Bruno Schulz biogram.

Bruno Schulz (1892-1942)
- Urodził się w Drohobyczu, mieście w znacznej mierze żydowskim
- Studiował architekturę we Lwowie, specjalizując się w litografii i rysunku
- w rodzinnym mieście pracował jako nauczyciel rysunków w gimnazjum
- pisał - ale tylko dla siebie, był bowiem zbyt nieśmiały, aby zwrócić się do wydawców
- W 1933 roku był wśród członków założycieli zespołu literackiego Przedmieście
- w 1934 wydał swoją pierwszą książkę "Sklepy cynamonowe", a nastepnie "Sanatorium pod Klepsydrą"
- Całe jego dzieło ogranicza się do tych dwóch książek, gdyż rękopis powieści "Mesjasz", nad którą następnie pracował, zaginął.

„Człowiek zagubiony w labiryncie czasoprzestrzeni”
- Liryczna proza poetycka Bruno Schulza zachwyca koneserów nastrojowych, pełnych poetyckiego obrazowania i zaszyfrowanych znaczeń opowieści.

- Fabuła odgrywa w nich zdecydowanie drugorzędną rolę, ustępując miejsca językowi mitów i symboli, odwołujących się do ponadświadomości człowieka.

- Bruno Schulz, podobnie jak Witold Gombrowicz, czy Stanisław Ignacy Witkiewicz, jest uważany za prekursora kreacjonizmu w literaturze

- kreował własną rzeczywistość, w której znane z życia realia i autentyczne wątki ulegały fantastycznym deformacjom

- Konstrukcję świata przedstawionego omówię na przykładzie cyklu opowiadań „Sklepy cynamonowe”.

- Realia oraz wątki autobiograficzne stały się w nich punktem wyjścia do stworzenia nowej rzeczywistości, złożonej z fantastycznych, często surrealistycznych wątków.

- Odkształcenia rzeczywistości ujawnia wyraźnie specyficzny model czasu i przestrzeni.

- W opowiadaniach Schulza można odnaleźć wyraźne wpływy Bergsonowskiej Teorii Czasu, czas bowiem jest ukazany jako przejrzysta struktura, trwanie płynne i nieprzerwane

- Jest to czas cykliczny, powracający, któremu podporządkowana jest rzeczywistość i człowiek w niej funkcjonujący.

- Przemienność pór dnia i roku ma wymiar głęboko symboliczny. Opowiadania, których akcja rozgrywa się nocą, utrzymane są w konwencji onirycznej, przypominają marzenia senne, noc bowiem symbolizuje u Schulza podświadomość – królestwo snów i marzeń.
„(...) W taką noc, jedyną w roku, przychodzą szczęśliwe myśli, natchnienia, wieszcze tknięcia palca bożego”.

- W przejrzystej strukturze czasu, wyznaczanej cyklem dobowym i rocznym, tkwią jednak nieprzewidywalne elementy: „(...) Każdy wie, że w szeregu zwykłych, normalnych lat rodzi niekiedy zdziwaczały czas ze swego łona lata inne, lata osobliwe, lata wyrodne, którym – jak szósty, mały palec u ręki – wyrasta kędyś trzynasty, fałszywy miesiąc”.

- Ów „zdziwaczały czas” przypomina tym samym labirynt – kluczowy symbol twórczości Schulza, w którym błądzi zagubiony człowiek.

- Przestrzeń, przypominająca strukturą labirynt, jest zorientowana koncentrycznie.

- W samym środku znajduje się łóżko bohatera, dalej pokój, dom, ogród, rynek, miasto, okolica.

- Jest to obszar nacechowany pozytywnie – dający poczucie bezpieczeństwa; poza nim znajduje się groźna, nieoswojona i obca przestrzeń kosmiczna.

- Z pozornie zorganizowanej przekształca się w plątaninę ulic i ścieżek.
„Wicher wzmógł się na sile i gwałtowności, rozrósł się niepomiernie i objął cały przestwór. Już teraz nie nawiedzał domów i dachów, ale wybudował nad miastem wielopiętrowy, wielokrotny przestwór, czarny labirynt, rosnący w nieskończonych kondygnacjach”.

- Motyw labiryntu odnosi się do elementów świata przedstawionego w „Sklepach cynamonowych” – miasta w nocy, domów, szkoły, elementów przyrody, oraz ciała i psychiki człowieka: „myśl jego zapuszcza się w tajne labirynty własnych wnętrzności”.

- Wprowadzenie tego motywu ujawnia u autora znajomość kulturowych tradycji labiryntu i sprzyja mitologicznej stylizacji dzieła.

- Labirynt jest symbolem osłony ośrodka wszechświata, rodzaju groźnego sacrum, które dla człowieka stanowi tabu.

- Wędrówka po labiryncie nawiązuje do odwiecznych prób odnalezienia absolutnej prawdy.

- Obecny w kulturze topos wędrówki znajduje odzwierciedlenie u Schulza jako próba dotarcia do głębszych struktur podświadomości.

- Labirynt ma dwoistą naturę – jest strukturą zwartą, zamkniętą i wewnętrznie zorganizowaną, ale stanowi również przestrzeń błądzenia.

- Człowiek Schulza szuka odpowiedzi na pytanie, czy przynależy do świata porządku, hierarchii, czy też jego życiem rządzą tajemne siły, instynkty, a jego byt określony jest przez ciągłe błądzenie.

- „Sklepy cynamonowe” to powrót pisarza do okresu dzieciństwa, czyli do pierwotnego sposobu postrzegania świata. Dzieciństwo, jest okresem kształtowania się człowieka w sensie fizycznym jak i duchowym, czy światopoglądowym.

- Do aktu tworzenia, nawiązuje również pisarz, przyznając człowiekowi boskie prawo kreacji. Twory boskie nie ujawniają jednak rozdźwięku miedzy materią a formą, w przeciwieństwie do efemerycznych tworów ludzkich.

- Sferę idei w prozie Schulza uosabiają kobiety – istoty biologiczne. Im właśnie mimowolnie ulega mężczyzna – mimo wyższych aspiracji, intelektu i siły ducha.

- warto odnieść ten utwór do teorii archetypów Junga i wprowadzonego przez niego pojęcia kompleksu. Archetypy to pierwotne wyobrażenia, pojęcia i struktury, powielane w tekstach kultury i dziełach sztuki.

- Archetyp zgubnego wpływu kobiet na mężczyzn odnajdujemy w Biblii, gdzie Ewa spowodowała wygnanie z Raju.

- W mitologii archetypiczną femme fatale była choćby Helena Trojańska.

- W „Sklepach cynamonowych” ojciec, główny bohater, jest zdominowany przez Adelę, która w kluczowym momencie sprowadza go na ziemię, rozganiając ptaki – symbolizujące świat poezji i iluzji.

- Rozdźwięk między sferą ciała i ducha w utworze ukazany jest na przykładzie podporządkowania męskiego intelektu kobiecemu ciału
przypomina to wprowadzony przez Freuda podział psychiki na sferę podświadomości – id, świadomości – ego i nadświadomosci – superego.

- Ego próbuje utrzymać równowagę między instynktami a moralnością.

- Przywodzi to na myśl platońskie obrazowe porównanie duszy ludzkiej do rydwanu zaprzężonego w parę koni. Jeden z nich reprezentuje morale, drugi pożądliwość. W równowadze próbuje utrzymać je woźnica – rozum.

- Jak widać twórczości Schulza nie sposób odczytywać ergocentrycznie – z pominięciem wpływów biografii i kultury.

- Wymaga ona znajomości szerokiego kontekstu kulturowego, stawiając tym samym czytelnika niejako przed wejściem do labiryntu symboli i ukrytych znaczeń.

- W toku lektury stopniowo zaciera się wrażenie obcowania z fikcją literacką.

- Świat przedstawiony przestaje być tylko właściwością kombinacji słów, którymi tak zręcznie operuje Bruno Schulz.

- Człowiek zaczyna budzić się z rzeczywistości w zdeformowanym świecie snów, pośród ożywionej przestrzeni, podporządkowany mistycznym czasom.


Bruno Schulz – grafik
- W dziedzinie sztuk plastycznych uprawiał przede wszystkim grafikę oraz ilustratorstwo.

- W jego dziełach przeważa tematyka związana z kobietą. W fantastyczno-groteskowych wizjach występuje ona w rozmaitych sytuacjach jako młoda rozmarzona dziewczyna, wielka triumfująca kobieta-władczyni czy też wreszcie demoniczna sadystka znęcająca się nad wielbicielami

- Ilustrował przede wszystkim własne teksty: „Sklepy cynamonowe”, „Sanatorium pod klepsydrą”, a także „Ferdydurke” Witolda Gombrowicza.

- Freski Bruno Schulza zostały odkryte w lutym 2001 roku przez niemiecką ekipę filmową podczas kręcenia filmu „Odnaleźć obrazy”. Znaleziono je w domu w Drohobyczu nazwanego willą Landaua.

- W połowie maja 2001 część fresków została wywieziona do Izraela przez pracowników Instytutu Yad Vashem w Jerozolimie. W tej sprawie toczyły się rozmowy na szczeblu międzynarodowym, ponieważ owe freski zostały wpisane do rejestru zabytków narodowych Ukrainy i nie wolno ich było wywozić poza granice tego kraju. Tymczasem za freski pracownicy Instytutu Yad Vashem zapłacili właścicielom domu 100$, wycieli je razem z tynkiem i wywieźli do Izraela. Jak mi wiadomo dotychczas nie wróciły one do Drohobycza.

- Pozostałe pięć fragmentów, które nie zostały wywiezione, poddano konserwacji. Jak się okazało, konserwacja ta, była nieprofesjonalna, a odnowione malowidła są w dużym stopniu dziełem lwowskich konserwatorów.