I wojna światowa - walki z Imperium Osmańskim

W 1914 roku Turcja była dość słaba po dwóch wojnach bałkańskich. Krótko mówiąc dni swojego rozkwitu miała dawno za sobą. Mimo to o jej wsparcie starały się zarówno Niemcy jak i Wielka Brytania. Niemcy mieli już duże wpływy w tym kraju, a poza tym Turcy wiedzieli o tym, że Rosja chce zagarnąć Konstantynopol.

29 października 1914 r. Turcja wypowiedziała wojnę państwom ententy. Turcja leży w strategicznym miejscu. Ma bowiem dostęp do złóż wielu surowców, w tym ropy, kontroluje cieśniny czarnomorskie i leży niedaleko Kanału Sueskiego. Najpierw Turcy postanowili odeprzeć Rosjan, którzy tuż po 29 października zaatakowali przez Kaukaz. Turecka kontrofensywa i jednoczesne zaatakowanie baz morskich wroga na Morzu Czarnym spowodowało duże sukcesy muzułmanów, które zatrzymała ich porażka w bitwie pod Sarikamish na przełomie 1914 i 1915 r. Walki zostały wstrzymane, gdyż Turcy musieli walczyć jeszcze w innych rejonach imperium, a Rosjanie musieli odeprzeć niemiecką ofensywę w Polsce.

Dopiero w 1916 r. Rosjanie ponownie uderzyli, tym razem odnosząc sukces. Zajęli port Trapezunt we wschodniej Anatolii. Sytuacja się zmieniła, gdy w Rosji wybuchła rewolucja. Po rewolucji październikowej wrogowie zawarli pokój. Mimo tego Turcy odzyskali utracone wcześniej tereny i 1918 r. okupowali rosyjskie Baku. Musieli się stamtąd wycofać po klęsce Niemiec w listopadzie 1918 r. Ważnym epizodem w kampanii kaukaskiej była rzeź Ormian dokonana przez Turków w 1915 r. Zginęło wtedy około 1,5 mln ludzi.  Innym bardzo ważnym frontem był półwysep Gallipoli. Było to miejsce w rejonie cieśnin dardanelskich, które prowadziły do Stambułu (Konstantynopola). Brytyjczycy chcieli zająć to miasto i zmusić w ten sposób Turcję do kapitulacji. Początkowo sądzono, że wystarczy do tego tylko flota, ale tureckie działa i miny uniemożliwiały wejście w cieśniny. Aby je unieszkodliwić należało osłonić flotę od strony lądu.

W tym celu 25 kwietnia 1915 roku na brzegach pojawili się pierwsi żołnierze aliantów, głównie z Australii i Nowej Zelandii. Sprzymierzeni zdołali umocnić przyczółki, ale nie udało im się wtargnąć w głąb lądu. W kolejnych miesiącach prowadzono walki, w których dobrze dowodzeni Turcy zazwyczaj odpierali wroga lub oddawali mu niewielkie skrawki terenu przy dużych stratach. Nawet silna ofensywa sierpniowa aliantów nie dała wymiernych skutków, a tylko wykrwawiła siły australijskie i nowozelandzkie.

Pod koniec 1915 roku podjęto decyzję o ewakuacji sił alianckich z tego frontu. Przyczynami były: przystąpienie Bułgarii do wojny po stronie Turcji, brak zaopatrzenia, złe warunki pogodowe i brak sukcesów. Ostatni żołnierze brytyjscy opuścili półwysep 9 stycznia 1916 r. Był to koniec kampanii na Gallipoli. W 1914 roku Brytyjczycy postanowili ochronić swoje złoża ropy w Persji. W tym celu zajęli port Basra i turecką twierdzę Fao. Był to cel docelowy tej kampanii, ale Brytyjczycy postanowili zdobyć jeszcze Bagdad. Dlatego ruszyli w górę Tygrysu i we wrześniu 1915 zajęli miasto Kut el-Amara. Wkrótce ruszyli dalej na północ, ale zostali zmuszeni do odwrotu przez Turków i oblężeni w Kut. Mimo prób przerwania oblężenia Brytyjczycy musieli się poddać. Nowy dowódca-Frederick Maude odbudował armię i rozpoczął nową ofensywę.

Już w marcu 1917 roku zdobył Bagdad, ale wkrótce zmarł na cholerę i Brytyjczycy przestali odnosić sukcesy. Walki zamarły i dopiero w październiku 1918 roku Brytyjczycy w wyniku swojej ofensywy zajęli Mosul. Chcąc zniszczyć Turcję od środka Brytyjczycy postanowili skłonić Arabów w imperium do powstania przeciwko Turkom. W 1916 roku do Arabii przybył Edward Thomas Lawrance, lepiej znany jako Lawrance  z Arabii. Podburzył on Arabów i przekonał do walki. Pod jego dowództwem Arabowie samodzielnie zdobyli święte miasto Mekkę i rozgromili Turków na całym obszarze Arabii, odcinając garnizon w Medynie. Następnie wspomogli brytyjską ofensywę w Palestynie zajmując Damaszek. Mimo obietnic brytyjskich nie powstało zjednoczone państwo arabskie, mimo że Arabowie mieli olbrzymi wkład w pokonanie Imperium Osmańskiego. 

Tymczasem, w 1915 Turcy postanowili zdobyć Kanał Sueski. Brytyjczycy nie mogli na to pozwolić. Mimo tego oddziały tureckie przeszły przez Synaj i dotarły do kanału. Jednak zostały wkrótce wyparte i zmuszone do odwrotu po bitwie pod Romani. W kolejnych miesiącach brytyjska armia dążyła do zdobycia Gazy. Dwie pierwsze próby się nie powiodły. Brytyjczycy pod wodzą generała Allenby’ego zdołali przejąć Gazę dopiero 31 października 1917 roku. Rozpaczliwa obrona turecka pod wodzą generała von Falkenhayna nie zdołała zatrzymać sił brytyjskich i 9 grudnia 1917 roku zdobyto Jerozolimę. Dalej Brytyjczycy zaprzestali ataków z powodu szczupłych sił. Wznowili je dopiero we wrześniu 1918, gdy pokonali Turków pod Megiddo. Kampania zakończyła się 30 października 1918 roku kapitulacją Turków. Był to koniec Imperium Osmańskiego.