"Kubuś fatalista i jego pan” - streszczenie

Ta książka Denisa Diderot napisana jest w formie dialogu. Bohaterowie- Kubuś i jego pan podróżując opowiadają historie . W przerwach ich opowiastek, przeżywają kilka przygód i sami wysłuchują paru opowieści.

Ich podróż zaczyna się od noclegu w gospodzie. Tam to Kubuś terroryzuje sąsiadów, zamyka ich i zabiera im klucz. Gdy rano bohaterowie wyruszają w drogę, zaczyna swą opowieść sługa. Ranny w bitwie Kuba znajduje się u wiejskiej rodziny w łóżku. Chirurdzy mający go leczyć, jednak nie mogąc się zgodzić na sposób terapii. Upijają się.

Podczas rozmowy nagle zauważono brak sakiewki Kubusia i zegarka pana. Sługa wracając spotyka handlarza, od którego zegarek skradziony odbiera. Pieniądze zabrała pokojówka, lecz przy sędzi musiała je zwrócić.

Kolejnym opowiadaniem jest przygoda brata Kubusia-Jana, który został niesłusznie wyrzucony z zakonu. Rozmowę przerwał spotkany kondukt żałobny. Kubuś stwierdził że herby na trumnie należą do jego dawnego przyjaciela-kapitana, co później okazało się kłamstwem. Przy tej okazji opowiedziana została historyjka przyjaźni zmarłego z innym oficerem. W trakcie jej mówienia sługę po raz kolejny poniósł koń.

Opowiadanie o amorach zostało wznowione. W tej części dowiadujemy się, że ranny bohater został zabrany do domu chirurga, gdzie stracił wszystkie pieniądze. W tym momencie przerywa narrator by opowiedzieć historię pani Gausse. Gdy bohaterowie spali narrator opowiedział o pewnym cukierniku. Dnia następnego dowiedzieliśmy się od gospodyni o losach pani La Pommeraye. Została też wznowiona historia Kuby. Od chirurga zabrano go do zamku za jego hojność. Tam się nim zaopiekowano i tam też poznał swoją miłość-Zuzię. Z miejsca tego, gdy już o nim zapomniano, przeszedł przez wiele służb, aż wreszcie dotarł do swego obecnego pana. W dalszej drodze towarzyszył im margrabia des Arcis, który opowiedział o ojcu Hudsonie i jego sprawie z dwoma mnichami, z których jeden był jego obecnym sekretarzem.

Kolejnymi przygodami Kubusia była opowieść o jego pierwszej miłości, o spotkaniach z dwiema pannami: Zuzią i Małgorzatą i o wikarym na stogu siana. Z powodu bólu gardła sługi, do głosu doszedł jego pan, który opowiedział o swoich amorach. W nich to zostaje oszukany przez wybrankę swojego serca i przez przyjaciela. W przerwie na nocleg zostaje powiedziana historia plastra pana Desglandsa.

Podczas ostatniego odpoczynku, bohaterowie odzyskują skradzionego konia, a pan zabija dawnego przyjaciela-oszusta. W trakcie pościgu zostają złapani i osadzeni w więzieniach, z których uciekają. Kubuś Fatalista spotyka Zuzię i się z nią żeni. Razem mieszkają w zamku u pana długo i szczęśliwie.