Średniowiecze

Średniowiecze, medium aevum, moyen ge, Middle Age(s), Mittelalter, w historiografii okres między schyłkiem starożytności (ok. IV-V w.) a początkiem okresu nowożytnego (XV w.), wyodrębniony po raz pierwszy w XV-XVI w. przez humanistów pragnących odróżnić własną epokę, nawiązującą do cywilizacji antycznej, od poprzedzających ją wieków uznawanych przez nich za czasy przejściowego upadku kultury.

Periodyzację tę (dotyczącą głównie krajów europejskich oraz krajów w basenie Morza Śródziemnego) upowszechnił w XVII w. Ch. Keller (Cellarius), przyjmując za daty graniczne średniowiecza wstąpienie na tron Konstantyna Wielkiego (306) i zdobycie Konstantynopola przez Turków (1453).

Obecnie przyjmuje się również inne cezury średniowiecza: początkową - rok śmierci Teodozjusza I Wielkiego (395) lub upadek cesarstwa zachodniorzymskiego (476), oraz końcową - odkrycie Ameryki (1492) albo wystąpienie M. Lutra (1517).

Ze względu na ogół przemian wyróżnia się: wczesne średniowiecze (do XI w.), jego rozkwit (XI-XIII w.) i schyłek (XIV-XV w.). Wspólne cechy średniowiecza to m.in.: feudalny system społeczny, słaby rozwój gospodarki towarowo-pieniężnej, a także dominacja światopoglądu religijnego.