Agresje japońskie na Dalekim Wchodzie.

Rozpoczynając omawianie tematu o agresjach japońskich musimy cofnąć się w historii aż do roku 1931. Japonia bowiem uzyskała wówczas na mocy międzynarodowego układu prawo utrzymywania w Chinach sił wojskowych - tzw. armii kwantuńskiej.
Już we wrześniu 1931 roku wykorzystując przypadkowy wybuch Japonia doprowadziła do okupacji Mukdenu, a w roku następnym powstaje marionetkowe państewko z uległym rządem - Mandżuko.
Liga Narodów nie uznała tego państwa, natomiast pozwoliło ono Japończykom na umacnianie swojej pozycji na tym terenie. Jednocześnie Japonia próbowała wymusić pewne ustępstwa na władzach chińskich (Czang-Kai-Szek) na drodze pertraktacji. W lipcu 1937 roku dochodzi do konfrontacji sił japońskich i chińskich na moście Marco Polo pod Pekinem. Rząd japoński nie zapanował nad swoją armią i doszło do wybuchu konfliktu wojennego. Czang-Kai-szek miał poparcie państw zachodnich, był związany paktem o nieagresji z ZSRR. Chińczycy opierali swoją strategię na oczekiwaniu przeciwnika (defensywa), wycofywaniu się, co miało uświadomić Japończykom, że nie opanują tak wielkiego kraju. Tymczasem Japończycy uderzyli z państwa Mandżuko, 28 lipca 1937 roku zdobyli Pekin, a w sierpniu rozpoczęli oblężenie Szanghaju. Pod koniec 1937 roku Japończycy kontrolowali większość terytorium północnych Chin, część Mongolii oraz miasta chińskie położone u ujścia rzeki Jangcy. W roku 1938 kontynuując swoje działania Japończycy uderzyli na południowe Chiny. Armia japońska odcięła Honkong - brytyjską posiadłość. 21 października 1938 roku zdobyli Kanton. W listopadzie Chiny zostały pozbawione portów, przez które docierałyzagraniczne dostawy. Japonia uważała, że armia chińska została pokonana, dlatego zrezygnowano z dalszego pościgu, powołany został tymczasowy rząd Chińskiej Republiki w Nankinie. Teoretycznie Japonia wygrała, ale faktycznie wciąż była atakowana przez niewielkie oddziały partyzanckie, blokada portów uniemożliwiła wzmacnianie sił chińskich, ale Japończycy mieli świadomość braku ostatecznego zwycięstwa.
Jednocześnie Japonia weszła w konflikt z ZSRR i Mongolią i poniosła klęskę. Od maja do września 1939 roku Japończycy stracili 25 000 ludzi, ponad 30 000 było rannych. 15 września Japonia podpisała porozumienie o zawieszeniu broni. Jednocześnie Japonia umacniała swoje stosunki z III Rzeszą i Włochami.
Rząd japoński podejmuje decyzję o wycofaniu swojej armii. Kiedy wybucha wojna w Europie zachodniej, Japonia ogłasza, że zachowa wobec niej neutralność. W roku 1940 w przekonaniu o nieuchronnej klęsce Wielkiej Brytanii Japończycy podejmują decyzję o zaatakowaniu południowo - wschodniej Azji, szczególnie tereny bogate w złoża ropy naftowej. Dlatego 4 czerwca 1940 roku Japończycy wysłali ultimatum do gubernatora Indochin, domagając się zamknięcia granicy z Chinami. Indochiny próbują uzyskać pomoc USA, ale Stany Zjednoczone odmawiają pomocy. 22 czerwca sztab japoński podejmuje decyzję o ataku na Singapur. Jednocześnie władze Japonii domagają się od rządu Vichy umożliwienia działańw koloniach, uznając suwerenność Francji w Indochinach. Indie holenderskie zostają wezwane do dostarczenia Japonii 3 milionów ton ropy naftowej. Holandia, będąca pod okupacją niemiecką, odrzuca żądanie. 27 września 1940 roku Japonia podpisuje pakt z Niemcami i Włochami (pakt trzech) w którym uzyskuje zgodę na opanowanie Azji oraz zapewnienie pomocy na wypadek wojny z USA. 13 kwietnia 1941 roku Japonia podpisuje układ o nieagresji z ZSRR. Agresja niemiecka na ZSRR zaskoczyła Japończyków. Hitler domaga się pomocy, a rząd Japonii nie jest w tej kwestii jednomyślny. Prośba zostaje odrzucona, a wywiad sowiecki (R. Sorge) przekazuje informację Stalinowi - Japonia nie zaatakuje ZSRR. Jednocześnie Japonia domaga się od USA prawa do aneksji Birmy, Indochin, Filipin. Odpowiedź USA jest przewidywalna - nie. Dlatego Japonia przygotowuje się do uderzenia na USA.
W dniu 20 listopada 1941 roku opuszcza porty japońskie 20 dużych okrętów podwodnych, z których 11 wyposażonych jest w niewielkie samoloty pokładowe. 26 listopada wypływa kolejnych 20 okrętów, które zachowując ciszę radiową płyną w kierunku Hawajów. 1 grudnia admirał Isoroku Yamamoto wydaje rozkaz ataku na dzień 7 grudnia. W ataku na Pearl Harbour brało udział 40 samolotów torpedowych, 104 samoloty bombowo - torpedowe, 45 myśliwców. 50 myśliwców miało za zadanie ochraniać japońską flotę przed ewentualnym kontratakiem USA. W Pearl Harbour stacjonowało 70 okrętów, w tym główne okręty floty Pacyfiku - 8 pancerników, 8 krążowników, 29 niszczycieli. Port opuściły lotniskowce. Dowódcą sił Pacyfiku był admirał Kimmel. Wypowiedzenie wojny dotarło do władz USA kilka godzin po ataku. Atak nastąpił o godz. 7:48. Ponieważ nie spodziewano się ataku lotniczego, a raczej sabotażu ze strony ludności japońskiej zamieszkującej wyspy, dla lepszej kontroli samoloty były poustawiane w grupach na lotniskach. To spowodowało, że w ciągu kilku minut ponad 60% samolotów zostało zniszczonych, a te które ocalały nie mogły wystartować z powodu uszkodzonych pasów startowych. Zerwane zostały linie telefoniczne, a to uniemożliwiło ostrzeżenie portu. Po zbombardowaniu lotnisk samoloty japońskie zaatakowały port. Jako pierwszy został zatopiony pancernik €Arizona€, później inne okręty. Z 8 pancerników tylko jeden nadawał się do użytku, uszkodzonych zostało wiele innych jednostek. Atak ten miał duże znaczenie moralne, psychologiczne, na dłuższą jednak skalę okazał się mało znaczący, gdyż wyremontowane okręty zostały użyte do działań. Dało to jednak Japończykom przewagę na Pacyfiku aż do bitwy o Midway w 1942 roku.
W grudniu roku 1941 Japończycy uderzyli na Birmę, Malezję co doprowadziło do odcięcia Czang-Kai-szeka od zaopatrzenia jedyną drogą lądową - drogę birmańską. Od tej pory Amerykanie, wspierający Chiny, musieli zaopatrywać armię Czang-Kai-szeka drogą powietrzną. Chiny uzyskały pożyczkę - 500 milionów dolarów od USA oraz 50 milionów od Wielkiej Brytanii.
Holenderskie Indie Wschodnie były dla Japończyków ważne pod względem strategicznym. Zależało im na zdobyciu pól naftowych. Opracowany został plan trzykierunkowego uderzenia: na Sumatrę, południową Jawę i północne Borneo od południa, armie centralne miały uderzać na wschodnie Borneo i Jawę, natomiast od wschodu uderzenie miało pójść w kierunku na Celebes, następnie na wschodnią Jawę. Do końca 1941 roku zajęte zostało miasto Davao, wyspa Jolo oraz Kuching. Do 12 stycznia udało się Japończykom zająć północną część wyspy Celebes. Dowódca sił alianckich podjął decyzję o koncentracji swoich sił na linii umocnionych baz od Singapuru do Darwin. Po zajęciu wyspy Celebes do końca stycznia Japonia uderza na wyspę Amboina, przejmując kontrolę nad wyspą już 4 lutego. To daje dogodną bazę wypadową przeciwko Jawie. 8 marca podjęta została decyzja w sztabie alianckim o rezygnacji ze zorganizowanej obrony Indii Holenderskich i zawieszeniu działań wojennych.
Wraz z atakiem na Pearl Harbour nastąpił atak na Honkong, Półwysep Malajski, Filipiny. Honkong był terenem trudnym do obrony, stały ląd otaczający Honkong znajdował się bowiem pod kontrolą Japońską. 8 grudnia rozpoczął się atak japoński. Po 18 dniach garnizon brytyjski kapitulował.
W kwietniu 1942 roku dochodzi do ataku japońskiego na Filipiny. Po zaciekłych walkach w maju Brytyjczycy podjęli decyzję o kapitulacji.
Wraz z działaniami na lądzie prowadzona jest wojna morska. Flotą sprzymierzonych dowodził admirał Doorman. Flocie tej brakowało jednak samolotów zwiadowczych, pomiędzy okrętami łączność była bardzo słaba, a zatem ich współdziałanie było bardzo ograniczone. Celem działania tej floty było nękanie okrętów japońskich u wybrzeży Jawy i Sumatry. 27 lutego dochodzi do bitwy morskiej pod Makassar. Ostatecznie bitwa zakończyła się klęską Doormana, który zginął. Flota sprzymierzonych przestała istnieć 28 lutego.
Po tym zwycięstwie w sztabie japońskim powstają dwa plany, których celem jest całkowite przejęcie kontroli na Pacyfiku. Pierwszy z tych planów nosi kryptonim MO - atak na Morze Koralowe, którego celem jest otworzenie drogi do Australii, drugi plan to MI - atak na Midway, co ma doprowadzić do opanowania Pacyfiku w rejonie Aleutów, a w konsekwencji zagrożenie bazom wojskowym USA na Alasce. Informacje o planowanym ataku docierają do wywiadu USA, zostają opracowane plany obrony. Jednocześnie Amerykanie mają świadomość przewagi sił japońskich. Dlatego w sztabie amerykańskim podjęta zostaje decyzja o rezygnacji z obrony Hawajów i przerzuceniu sił ku wyspom Salomona i Nowej Gwinei. W tym samym kierunku przemieszczają się okręty japońskie. Tym przemieszczeniom i planom przeszkodziła pogoda. Do pierwszych potyczek dochodzi w dniach 3 - 4 maja, które kończą się sukcesami Amerykanów - są dość względne zwycięstwa jeżeli brać pod uwagę ilość zużytej amunicji i efekt operacji. Jednocześnie dochodzi do ataku lotnictwa amerykańskiego nad Guadalcanal, w wyniku którego Japończycy tracą trzy okręty. Do kolejnego starcia dochodzi 7 maja, w wyniku którego Amerykanie stracili jeden niszczyciel, a Japończycy lotniskowiec Soho. Do decydującego starcia dochodzi dopiero w dniu 8 maja. W wyniku walki na wodzie i w powietrzu większe straty ponoszą Amerykanie - 66 samolotów, 543 osoby, statek zaopatrzeniowy i niszczyciel, jeden zatopiony i jeden uszkodzony lotniskowiec. Japończycy ponieśli większe straty osobowe, stracili tylko jeden lotniskowiec. Alew wyniku tej walki dochodzi do opóźnienia ataku japońskiego na Port Moresby, co zadecyduje o wyniku ostatecznym walk o panowanie na Pacyfiku.
Wraz z trwającymi walkami na Morzu Koralowym sztab japoński podjął przygotowania do ataku na Midway. Miał to być połączony atak sił lądowych i floty. Była to jedna z najlepiej przygotowanych operacji japońskich. Zaplanowany został udział 11 pancerników, 8 lotniskowców, 22 krążowników, 65 niszczycieli, 21 okrętów podwodnych oraz ponad 200 samolotów. Taktyka admirała Yamamoto opierała się na upozorowaniu ataku na Aleuty, a następnie uderzeniu całymi siłami na Midway. Do opanowania wyspy skierowanych zostało 2 tysiące piechoty. Atak zostaje zatwierdzony na 1 czerwca. I wtedy Yamamoto popełnił błąd - wraca do dawnej strategii przerzucając cały ciężar walk na siły morskie, odsuwając na dalszy plan działania lotnictwa. W takiej sytuacji wymagane jest utrzymanie w tajemnicy ruchów floty, a tego nie uda się zrobić. Amerykanie przechwycili szyfrogramy japońskie, które mówią o planowanej wielkiej operacji w okolicach Midway. To powoduje wzmocnienie bazy. Później Amerykanie rozszyfrują plan pozorowanego ataku. Do bitwy dochodzi w dniach 4 - 6 czerwca 1942 roku, choć pierwsze potyczki w powietrzu mają miejsce już 3 czerwca. W dniu 4 czerwca zaznacza się przewaga Japończyków. Zniszczone zostają hangary, zapasy paliwa, szpital wojskowy. Amerykanie stracili 17 samolotów. Kiedy Japończycy po tym pierwszym sukcesie odlatują, by zaopatrzyć się w świeży zapas amunicji, z lotniskowców amerykańskich startuje 155 maszyn, przeciwko okrętom japońskim płynie 11 okrętów wroga. Atak amerykański wywołał panikę,lotniskowce japońskie zostają zaatakowane i uszkodzone. Yamomoto podejmuje decyzje o kontratakach samobójczych (płk Tomonaga), ale nie są one już w stanie zmienić losów bitwy. 5 czerwca Amerykanie podejmują kolejny atak, ale złe warunki atmosferyczne uniemożliwią pościg za Japończykami.
W wyniku tej bitwy Japończycy musieli zrezygnować z planów opanowania Pacyfiku. Informacji o tej klęsce nie dopuszczono do opinii publicznej, ale ta bitwa zmieni całkowicie politykę wojenną Japonii.