Wizerunek Maryi w liryce średniowiecznej

Ludzi średniowiecza bardzo ciekawila historia bohaterów biblijnych, a w szczególności Świętej Rodziny. Jedną sytuacją nie do konca opisaną w Biblii jest kwestia obecnosci Matki Bozej podczas śmierci Jezusa na krzyżu. Z Pisma Świetegonie dowiadujemy sie wszystkiego o jej postaci, uczuciach oraz zachowaniu.Ewangelia według św Jana wspomina jedynie:" A obok krzyża Jezusowego stały:Matka jego,Maria,żona Kleofasa I Maria Magdalena." Dlatego tez w czasie szczególnego kultu maryjnego (XI-XIIIw) artysci sredniowiecza starali sie dopisac "brakujace" opisy tworzac wiele wspanialych utworow.

Jednym z takich dzieł jest wiersz włoskiego franciszkaniana Jacopone da Todi-"Stabat Mater Dolorosa". Maryja przedstawiona jest tam jako matka opłakujaca swego cierpiacego syna. Widok śmierci Jezusa jest dla niej bardzo bolesnym przezyciem,powoduje ono rozpacz oraz poczucie bezsilnosci. Maria zdaje sobie sprawe, ze nie moze w zaden sposob ulzyc cierpieniu Jezusa, przez to czuje ogromny smutek w sercu. W drugiej czesci utworu Maria przedstawiona jest jako matka Jezusa i posredniczka pomiedzy ludzmi, a Bogiem.Podmiot liryczny w wierszu wielokrotnie zwraca sie do Marii z prosba o wstawiennictwo u Boga.

W Polsce rowniez pojawil sie bardzo silny kult Maryi, dowodem na to zjawisko moze byc chociazby powstanie takich dwoch utworow jak: "Lament Świetokrzyski" lub "Bogurodzica". Mimo iz oba utwory naleza do liryki maryjnej, to sa calkiem odmienne. W "Lamencie Świetokrzyskim" Maria wyroznia sie typowo ludzkimi uczuciami,jest ona ukazana jako zwykla kobieta. Tutaj także czuje sie bezsilna,pragnie podzielic mękę syna,aby ulzyc jego cierpieniu, ale nie moze tego zrobic. Bezradna zwraca sie do ludzi, aby oni wysluchali jej skarg i jej wspolczuli. Stara sie pokazac takze innym matkom zeby one sie modlily, aby ich dzieci nie spotkal taki los jak Jezusa i ją. Gdy Maria mowi o meczenskiej smierci syna,wywoluje to u niej bardzo silne emocje, uzywa w swoich wypowiedziach motywu krwi, ktory ma symbolizowac grozę, cierpienie oraz śmierc. Matka Boza zwraca sie w swym monologu takze do Archaniola Gabriela, gdzie podkresla swa gorycz i rozpacz oraz czuje zal poniewaz jego obietnice nie zostaly spelnione; Maryja miala byc szczesliwa a teraz cierpi. Opis cierpienia Marii ma takze charakter fizyczny,jest bardzo zmeczona i zniszczona: "spróchnialo mnie cialo i moje wszystkie kosci"

Natomiast w "Bogurodzicy" Maria wystepuje jako Matka Boga, jest przedstawiona jako istota boska lecz nadal bardzo bliska ludziom. Posredniczy ona miedzy Bogiem, a ludzmi, skladane sa do niej prosby.Maryja w tym utworze zostaje bardzo wywyzszona.Nazywana zostaje Bogurodzica (czyli matka Boga) oraz dziewica (co potwierdza dogmat o niepokalanym poczeciu). Opisywana jest takze jako slawiona przez Boga oraz okreslana jako wybrana matka.

W sredniowiecznych utworach Matka Boska jest ukazana w roznych wizerunkach.Motywem jest Matka Boska stojaca pod krzyzem i bolejaca nad losem swego syna, taki obraz jest bardzo popularny w sredniowiecznej sztuce i literaturze.