Historia i ideologia Hitlerjugend.

(Początki i system funkcjonowania organizacji, jej ideologia i wpływ na wychowanie ówczesnej młodzieży niemieckiej)

"W obecności krwawego transparentu, który reprezentuje naszego przywódcę, przysięgam poświęcić całą moją energię, całą siłę Wybawicielowi Naszego Kraju, Adolfowi Hitlerowi. Chcę i jestem gotowy oddać za niego moje życie, tak mi dopomóż Bóg. Jeden Lud, jedna Rzesza, jeden Wódz.?



?Drży świata zbutwiały szkielet
Przed widmem czerwonych dni.
Myśmy już trwogę zwalczyli,
Nam surma zwycięska brzmi.
Ten marsz powiedzie nas dalej,
Gdy zwali się stary ład,
Bo dzisiaj nasze są Niemcy,
A jutro ? cały świat?
Hans Baumann
(Najczęściej śpiewana w Hitler-Jugend pieśń)

Istniejąca w latach 1933-1945 III Rzesza wytworzyła specyficzne wizje jednostki i społeczeństwa i podjęła próbę ich realizacji. Składały się na nie dążenia oraz potrzeby nazizmu narodowych socjalistów. Społeczeństwo niemieckie - nie tylko drobnomieszczaństwo - pozostające w stanie dezintegracji i atomizacji, w stałym poczuciu zagrożenia, dążyło do jedności narodowej, zatarcia konfliktów pomiędzy swoimi częściami: pracodawcami i pracownikami, miastem i wsią, producentami i konsumentami. Potrzeba eliminacji wewnętrznych podziałów doprowadziła do upadku weimarskiej, demokratycznej formuły państwa i stała się podłożem autorytarnych tęsknot Niemców. Okoliczności czasów powojennych ? inflacja, a potem przede wszystkim kryzys gospodarczy ? zrobiły swoje. Sprawiły, iż ogromna rzesza ludzi pozbawionych środowiska stale rosła.
Na tych niesprecyzowanych, płynnych wizjach bazowała demagogia, jaką był hitleryzm i faszyzm. Celem polityki narodowych socjalistów była z kolei zmiana formy państwa i społeczeństwa niemieckiego, konieczna do rewolucyjnego przekształcenia porządku świata i struktury jego ludności. Najwyższą wartością uczynili oni siłę całego narodu. Jednostkę zmuszono więc do uznania wyższości porządku społeczności nad jej wolą. Stosunkowo łatwo osiągnięto ten cel w przypadku młodzieży. Do jej ideologicznej indoktrynacji przywiązywano zresztą szczególną uwagę przy wprowadzaniu rewolucji światopoglądowej. Początkowe zainteresowanie "nadchodzącej elity" wzmocniono, ujednolicono i podporządkowano celom nazistów. Ustawodawstwo Rzeszy mówiło: "Od młodzieży zależy przyszłość narodu
niemieckiego. Cała niemiecka młodzież musi więc być przygotowana do swoich przyszłych obowiązków." Narodowi socjaliści wykorzystali młodzież najpierw w jej proteście przeciw istniejącym normom, aby obalić demokratyczny ustrój Republiki Weimarskiej i przejąć władzę, następnie w jej idealizmie i braku doświadczenia, aby stworzyć nowy model człowieka, potrzebny do realizacji ich celów, wreszcie, przez narzucenie jej surowej dyscypliny i wpojenie fanatycznego kultu nowego porządku, jako element propagandy wobec dorosłej części społeczeństwa. Ceną, jaką młodzi Niemcy zapłacili za wyzwolenie, polegające na wczesnym usamodzielnieniu i przyjęciu odpowiedzialności, ale także na dawaniu wyrazu najniższym instynktom, było całkowite poddanie się systemowi.

W roku 1922 powstała przy Narodowosocjalistycznej Niemieckiej Partii Robotniczej (NSDAP) organizacja o nazwie ?Stowarzyszenie Młodzieży Niemieckiej? .
Oficjalnie została uznana za polityczny ruch młodzieżowy dopiero 4 lipca 1926 roku w Weimarze i otrzymała nazwę Hitler-Jugend. Jej podstawowym celem było polityczne kształtowanie całej młodzieży niemieckiej, która później stałaby się podstawą nowego, nacjonalistycznego państwa. Początkowo HJ była uzależniona od SA ? Sturm ? Abteilungen, organizacji bojowej NSDAP, jej członkowie nosili nawet te same mundury. Z tej przyczyny kilkanaścioro młodych ludzi zginęło, ponieważ zostali pomyłkowo wzięci za oficerów SA. To stało się impulsem to usamodzielnienia Hitler-jugend. Udało się jej to osiągnąć dopiero 13 maja 1932 roku. Do tego czasu organizacja aktywnie rozbudowywała swoje struktury - w roku 1928 stworzono specjalną sekcję dla chłopców w wieku od 10 do 14 lat, która formalnie dołączyła do HJ w roku 1931. Oprócz tego w latach 1931-1933 powstawały liczne sekcje dla dziewczynek.
Wprowadzenie obowiązku członkostwa w Hitler-jugend miało miejsce w roku 1936 (1 grudnia), wtedy też HJ została uznana za organizację państwową, do której przymusowo należeć musieli wszyscy od 10 do 18 roku życia.



Kodeks Hitlerjugend z dnia 1. grudnia 1936 roku

Od młodzieży zależy przyszłość narodu niemieckiego. Z tego powodu zjednoczona niemiecka młodzież musi być doskonale przygotowana na wypełnianie swoich przyszłych obowiązków. Rząd Rzeszy uchwalił poniższą ustawę by oznajmić co następuje:
1. Cała młodzież niemiecka w III Rzeszy jest zjednoczona w Hitlerjugend
2. Cała młodzież niemiecka ma być wychowywana także w szkole i w domu w duchu nacjonalistycznym, z poszanowaniem dla służby państwu i narodowi, zarówno fizycznie, duchowo jak i moralnie.
3. Zadanie wychowywania młodzieży wewnątrz Hitlerjugend zostaje powierzone dowódcy młodej rzeszy w NSDAP. Staje się on tym samym najwyższym urzędnikiem rzeszy z kwaterą w Berlinie i jest bezpośrednio podporządkowany kanclerzowi i przywódcy III Rzeszy.
4. Wprowadzenie w życie powyższej ustawy i dopełnienie ogólnych przepisów administracyjnych leży w gestii kanclerza i przywódcy III Rzeszy

Berlin, 1.grudnia 1936, Przywódca i kanclerz III Rzeszy Adolf Hitler i Sekretarz państwa i szef kancelarii III Rzeszy Dr. Lammers

7 grudnia 1936 przywódca organizacji, Baldur von Schirach wygłosił słynne przemówienie, w którym podkreślał, że: ?Konflikt pokoleń został dziś przezwyciężony. I to dobrze, ponieważ ruchy młodzieżowe mają rację bytu tylko o tyle, o ile są w stanie pozytywnie kształtować swoją działalność w służbie państwu, a tym samym ? wszystkich generacji. Nie mają racji bytu jako organizacja niedojrzałych opozycyjnych sił wymierzonych w przywództwo volksistowskiej wspólnoty?


Wskutek zakazu działalności innych związków młodzieży i przymusowe członkostwo HJ stała się jedyną instytucją wychowawczą oprócz domu rodzinnego i szkoły. Dotyczyło to jednak prawie wyłącznie młodzieży mieszkającej w miastach, na wsi HJ nie umiało się tak naprawdę przebić, choćby dlatego, że dzieci i młodzież były pilnie potrzebne do pracy w domu, gospodarstwie, na polu, pastwisku. W mieście też istniały czynniki ograniczające działalność HJ, jak na przykład obowiązek terminowania, dotyczący wszystkich młodych ludzi w czternastym roku życia, którzy ukończyli szkołę powszechną. Obowiązku tego służba w HJ nie mogła naruszać tym mniej, im silniej zaznaczał się w toku zbrojeń, a później w czasie wojny deficyt siły roboczej. Sytuacja zmieniła się dopiero w roku 1939, kiedy członkostwo w HJ stało się obowiązkowe pod karą wysokiej grzywny dla wszystkich chłopców i dziewczynek w przedziale wiekowym 10-18 lat. Chłopcy przygotowywani byli do służby wojskowej, dziewczynki do macierzyństwa. W roku 1938 Hitler niesiony entuzjazmem tłumów opisywał wychowanie dla wspólnoty narodowej:

Ta młodzież nie uczy się przecież niczego innego jak tylko po niemiecku myśleć, po niemiecku działać. I kiedy ci chłopcy i dziewczęta mając 10 lat wchodzą do naszych organizacji i tam po raz pierwszy czują powiew świeżego powietrza, to po czterech latach przechodzą z Jungvolku do Hitler-Jugend [Jungvolk ? hitlerowska organizacja dla dzieci od 10 do 14 roku życia] i tam znów zatrzymujemy je na cztery lata. A wtedy już na pewno nie oddamy ich z powrotem w ręce starych klasowych i stanowych rodziców, lecz natychmiast weźmiemy je do partii, do Frontu Pracy, do SA. czy SS, do NSKK i tak dalej. [NSKK ? NS-Kraftfahrer-Korps ? nazistowski związek paramilitarny] A jeśli są tam dwa lata czy półtora roku i nadal nie stają się w pełni narodowymi socjalistami, trafiają do Służby Pracy i znów doszlifowuje się ich tam przez sześć czy siedem miesięcy, a wszystko to pod symbolicznym znakiem niemieckiego rydla.

A to, co po sześciu czy siedmiu miesiącach zostanie jeszcze tu i ówdzie ze świadomości klasowej lub stanowej pychy, bierze na dwa lata do dalszej obróbki Wehrmacht, i kiedy wracają po dwóch, trzech czy czterech latach, bierzemy ich natychmiast znowu do SA, SS, aby w żadnym razie się nie cofnęli i tak dalej, i nigdy już przez całe swoje życie nie będą wolni.?

Oprócz tego dokładnie określił swoje oczekiwania wobec niemieckiej młodzieży:

?Najsłabsi muszą być wyselekcjonowani. Chcę młodych ludzi, którzy potrafią cierpieć. Młody Niemiec musi być tak szybki jak chart, tak twardy jak skóra i tak wytrzymały jak stal?

Jednakże to, co brzmiało tak przejmująco w przemówieniach fhrera miało niewiele wspólnego z rzeczywistością. Jak pisze Christian Graf von Krockow w swojej książce ?Niemcy ? ostatnie 100 lat? - Codzienność III Rzeszy wyglądała inaczej, powszedniej i normalniej. Bądź co bądź Wehrmacht wychowywał raczej w duchu żołnierskim niż narodowosocjalistycznym. Masowa organizacja SA od 1934 r. pędziła żywot dość marny, a jej wieczory ?koleżeńskie? służyły głównie konsumpcji piwa; członkiem ?młodzieży hitlerowskiej? ? Hitler-Jugend ? było się ? o ile akurat wypadała służba ? w środy i w soboty po południu, przez dwie lub trzy godziny. Tak więc przedstawianie wszystkich członków Hitlerjugend, a więc prawie całej młodzieży niemieckiej, w z założenia złym świetle jest błędne, ponieważ traktowali oni przynależność do organizacji dużo mniej ideowo niż robili to jej założyciele i przewodniczący. Obowiązek był obowiązkiem i należało go dla świętego spokoju wypełnić. Jednak nie można powiedzieć, że młodzież była całkowicie odporna na wpływ ideologii Hitler-Jugend i w ogóle całego państwa. Zbyt wczesne porzucenie dzieciństwa, włączenie się w mechanizm partyjny i państwowy, przyjęcie roli przewodnika starszych od siebie w świecie dla nich niezrozumiałym, fascynacja niewyobrażalnymi perspektywami roztaczanymi przez nazistowską propagandę, poza tym ciągłe obcowanie z bronią, wyczerpujące ćwiczenia fizyczne i intelektualne, frustracja spowodowana niemożnością udziału w zwycięskich walkach w pierwszej fazie wojny, potem oczekiwaniem decydujących rozstrzygnięć w jej kulminacyjnej fazie, wreszcie zbliżającą się klęską, powodowały u młodych ludzi rosnące znerwicowanie i dezorientację, czego świadectwem może być raport zdelegalizowanej partii socjaldemokratycznej SPD: "Raporty dotyczące młodzieży odzwierciedlają to samo niezadowolenie i otrzeźwienie, jak raporty o ogólnym nastroju narodu. Młodzież ma jednak powody do szczególnego rozczarowania. Uczyniono jej szczególnie duże obietnice, które mogłyby być spełnione jedynie w małej części, stawia się natomiast wobec niej wysokie wymagania. Młodzież odczuwa też dotkliwie ograniczenie jej wolności i bezduszną dyscyplinę, panującą w organizacjach narodowosocjalistycznych.",
a także raporty o śmiertelności członków HJ:

PRZYCZYNY LICZBA W PROCENTACH
śmierć przez utonięcie 139 21
śmierć spowodowana wypadkiem drogowym. 257 40
śmierć spowodowana wypadkiem podczas uprawiania sportu 43 6,6
śmierć podczas szkolenia terenowego 14 2,2
śmierć przez wyziębienie organizmu 35 5,5
śmierć spowodowana przez broń palną 27 4

POWYŻSZA STATYSTYKA OBEJMUJE PRZYPADKI SMIERCI, KTORE MIALY MIEJSCE W OKRESIE OD 1.04.1933 DO 1.08. 1939 I MIAŁY BEZPOŚREDNI ZWIĄZEK ZE ŚŁUŻBĄ W HITLERJUGEND. GODNA UWAGI JEST LICZBA ZMARŁYCH W WYNIKU WYPADKU DROGOWEGO. TYM SAMYM PODKREŚLAM, ŻE DOWÓDZTWO HJ NIE PONOSI ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA ŚMIERĆ 649 OSÓB.
Baldur von Schirach

Jednakże warto pamiętać, że nie tylko Hitler-Jugend była odpowiedzialna za wychowanie młodzieży. Bardzo ważnym instrumentem indoktrynacji młodzieży były szkoły mimo, iż dowództwo HJ początkowo popierało młodych ludzi w ich niechęci do nauki i zdobywania wiedzy. Po reorganizacji szkolnictwa powstało wiele elitarnych placówek nazistowskich, które współpracowały, a raczej były bezpośrednio podporządkowane HJ. Sieć szkół Adolfa Hitlera kształciła przyszłych liderów partyjnych wybieranych spośród członków Hitler-Jugend, tak zwane Zakłady Wychowawcze kształciły wyższą kadrę państwową i wojskową.
W szkole tradycyjny program nauczania został zastąpiony nowym, którego nacisk skierowany był przede wszystkim na zajęcia sportowe (kształtowanie rywalizacji!) oraz biologię, historię i język niemiecki czyli przedmioty, które przedstawiały jakąkolwiek wartość propagandową. Nauczanie religii zostało wyparte przez nowy katechizm narodowego socjalizmu. Dziewczęcej części młodzieży państwo oferowało przede wszystkim kursy opieki zdrowotnej i gospodarstwa domowego. Wszystkie dziewczęta III Rzeszy musiały obowiązkowo należeć do jednej z formacji podległej Hitler-Jugend ? to jest do Bund Deutscher Mdel. Kobiety zostały prawie całkowicie wyłączone z życia politycznego państwa a ich rola została ograniczona do opieki nad domem i mężem. Jak mówił Adolf Hitler "Światem kobiety jest mężczyzna, rodzina, dzieci i dom." Wszem i wobec Hitler-Jugend rozpowszechniało hasło ?Kinder, Kirche, Kche? , które miało być życiowym mottem niemieckich kobiet. Po pewnym czasie wprowadzono zakaz przerywania ciąży i kult macierzyństwa, ujęty, jak wszystko w III Rzeszy w kategoriach militarnych ("Urodzenie każdego dziecka jest bitwą" - A. Hitler), który doprowadził kobiety do pełnego dumy przekonania, że rodzą dzieci państwu i fhrerowi.

Hitler-Jugend było więc podstawą funkcjonowania nazistowskiego państwa i doskonałym przykładem na to, w jak łatwy sposób jeden człowiek może manipulować całą rzeszą nie pozbawionych przecież intelektu ludzi. Tego typu manipulacja nie zniknęła z powierzchni ziemi wraz ze śmiercią Hitlera i końcem III Rzeszy. Fanatycy idei nacjonalizmu działają wciąż w ten sam sposób ? pociągając za sznurki ?młodych? marionetek ? dzieci i młodzieży. Afgańska organizacja terrorystyczna Al.-Kaida, pod przewodnictwem duchowym Osamy bin Ladena werbuje do swych szeregów już kilkulatków, wpajając im od najmłodszych lat ideologię, za którą najprawdopodobniej będą zmuszeni oddać swoje życie. Analogiczna sytuacja ma (a raczej miała) miejsce we współczesnym Iraku. Saddam Husajn jest wzorem nie tylko dla już w pełni ukształtowanych psychicznie ludzi, jakimi są dorośli, ale też dla malutkich dzieci, które za każdy pocałunek złożony na zdjęciu ?wujka Saddama? dostają nagrodę w postaci słodyczy lub szklanki mleka.
Podsumowując należy zauważyć, że każda organizacja skupiająca ogromne rzesze ludzi jest wielką siłą. Mądrze sterowana może zdziałać wiele dobrego, ale gdy podstawą jest fanatyzm skutki jej działania mogą być opłakane.