Chemizacja rolnictwa

1. Rolnictwo w Polsce

Powierzchnia użytków rolnych w Polsce wynosi około18,648 mln ha. 13,9% z tych użytków zajmują gospodarstwa państwowe, 3,3% spółdzielcze produkcje rolnicze, 78,3% gospodarstwa indywidualne. Wśród nich przeważają grunty orne (45,7%),znacznie mniej jest łąk (7,8%), pastwisk (5,2%) oraz sadów (0,9%). Zboża są najbardziej popularnymi uprawami w Polsce. Sieje się głównie pszenice, żyto, jęczmień, pszenżyto oraz owies. Ziemniaki, warzywa oraz rośliny przemysłowe, takie jak buraki cukrowe czy rośliny oleiste, są zdecydowanie mniej popularne.
Do regionów o bardzo korzystnych warunkach naturalnych rozwoju rolnictwa można zaliczyć: Wyżynę Lubelską, zwarty pas między Krakowem i Przemyślem, Nizinę Śląską i Przedgórze Sudeckie, Wielkopolskę, Kujawy, zachodnią część Pojezierza Pomorskiego, Żuławy i Warmię.
Polska jest liczącym się w świecie producentem owoców i warzyw. Uprawia się je głównie w gospodarstwach indywidualnych w południowej i centralnej części kraju. Największe obszary upraw są zlokalizowane w dolinie Wisły, w rejonach: mazowieckim, górnośląskim, małopolskim, kujawskim, lubelskim.

2. Chemizacja rolnictwa

Chemizacja jest metodą zastosowania w rolnictwie substancji chemicznych takich jak nawozy sztuczne, preparaty polepszające strukturę gleby oraz środki ochrony roślin.
Wysoko procentowe nawozy sztuczne są wytwarzane przemysłowo przez przeróbkę surowców mineralnych. Są bogate w składniki niezbędne do prawidłowego rozwoju roślin. Rośliny przyswajają je bezpośrednio lub dopiero po odpowiednich przemianach w glebie. Nawozy dzieli się na jednoskładnikowe i wieloskładnikowe
Osobno klasyfikuje się mikronawozy. Są to nawozy o dużej zawartości mikroelementów, które są potrzebne do rozwoju nie tylko roślinom ale także organizmom zwierzęcym. Są też stosowane na glebach szczególnie silnie eksploatowanych jako środki polepszające ich strukturę. Intensyfikacja rolnictwa mogłaby spowodować niedostatek mikroelementów w glebie czemu zapobiegają mikronawozy.
Środki ochrony roślin noszą ogólna nazwę pestycydów. Są to trujące substancje toksyczne. Produkowane w proszku lub w płynie. Powstałe na bazie około 250 różnych substancji chemicznych. Ze względu na działanie dzieli się je na następujące podgrupy:
☼ Insektycydy (środki owadobójcze)
☼ Herbicydy (środki chwastobójcze)
☼ Dinitrofenole (środki chwastobójcze)
☼ Fungicydy (środki grzybobójcze)
☼ Bakteriocydy (środki bakteriobójcze)
☼ Moluskocydy (środki slimakobójcze)
☼ Nematocydy (środki nicieniobójcze)
☼ Rodentycydy (środki gryzoniobójcze)
☼ Akaracydy (środki roztoczobójcze)
☼ Defolianty (usuwające liście roślin)
☼ Repelenty (substancje odstraszające szkodniki)
☼ Atrakanty (substancje nęcące szkodniki)
☼ Konserwanty drewna

Środki te bardzo ułatwiają człowiekowi życie. Dzięki środkom owadobójczym możemy się pozbyć uciążliwych komarów. Herbicydy atakując system korzeniowy chwastów umożliwiają wygodniejszy sposób pozbycia się ich od ręcznego wyrywania. Należy je jednak stosować z rozsądkiem ponieważ są to trucizny.

Negatywne skutki użycia zarówno pestycydów jak i innych środków służących chemizacji rolnictwa mogą być katastrofalne. Zalegają one w glebach powodując załamanie równowagi glebowej. Mogą nawet doprowadzić do zaniku występowania pewnych roślin oligotoficznych (o małych potrzebach pokarmowych). Przedostają się do wód powodując ich eutrofizację (gromadzenie się szkodliwych substancji). Zanieczyszczają też powietrze. Ich kumulacja w roślinach prowadzi do zatrucia całych łańcuchów pokarmowych.
Człowiek jest również narażony na negatywne skutki chemizacji. Nawet w niewielkich ilościach mogą znacznie zaszkodzić, w większych nawet zabić człowieka. Oprócz doustnego przyjęcia trucizny, można się zatruć wdychając szkodliwą substancję a nawet może ona przeniknąć przez skórę przy bezpośrednim kontakcie. Objawy zatrucia chemikaliami to głownie wymioty, wysoka gorączka, biegunka, drgawki i duszności. Metody odtruwania są co najmniej tak nieprzyjemne jak same objawy zatrucia. Poza silnymi lekami do odtruwania stosuje się płukanie żołądka. Następnie należy przeprowadzać serie skomplikowanych badań.
Najbardziej znanym pestycydem jest DDT stosowane masowo po II wojnie światowej. W większości krajów na świecie jego stosowanie jest surowo zakazane ponieważ zaburza on gospodarkę hormonami oraz jest podejrzewany o właściwości rakotwórcze.


3. Walka ze skutkami chemizacji

Jedyną słuszną metodą walki ze skutkami jest wyeliminowanie przyczyny ich powstawania. Obecnie w rolnictwie podjęte zostały starania by ograniczyć do niezbędnego minimum zastosowanie chemicznych środków ochrony roślin oraz by stosować alternatywne, biologiczne metody do walki ze szkodnikami.
Do ochrony roślin powstały specjalne biopreparaty, które po zastosowaniu nie mają wpływu na inne organizmy. W ich skład wchodzą zarodniki owadobójczych bakterii, wirusów i grzybów które nie są szkodliwe ani dla roślin ani dla innych organizmów. Stosuje się je w rolnictwie zwłaszcza do zwalczania gąsienic motyli i larw komarów
Zamiast chemikaliów wykorzystuje też się żywe organizmy będące naturalnymi wrogami szkodników. Ochrania się i wspiera gatunki pozytywne oraz wprowadza się do populacji szkodników osobniki chemicznie wysterylizowane. Te działania mają na celu ograniczenie ich liczby. Biologiczne zwalczanie szkodników jest metodą bezpieczniejszą i nieraz znacznie tańszą od chemicznej.

Woda jest nam niezbędna do życia, więc niezwykle ważne jest by uchronić ja przed zanieczyszczeniami. Aby usunąć nagromadzone szkodliwe substancje stosuje się zmiękczanie wody (np. poprzez destylację), napowietrzanie (nasycenie tlenem), ozonowanie, chlorowanie oraz oczyszczanie biochemiczne. Procesy te odbywają się w zakładach zwanych oczyszczalniami.


4. Rolnictwo nie tradycyjne

Zamiast tradycyjnego rolnictwa można zastosować inne sposoby uprawy roślin, które są znacznie bezpieczniejsze i zdrowsze lecz mniej popularne.

5. Rolnictwo alternatywne

Działalność rolnicza całkowicie wolna od chemicznych metod ochrony roślin i polepszania gleby. Do użyźniania gleb stosuje się jedynie naturalne nawozy organiczne i roślinne ekstrakty zatrzymujące rozwój szkodliwych substancji. Są nastawione na produkcję wyłącznie zdrowej żywności.

6. Hydroponiczna uprawa roślin

Jest to uprawa bezglebowa odbywająca się w zbiornikach wodnych. Zamiast roztworu glebowego wykorzystuje się specjalnie przygotowany rozwór soli mineralnych. Rośliny najpierw zakorzeniają się w warstwie mieszaniny węgla brunatnego z torfem, (która spełnia rolę odbiornika toksycznych wydzielin korzeniowych), a następnie wpuszczają korzenie do roztworu. Metodą tą często uzyskuje się plony wyższe niż uzyskane metodą tradycyjną. Niestety metoda ta jest droga dlatego tak rzadko się ją stosuje.