Motyw domu, z którego się odchodzi i do którego się powraca.

Motyw domu. Z tym terminem spotykamy się w każdej epoce literackiej, pojawia się on już w starożytnej „Odysei”. Pojecie domu kojarzy nam się niemal zawsze z rodziną, jest to miejsce, gdzie się wychowaliśmy, gdzie obdarzono nas uczuciem miłości i nauczono kochać, wpojono nam wartości moralne, które z pewnością przydadzą nam się w życiu dorosłym. Jednak w życiu każdego człowieka przychodzi taki moment, że musi on opuścić dom rodzinny, niejednokrotnie z przymusu i jest to dla niego bardzo trudne, ponieważ w tym domu się wychował. Także motyw ojczyzny bardzo często łączy się z motywem domu. Ojczyzna jest domem całego narodu, który często broni jej do ostatniej kropli krwi.

Pierwszym utworem, który chciałbym przedstawić, jest wspomniana we wstępie „Odyseja” Homera. Głównym motywem tego utworu jest tułaczka i przygody głównego bohatera, powracającego do Itaki. Król Odys rządził mądrze i rozważnie swym państwem Itaką, miał kochającą żonę Penelopę, syna Telemacha i ojca. Niezmącony spokój Odysa przerwała wojna trojańska, na którą to król musiał wyruszyć. Dzięki przebiegłości i sprycie bohatera (zbudował konia trojańskiego), zdobyto Troję. W czasie powrotu do domu zabił jednookiego Cyklopa, syna Posejdona, za co bóg skazał go na tułaczkę. Przez wiele lat wędrował po świecie i przeżywał różne przygody. Zanim dane mu było wrócić do domu. Gdy po dziesięciu latach wrócił do domu czekała na niego wierna żona, dorosły już syn oraz ojciec, którzy byli bardzo szczęśliwi z powrotu Odysa.

„Odyseja” Homera jest utworem, który najlepiej ukazuje motyw domu, do którego się powraca. Główny bohater dzięki swojej chytrości, odwadze i postępowi, wykonuje wszystkie zadania na które został skazany przez bogów, nie poddawał się, myśl o kochającej rodzinie dodawała mu siły i odwagi, dzięki temu szczęśliwie powrócił do kochającej rodziny i domu – Itaki.

Następnym utworem, który chciałbym przytoczyć jest przypowieść biblijna „O synu marnotrawnym”. Opowiada ona o ojcu i dwóch synach. Pewnego razu młodszy syn postanowił opuścić dom rodzinny i udać się w świat. Przed tym wydarzeniem ojciec oddał mu część majątku. Syn nie zważając na prośby ojca o pozostanie w domu wyruszył. Kiedy wrócił po kilku latach, nie miał grosza przy duszy, był zziębnięty i głodny. Ojciec przyjął go z radością i bez wyrzutów, a nawet wyprawił wielką ucztę na cześć powrotu syna do domu. Jedynym nie zadowolonym z powrotu młodzieńca był jego starszy brat. Dziwił się on ojcu, jak mógł przyjąć go z powrotem, biednego, bez pieniędzy. Miał wielki żal do ojca o to, że on przez tyle lat ciężko pracował a ojciec ani razu nie wyprawił mu przyjęcia.

Przykład „syna marnotrawnego” pokazuje nam, że mimo wybrania złej drogi życiowej, zawsze możemy liczyć na miłość i wyrozumienie rodziców. Dla rodziców najważniejsze jest dobro i szczęście dziecka. W razie problemów czy kłopotów znajdziemy schronienie w domu rodzinnym wśród najbliższych.

W kolejnej epoce literackiej średniowieczu możemy znaleźć utwory literackie zawierające motyw domu, z którego się odchodzi. Takim przykładem może być utwór pt. „Legenda o św. Aleksym”. Święty Aleksy pochodził ze znamienitej i bogatej rodziny kupieckiej. Gdy Aleksy skończył dwadzieścia cztery lata, ojciec postanowił znaleźć mu żonę. Niedługo potem papież udzielił mu ślubu z piękną córką cesarza Famiane. Jednak w noc poślubną młody mąż postanowił zmienić swoje dotychczasowe życie. W nocy Aleksy oddał żonie pierścień zaręczynowy i zostawił list z wyjaśnieniem, a następnie uciekł z domu, żeby oddać się służbie Bogu. Aleksy stał się ascetą, był poniżany i wyśmiewany przez ludzi, siedemnaście lat żył pod schodami swego domu, gdzie codziennie rano wyrzucano na niego nieczystości.

Aleksy opuszczając rodzinę nie liczył się z konsekwencjami swego czynu. Nie myślał o tym, że jego odejście będzie wielkim ciosem dla żony i rodziców. Przykład św. Aleksego jest przykładem na to, że nawet działając w dobrym celu możemy skrzywdzić swoją rodzinę.

Kolejnym utworem, który chciałbym przedstawić jest „Pan Tadeusz” A. Mickiewicza. Utwór ten jest epopeją narodową, a z definicji epopei wynika, że traktować powinna o życiu narodu w ważnym dla niego momencie historycznym. I faktycznie, ta historia szlachecka opisuje życie szlachty polskiej na przełomie wieków. Tak więc można powiedzieć, że uczynił poeta bohaterem swego poematu zbiorowość szlachecką. Czy tylko po to aby utrwalić odchodzący w mrok historii „kraj lat dziecinnych”? Na pewno było to zamiarem poety. Drobiazgowość opisów świadczy o tym, że drogi mu był ten polski, szlachecki swojski świat i chciał go zachować w pamięci Polaków. Opisując go subiektywnie, z sentymentem, łagodzi wady i zgrzyty. Budowa utworu decyduje o tym, że świat przedstawiony „Pana Tadeusza” jest niezwykle sympatyczny. Jest to wyobrażenie ojczyzny szczęśliwej.

Soplicowo stanowi ostoję polskości, symbol patriotyzmu i przywiązania do tradycji. Tytułowy bohater, pan Tadeusz darzy wielkim sentymentem miejsce swojego dzieciństwa. Świadczy o tym jego tęsknota za domem podczas pobytu w Petersburgu. To właśnie w Soplicowie dokonały się największe zmiany w jego życiu (prawda o ojcu i poznanie Zosi).

Rodzina według Mickiewicza może być szczęśliwa tylko w wolnym kraju „kiedyż nam Bóg wrócić z wędrówki pozwoli. I znów dom zamieszkać na ojczystej roli”.

Uważam, że istotną sprawą w życiu człowieka jest posiadanie domu. Większość czasu spędzamy w domu. Dom jest miejscem, gdzie się wychowaliśmy, kojarzy nam się zawsze z miejscem gdzie spędziliśmy nasze dzieciństwo, gdzie wpajano nam dobre obyczaje, kształtowano w nas wartości na których musimy bazować w życiu dorosłym. Jego wartość czujemy najczęściej wtedy gdy go utracimy, chwilowo lub na stałe. Słowo dom ma wiele interpretacji. Dla mnie dom kojarzy się z poczuciem bezpieczeństwa, z ciepłem rodzinnym, miejscem do którego chętnie wracam. Dom jako rodzina czy dom jako ojczyzna to zawsze jest miejsce nam bliskie, z którego trudno jest nam odejść. Już staropolskie przysłowie głosi:

„Wszędzie dobrze,
ale w domu najlepiej”.