Czego mógłby się nauczyć współczesny człowiek od ludzi renesansu? W swojej pracy oprzyj się na uzyskanych na lekcjach wiadomościach i interpretacji utworów.

Filozofia rozumiana jako całokształt poglądów na życie pasjonowała człowieka od wieków. Nie tylko zmieniała się wraz z upływem czasu, ale także stawała się wyróżnikiem epok w dziejach ludzkości. Kiedy słyszymy słowo "renesans" lub "średniowiecze", na myśl nasuwają się nam przede wszystkim prądy filozoficzne tych epok. Wiemy o nich dzięki twórczości dawnych pisarzy, ponieważ to właśnie oni poświęcali się często rozważaniom nad sensem i wartościami życia ludzkiego. W swoich utworach pisali wskazówki dotyczące godnego życia oraz zawierali przeróżne na ten temat pouczenia. Przytaczając niektóre ze znanych utworów tych pisarzy i uwzględniając ich przesłanie, pragnę odpowiedzieć na pytanie, czego tak właściwie współczesny człowiek mógłby nauczyć się od ludzi renesansu.

Charakterystycznymi cechami renesansu były humanizm i zafascynowanie kulturą antyczną. Autorzy renesansowi czerpali model szczęśliwego życia z dzieł starożytnych. Za dobry przykład może posłużyć filozofia horacjanizmu, pojawiająca się w utworach Jana Kochanowskiego. Horacjanizm był prądem filozoficznym stworzonym przez rzymskiego poetę Horacego, łączącym w sobie założenia dwóch kierunków filozofii antycznej - epikureizmu i stoicyzmu. Epikureizm jako drogę do szczęścia wskazywał rozsądne, spokojne, sprawiedliwe życie, którego celem było czerpanie przyjemności z różnych doczesnych uciech – „dobrego jadła i napoju”, czy przebywania w otoczeniu pięknej przyrody. Ideą przewodnią stoicyzmu była natomiast absolutna obojętność zarówno na przyjemności, jak i na nieszczęścia, surowa cnota, wyzbycie się wszelkich namiętności oraz życie zgodnie z naturą i rozumem. Syntezę obu tych sprzecznych zaleceń w twórczości Jana Kochanowskiego można ujrzeć np. w "Pieśń IX" z "Ksiąg pierwszych". W pierwszej strofie poeta zachęcał czytelnika w myśl filozofii epikurejskiej do korzystania z prostych przyjemności. Stoicyzm nakazywał zaś jednak umiar, ponieważ człowiek nie mógł w stanie przewidzieć biegu przyszłych wydarzeń. Dlatego też nie powinien przyzwyczajać się zanadto do posiadanych dóbr, które mógł w każdej chwili zrządzeniem losu utracić. Wyroki opatrzności były niewzruszone, a walka z przeciwnościami losu skazana na niepowodzenie. Warunkiem szczęśliwego życia było zatem odnalezienie granicy pomiędzy korzystaniem z dóbr materialnych a szkodliwym uzależnieniem od „zbytków”.

Jan Kochanowski w swoich dziełach zwracał także szczególną uwagę na piękno przyrody. W "Pieśni świętojańskiej o Sobótce" przedstawiał miejsce, w którym człowiek może osiągnąć szczęście. Tym miejscem była wieś, ukazana przez poetę jako spokojna kraina, gdzie ludzie żyją przyjemnie i beztrosko. Przyroda sprzyja człowiekowi w jego pracy, obdarowując go swoimi bogactwami. Krowy pasą się na łące w zasadzie bez nadzoru pasterza, umilającego sobie czas grą na fujarce, a zboże rośnie w polu i aż prosi się, aby je skosić. Wieś, odizolowana od reszty świata, była samowystarczalna. Tworzyła idealną podstawę szczęśliwego życia w zgodzie z naturą i światem. Podobnie do Kochanowskiego ukazywał wieś także Mikołaj Rej. W "Żywocie człowieka poczciwego" przedstawiał gospodarstwo ziemskie jako źródło całorocznej satysfakcji i radości z plonów własnej pracy szlachcica.

Aby życie człowieka było szczęśliwe, nie wystarczyło jednak tylko zaspokajanie własnych potrzeb. Jednostki funkcjonowały w społeczeństwie i dlatego obciążone były pewnymi obowiązkami. Wypełnianie tych obowiązków - powinności wobec narodu i ojczyzny - stanowiły według twórców renesansowych warunek godnego życia. Niezbędnymi składnikami cnoty, czyli ziemskiego szczęścia, był dla ludzi renesansu patriotyzm i poczucie obywatelskiego obowiązku. "Pieśń o spustoszeniu Podola" Kochanowskiego zawiera wskazówki dla Polaków, jak bronić powinni kraju przed najazdami nieprzyjaciela. Autor pragnął obudzić w czytelniku zapał do czynnej walki przeciwko wrogom Polski. Troska o dobro ojczyzny stawiana była ponad osobisty majątek i wygodę. W "Pieśni o cnocie" Kochanowski zawarł także refleksję, że to właśnie oddanie służbie krajowi jest najwyższą wartością, której nie jest w stanie odebrać jej posiadaczowi ani los, ani inny człowiek. "Pieśń o dobrej sławie" zawiera z kolei pouczenie, że w życiu należy kierować się darem Boga, jakim jest rozum. Nie należy dążyć do czerpania radości tylko z dóbr materialnych. Ważniejsze od nich jest dobre imię człowieka, które przetrwa po jego godnie przebytym życiu. Drogą do cnoty albo tytułowej "dobrej sławy" jest korzystanie z przyrodzonych talentów ku wsparciu ojczyzny.

Współczesny Kochanowskiemu ksiądz Piotr Skarga w swoich kazaniach także podkreślał podobny wzorzec godnego życia. Przestrzegał Polaków przed głupotą, niedbałością i złością, przywarami szkodzącymi ojczyźnie. Skarga dobitnie potępiał również pychę i chciwość szlachty, przedkładającej swe osobiste interesy ponad dobro całego narodu. Ojczyznę porównywał do matki troszczącej się o swoje dzieci - obywateli. Taka metafora miała budzić w słuchaczach kazań sumienie, skłonić ich do refleksji i poprawy. Korzystając z charakterystycznego dla kazań moralizatorskich stylu, ksiądz Piotr Skarga w gruncie rzeczy przekazywał jego odbiorcom te same wartości, o których pisał Jan Kochanowski. Dowodzi to zmian, jakie zaszły pod wpływem odrodzenia w naukach Kościoła - odejścia od średniowiecznego ascetyzmu i teocentryzmu.
Podsumowując wymienione przykłady, można z całą pewnością stwierdzić, że ludzie renesansu ukazywali współczesnemu człowiekowi wiarę w możliwość spędzenia szczęśliwego życia na ziemi. Życie w tej epoce stawało się godne dzięki patriotyzmowi i społecznej świadomości - wartościom, które są według mnie potrzebniejsze od tak surowej wstrzemięźliwości oraz oddania modlitwom, jakie zalecano przez np. epokę średniowiecza. Dlatego myślę, ze właśnie tych dwóch głównych wartości my – ludzie współcześni powinniśmy na pierwszym miejscu przestrzegać i według ich założeń żyć, gdyż one są jednymi z najważniejszych w naszym życiu. Jednocześnie nie powinniśmy zapominać o docenianiu radości i przyjemności wynikających z życia doczesnego, także umiarze przy korzystaniu z przeróżnych dóbr oraz przede wszystkim o ogólnym rozwoju swojej umysłowości poprzez pilna naukę i wszechstronnym wykształceniu.