Atrakcyjność Gór Stołowych

Góry Stołowe
Góry Stołowe to pasmo górskie Sudetów. Jedyne góry w Polsce o budowie płytowej. Ciekawe formy krasowe, oraz zabytki kulturowe stanowią o atrakcyjności turystycznej tej części kraju.

Rzeźba terenu
Góry Stołowe reprezentują w zasadzie rzeźbę strukturalną, gdzie poszczególne poziomy morfologiczne i rozległe powierzchnie odpowiadają stropom ławic skalnych.
Wraz z rozwojem powierzchni zrównań w trzeciorzędzie następowało niszczenie ławic górnego piaskowca ciosowego (szczególnie wzdłuż spękań i krawędzi), a w poziomach II i III utworzyły się bezodpływowe niecki i zgłębienia typu bolsonów, nadając rzeźbie Gór Stołowych charakterystyczne piętno (skałki, ostańce denudacyjne, powierzchnie piedmontowe itp.), właściwe współczesnym obszarom subtropikalnym i sawannowym. Ochłodzenie klimatu w plejstocenie doprowadziło do powstania rumowisk skalnych i rozwoju torfowisk wysokich.

Najbardziej charakterystycznym rysem rzeźby Gór Stołowych są niezliczone skałki zajmujące wierzchowiny (stoliwa) najwyższego poziomu zrównania oraz krawędzie niższego poziomu. „Skalne miasta” na wierzchowinach powstały na skutek wymywania i rozsadzania spękanych ławic piaskowców ciosowych (Szczeliniec Wielki, Błędne Skały) lub wymywania mniej odpornego materiału (Białe Skały, Narożnik). Natomiast charakterystyczne formy Skalnych Grzybów powstały głównie w wyniku złożonych procesów erozyjnych, które doprowadziły do odsłonięcia ławic piaskowca na krawędziach wierzchowiny. Mniej odporny materiał skalny był wypłukiwany, dzięki czemu powstawały krótkie, strome dolinki, rozdzielone skalnymi żebrami. Żebra te zbudowane były z warstw materiału o różnej odporności na wietrzenie. Na mniej odpornych marglach zalegały odporniejsze piaskowce. Postępująca erozja powodowała szybszy ubytek mniej odpornych warstw, co doprowadziło do powstania charakterystycznych form „grzybów”, czy „maczug”, z kapeluszami lub głowicami spoczywającymi na znacznie cieńszych trzonach. W końcowej fazie, na skutek utraty równowagi, głowice te spadają, a odsłonięte miększe trzony ulegają dalszej, przyspieszonej erozji. Tam gdzie warstwy skalne są stosunkowo cienkie, ich erozja doprowadziła do powstania rzadszych form „piętrowych grzybów”. Najliczniejsze i najciekawsze takie formy skalne ciągną się wzdłuż pn. – wsch. krawędzi wierzchowiny Gór Stołowych, pomiędzy Radkowem a Studzienną.

Ciekawe miejsca
W Górach Stołowych jest wiele miejsc godnych zobaczenia, niektóre z nich wręcz zobaczyć należy. Na turystów czeka dużo zabytków polskiej kultury, gdyż w rejonach tych zbudowano dużą liczbę zamków oraz twierdz (przykłady z całych Sudetów: Zamek Grodno, Zamek Bolków, Zamek Bolczów, Zamek Książ, Zamek Czocha, Zamek Świniary, Zamek Chojnik, Twierdza Srebrna Góra, Twierdza Kłodzka). W samych górach Stołowych znajduje się również skansen.
Góry przepełnione są ciekawymi formami skalnymi takimi jak Skalne Grzyby, Białe Skały czy Łężyckie Skałki.

Szczeliniec Wielki
Szczeliniec Wlk. jest najwyższym szczytem Gór Stołowych. Jego stoliwo jest wyniesione na wysokość 919 m.n.p.m. i ma długość 600, a szerokość 300 metrów. Jest ograniczone ze wszystkich stron mocno spękanymi piaskowcowymi ścianami o kilkudziesięciometrowej wysokości. Cała wierzchowina Szczelińca usiana jest niezliczoną ilością skałek o bardzo oryginalnych kształtach. Wiele z nich otrzymało swoje nazwy (Wielbłąd, Kwoka, Małpolud, Świątynia Indyjska, Stopa Olbrzyma, Pies i wiele innych) Najwyższym punktem jest ‘Fotel Pradziada’. Zbudowano na nim kilka lat temu wygodne, metalowe schody zakończone tarasem.
Na całym wierzchołku Szczelińca spotykamy szereg głębokich szczelin. Przez dwie z nich, Diabelską Kuchnię i Piekiełko, prowadzi trasa zwiedzania rezerwatu. W szczelinach tych śnieg zalega do samego lata.

Błędne Skały
Błędne Skały tworzy ławica spękanych piaskowców zalegających na krańcu stoliwa Skalniaka na wysokości 852 m.n.p.m. Jest to unikalny skalny labirynt zbudowany z wąskich szczelin o głębokości 6-8 metrów. W wyniku procesów niszczących utworzyły się tu także ciekawe formy skalne, z których najciekawsze posiadają własne nazwy np. Lwia Łapa, Kasa, Kuchnia, Kurza Stopka i inne.
Wejście na teren rezerwatu jest płatne i podobnie jak na Szczelińcu, prowadzi ściśle wytyczoną trasą. W Błędnych Skałach znajduje się platforma widokowa, na Skalnych Czaszach. Widoki z niej obejmują dużą część Sudetów, głównie po czeskiej stronie.

Adrpaskie Skały
Adrpaskie Skalne Miasto jest częścią rezerwatu przyrody Adrpasko-Teplickie Skały. Rezerwat ten liczy prawie 1800 ha i jest największym w Czechach. Adrpaskie miasto jest najatrakcyjniejszą częścią tego rezerwatu i na pewno najczęściej odwiedzaną przez turystów. Same miasto stanowi unikalne zbiorowisko piaskowcowych, potężnych wież i filarów. Niektóre z nich przekraczają 100 metrów wysokości i sprawiają naprawdę oszałamiające wrażenie. Część bardziej charakterystycznych form skalnych jest oznakowana odpowiednimi tabliczkami z nazwami.
Dodatkową atrakcją Adrpaskiego Skalnego Miasta jest Adrpaskie Jeziorko i "Wielki wodospad". Po jeziorku możemy odbyć "rejs" przystosowaną do tego tratwą, a wodospad podziwiać po otwarciu zastawek utrzymujących wodę.
Cała trasa liczy 4 km.

Teplickie Skały
Drugie miasto skalne Teplickie, ma nieco inny charakter krajobrazowy niż Adrpaskie. Charakteryzuje się ciągami potężnych ścian skalnych. Nie brak tu także, ciekawie uformowanych piaskowcowych bloków. Bardzo dużo z nich posiada swoje nazwy (także w języku polskim), które są umieszczane na specjalnych tabliczkach. Trasa zwiedzania prowadzi miejscami przez wąskie przesmyki i skalne zakamarki. Zwiedzających jest tu mniej niż w Adrpaskiem miaście, choć trudno było by je nazwać mniej atrakcyjnym np. wtedy, gdy staniemy przed ścianami Teatru Rzymskiego.
Dodatkową atrakcją Teplickiego Skalnego Miasta są ruiny średniowiecznego grodu Stmen z punktem widokowym na okolicę.

Białe Skały
Są zgrupowaniem okazałych, widokowych skał piaskowcowych na pn. i pn. – wsch. krawędzi stoliwa Narożnika. Wznoszą się na wysokości ok. 780 – 800m i osiągają do 20 – 30m wysokości. Krawędź stoliwa jest porozcinana głębokimi wąwozami i rozpadlinami, których zbocza tworzą skalne mury i wolno stojące baszty oraz wieże skalne. Część z nich posiada własne nazwy, w większości nadane przez wspinaczy, jako że są one jednym z atrakcyjniejszych miejsc wspinaczkowych w Górach Stołowych. Na poszczególne skałki poprowadzono szereg dróg wspinaczkowych o różnych stopniach trudności. Białe Skały należą do jednego z ciekawszych krajobrazowo i krajoznawczo miejsc w Górach Stołowych. Nazwa ich wiąże się z ich wyglądem, gdyż zbudowane są one z piaskowców o bardzo jasnym zabarwieniu na skutek znacznej zawartości kwarcu. Na skałach występuje bogata flora mszaków i porostów, czemu sprzyja znaczne ich zwilgocenie. Białe Skały ciągną się na długość ok. 1km.

Tajemnica Gór Stołowych – kompleks ‘Riese’
W 1943 roku Góry Sowie stały się miejscem ogromnego przedsięwzięcia budowlanego, które zarówno swym ogromem, jak i możliwościami niemieckiej techniki, oraz tempem prowadzonych prac budzi podziw do dnia dzisiejszego. Nie mniej intrygujący, ze względu na zupełny brak dokumentacji budowy jak i skąpe, często sprzeczne relacje nielicznych świadków, jest cel przedsięwzięcia, którego koszt sięgnął ogromnej kwoty 150 milionów ówczesnych niemieckich marek. Dla porównania- koszt budowy "Wilczego Szańca"- kwatery Hitlera w Prusach Wschodnich wyniósł "jedynie" ok. 36 mln. A pamiętać należy, że nie byłby to koszt ostateczny- kompleks budowlany w Górach Sowich nie został przecież nigdy ukończony- prace przerwało zakończenie wojny.

Bibliografia:
1. Słownik Geografii Turystycznej Sudetów – Góry Stołowe, wyd. PTTK „Kraj”, Warszawa – Kraków 1992
2. http://www.sudety.net.pl/
3. http://www.wiem.pl