Ryby

Ryby (Pisces), kręgowce wodne z gromady obejmującej podgromady: trzonopłetwe, kostno promieniste, spodouste, dwudyszne, tarczowce i fałdopłetwe.

Znanych jest ponad 20 tys. gatunków ryb występujących współcześnie. Posiadają szereg przystosowań do bytowania w środowisku wodnym, nieliczne mogą przez krótki czas przebywać poza wodą. Cechują się zmiennocieplnością, posiadaniem skrzeli jako narządów oddechowych oraz płetw parzystych służących jako narząd ruchu.

Ryby należą do najstarszych zwierząt kręgowych, wywodzą się od bezżuchwowców Agnatha, których kopalne szczątki pochodzą z przełomu kambru i ordowiku, a więc sprzed ok. 500 mln lat.

Ciało ryb jest pokryte skórą zawierającą chromatofory, warunkujące ubarwienie ciała, oraz komórki śluzowe. Łuski, pokrywające ciało większości gatunków ryb, są wytworem skóry. Szkielet może być chrzęstny, częściowo skostniały, lub kostny.

Układ krwionośny typu zamkniętego, serce złożone z przedsionka, komory, stożka tętniczego i zatoki żylnej, krew przepływa przez naczynia oddechowe skrzeli, skąd odpływa dwoma aortami bocznymi przechodzącymi w aortę grzbietową. Przewód pokarmowy wykazuje silne zróżnicowanie z uwagi na sposób odżywiania się rozmaitych gatunków.

Układ wydalniczy ryb składa się z nerek, moczowodów i pęcherza moczowego, część produktów metabolizmu wydalana jest poprzez skrzela. Swoistym narządem zmysłowym ryb jest linia boczna. Oczy ryb są dostosowane do widzenia w środowisku wodnym, ryby żyjące w głębinach mają oczy częściowo lub prawie całkowicie zredukowane na rzecz dobrze rozwiniętych narządów czuciowych.

Podstawowym narządem oddechowym są skrzela. Liczne gatunki ryb są dodatkowo przystosowane do pobierania zarówno tlenu z wody, jak i tlenu atmosferycznego, mogą też pobierać tlen z wody poprzez skórę. Węgorze, minogi, niektóre sumy potrafią oddychać przez krótki czas powietrzem atmosferycznym. Niektóre gatunki mają tzw. labirynt, narząd nadskrzelowy, umożliwiający takie oddychanie.

U ryb występuje również związany z układem oddechowym pęcherz pławny otwarty lub zamknięty, pełniący funkcję regulacyjną przepływu gazów bądź hydrostatyczną, ułatwiającą poruszanie się w wodzie w płaszczyźnie pionowej. Pęcherz pławny może spełniać rolę rezonatora głosowego, u wielu gatunków jest całkowicie zredukowany.

Narządem słuchu i równowagi ryb jest błędnik błoniasty znajdujący się w mózgoczaszce. Prawidłowe położenie ciała określa rozmieszczenie wapiennych tworów zwanych statolitami, które zmieniając układ podczas ruchu uciskają zakończenia nerwowe błędnika, sygnalizując wszelkie zmiany pozycji ciała. Liczne gatunki ryb mają dobrze rozwinięty zmysł słuchu (są to m.in. karpie, sumy, większość gatunków ryb ławicowych), węchu i smaku. Szczególnie dobrym węchem odznaczają się np. rekiny i płaszczki.

Ryby są rozdzielnopłciowe, układ rozrodczy złożony jest z gonad oraz przewodów wyprowadzających, czyli jajowodów i nasieniowodów, u niektórych gatunków występują narządy kopulacyjne. Wśród ryb są gatunki jajorodne, u których ma miejsce zapłodnienie zewnętrzne, oraz gatunki jajożyworodne których występuje zapłodnienie wewnętrzne.

Są wśród ryb gatunki dostosowane do przebywania zarówno w strefach przybrzeżnych, jak i w głębinach, w wodach ciepłych, jak i skrajnie zimnych, np. Trematoma Lodowa (Trematomus bernacchi) żyje wokół Antarktydy w wodach o temperaturze do minus 1,8C, umożliwiają jej to zawarte we krwi glikoproteiny obniżające próg zamarzania krwi do minus 2,07C. Większość ryb żywi się planktonem lub prowadzi drapieżny tryb życia, ryby roślinożerne stanowią mniejszość.