstytucjach, spotykamy tu różne typy demokracji inne uregulowania praw wyborczych. Władza ustawodawcza w większości kantonów ma charakter demokracji mieszanej czyli parlamenty wybierane przez ludność i referendum lub inicjatywa ludowa. W przeciwieństwie do liczby deputowanych jeżeli chodzi o ilość izb parlamentu wszystkie kantony ustanowiły tylko jedną izbę. Jednak obok systemu mieszanego w trzech kantonach można znaleźć system władzy bezpośredniej zwany inaczej LANDSGEMEINDE. System ten w XXI wieku był w odwrocie i pozostał tylko w najmniejszych kantonach mających razem nie więcej niż 3% ogólnego stanu ludności Szwajcarii, są to landy Glary , Unterwalden, Appenzell z czego ostatnie dwa podzielone są na półkantony w których oddzielnie zwoływane jest zgromadzenie. Jest to ogólne zgromadzenie obywateli którzy ukończyli 20 lat tu są poddane pod głosowanie sprawy ustaw , budżetów, obsada stanowisk. Zwrócić należy uwagę na to że nie tylko zachowała się tradycyjna forma demokracji ale cały ceremoniał z tym związany, dziś bardziej symboliczny. Zgromadzenie odbywa się w miejscu otwartym na łące lub placu położonym blisko stolicy kantonu, w niedzielę przed południem w kwietniu lub w maju. Przewodniczącym jest szef rządu. Jednak mimo małej liczebności tych obszarów niemożliwe jest aby każdy obywatel wypowiedział się lub zgłosił wniosek. Dlatego wprowadzono ogra- niczenie np. w Appenzell Konstytucja zastrzega iż obywatele nie dyskutują tylko głosują, innych kantonach głosowanie poprzedza ogólna debata, ustalona jest ścisła lista praw. Omawiając ten temat należy zwrócić uwagę , że pod wpływem systemu Szwajcarskiego powstały koncepcje i myśli polityczne Lenina mieszkającego na emigracji lub Jana Jakuba Rousseau, który był obywatelem Genewy w czasach demokracji bezpośredniej. Wracając do reszty kantonów konfederacji szwajcarskiej trzeba zatrzymać się na chwilę przy kwestji władzy wykonawczej.Kkażdy kanton ma swój rząd, który w części francuskojęzycznej nosi nazwę Rady Kantonalnej, a w części niemieckojęzycznej Rady Rządowej. Obecnie wszystkie rządy wybierane są przez obywateli. Liczba członków w Radzie waha się w zależności od kantonu od 5 do 11. Okres kadencji tez jest niejednolity bo umieścić go można w prze- dziale od 1 do 5 lat. Na czele rządu stoi przewodniczący powszechnie zwany Landmanem, wybierany jest na jeden rok i tylko raz. Każdy członek rządu kieruje swym specyficznym resortem. Daleka suwerenność kantonów objawia się w odrębnych konstytucjach, ustawach i budżetach. Dzięki temu te organizacje terytorialne mają duże uprawnienia ale istotne zadania do spełnienia. Kanton zarządza gospodarka wodną , handlem, własnym przemysłem, transportem regionalnym i drogami. Wprowadza i rozdziela wpływy z podatków, w jego władaniu jest policja, szkolnictwo. Wymiar sprawiedliwości też jest odrębny w kantonie i pieczołowicie chroniony przed zakusami federacji. Mimo, że prawo cywilne i karne ustanowione jest na szczeblu całego kraju, wprowadzane jest jednak przez niezależne sady kantonalne. W niektórych miejscach sędziowie wybierani są przez lud , a w innych przez parlament. Długość kadencji jest z reguły jednakowa i wynosi 4 lata. W Szwajcarii nie istnieje instytucja sędziego dożywotniego jednak mogą oni być wybierani na następną kadencje. Jeśli chodzi o sądownictwo karne to tylko w 10 kantonach znana jest instytucja sądu przysięgłych. Reasumując kantony tworzą swoiste organizmy państwowe, które działają w kierunku własnych celów, realizują swe własne zadania opierając się o własne ustawodawstwo. Wszystko to dzieje się jednak w obrębie ogólnopaństwowego prawa, kryteriów działania i zadań odgórnie wyznaczonych przez federacje.


3. Stolica federacji gmina miejska i obywatelska

Berno to stolica Szwajcarii jest tu siedziba parlamentu i większości władz federalnych. Gmina miejska liczy 135 tyś mieszkańców, a cała aglomeracja 370 tyś mieszkańców. Gmina polityczna miasta to korporacja mieszkańców na szczeblu komunalnej organizacji administracyjno-politycznej. Uregulowano to w Ordynacji Berna z 30 czerwca 1963 i Zarządzeniu o organizacji administracji miejskiej z 29 listopada 1984 roku. Elementy najważniejszych praw i kompetencji to: uprawnieni do głosowania, parlament gminy ( 80 przedstawicieli wybieranych na 4 lata nie dłużej niż 12 lat, rada gminy (7 członków wybieralnych). Administracja miejska podzielona jest na następujące wydziały: dyrekcja prezydia- lna (na czele stoi prezydent miasta) dyrekcja policji, opieki społecznej i zdrowia, szkolnictwa, dyrekcja planowania i budowy, finanse i przedsiębiorstwa komunalne. Gmina obywatelska jest instytucja starszą niż gmina polityczna. Wywodzi się ona z czasów przed rewolucja francuską gdy obywatele nie mieli pełnego dostępu do praw wiec tworzyli własną wspólnotę mieszczańską. Po rewolucji gminy obywatelskie i uniwersalne bardziej się zasymilowały. Jednak nie oznacza to zatarcia różnic i zaginięcia jednej organizacji na korzyść drugiej. Gminy obywatelskie otrzymują gminne prawo obywatelskie na podstawie którego realizują swe zadania i administrują posiadane własności. Najważniejszym organem jest zgromadzenie , które wybiera prezydenta i zastępcę. Wybierana jest Wielka Rada Obywatelska odpowiada ona przed parlamentem. Na czele stoi prezydent, a sama rada liczy sobie 50 członków. Organem wykonawczym jest 13 osobowa Mała Rada Obywatelska. Gminę obywatelska w Bernie obowiązuje zajmowanie się opieką nad zamieszkałymi tam obywatelami.. Są to sprawy związane z kulturą, oświata, rozrywką, opieka społeczną (szpital, dom sierot). Gmina Prowadzi też bibliotekę, muzeum, dom koncertowy i bank. W związku z tym zatrudnia 250 osób. Struktura nie posiada jednak możliwości ustanawiania podatków, jest raczej jej płatnikiem. Przychody stanowią wpływy z posiadłości i przedsiębiorstw. Niejednokrotnie w bogatych gminach są to ogromne wpływy i czasem większe niż dochody innych gmin uniwersalnych.