Wielka Brytania - prezentacja multimedialna

WIELKA BRYTANIA

Wielka Brytania, Zjednoczone Królestwo Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej (ang. United Kingom of Great Britain and Northern Ireland) – unitarne państwo wyspiarskie położone w Europie Zachodniej.

W skład Wielkiej Brytanii wchodzą: Anglia, Walia  i Szkocja położone na wyspie Wielka Brytania oraz Irlandia Północna leżąca w północnej części wyspy Irlandia.

Na wyspie tej znajduje się jedyna granica lądowa Zjednoczonego Królestwa z innym państwem – Irlandią. Poza nią, Wielka Brytania otoczona jest przez Ocean Atlantycki na zachodzie i północy, Morze Północne na wschodzie, kanał La Manche na południu i Morze Irlandzkie na zachodzie.

Wielka Brytania posiada kilkanaście terytoriów zależnych, niewchodzących w skład Zjednoczonego Królestwa. Należą do nich dependencje Korony brytyjskiej (Guernsey, Jersey i  Wyspa Man) oraz brytyjskie terytoria zamorskie: Akrotiri, Anguilla, Bermudy, Brytyjskie Terytorium Antarktyczne, Brytyjskie Terytorium Oceanu Indyjskiego, Brytyjskie Wyspy Dziewicze, Dhekelia, Kajmany, Falklandy, Georgia Południowa i Sandwich Południowy, Gibraltar, Montserrat, Pitcairn, Turks i Caicos oraz Wyspa Świętej Heleny, Wyspa Wniebowstąpienia i Tristan da Cunha.

Wielka Brytania jest członkiem-założycielem Wspólnoty Narodów zrzeszającej byłe kolonie, dominia i inne posiadłości brytyjskie, członkiem Unii Europejskiej (UE) i jej poprzedniczki Wspólnoty Europejskiej (od 1973 r.). Jest stałym członkiem Rady Bezpieczeństwa ONZ od czasu jej pierwszej sesji w 1946 r., posiadającym prawo weta. Wchodzi także w skład Rady Europy, G7, G8, G20, NATO, OECD oraz WTO.

Wielka Brytania jest krajem rozwiniętym, stanowi szóstą największą gospodarkę świata według PKB nominalnego i ósmą największą gospodarkę świata według parytetu siły nabywczej. Było to pierwsze na świecie w pełni zindustrializowane państwo oraz największe mocarstwo światowe w XIX i na początku XX wieku.

Wielka Brytania pozostaje nadal mocarstwem ze znacznym wpływem ekonomicznym, kulturalnym, militarnym, naukowym i politycznym na arenie międzynarodowej. Brytyjskie siły zbrojne stacjonują w 80 krajach świata (największe stałe garnizony są w Niemczech, na Cyprze, na Falklandach, w Gibraltarze i w Kanadzie). Wysokość wydatków na wojskowość daje Wielkiej Brytanii czwarte miejsce na świecie. Posiada również ok. 200 głowic atomowych.

Wielka Brytania jest monarchią parlamentarną z rządem odpowiedzialnym przed parlamentem.

Stolicą państwa jest Londyn. Obecnym monarchą brytyjskim jest królowa Elżbieta II, która zasiadła na tronie w 1952 i została koronowana w 1953. Dzisiaj jej funkcje są głównie ceremonialne, a rzeczywiste rządy spoczywają w rękach premiera.

Wielka Brytania jest bardzo scentralizowanym państwem, w którym Parlament Westminsterski zajmuje się większością spraw politycznych. W ostatnich latach jednak każdy z krajów, wchodzących w skład Wielkiej Brytanii poza Anglią, otrzymał własne organy rządowe, zajmujące się sprawami lokalnymi.

System prawny Wielkiej Brytanii dzieli się na prawo ustawowe (statutowe) oraz prawo precedensowe (case lub common law). Pierwsze z nich składa się z aktów prawa stanowionego (ustaw, aktów wykonawczych).

Z kolei prawo precedensowe stanowią wyroki sądowe wydane w dotychczasowych sprawach sądowych. Ponadto, w Wielkiej Brytanii nie ma konstytucji w sensie formalnym, tzn. brak aktu prawnego, uchwalanego przy zachowaniu nadzwyczajnej procedury legislacyjnej, jak i wymagającego do swej zmiany kwalifikowanej większości głosów.

Wielka Brytania składa się z czterech części składowych (constituent part). W skład Wielkiej Brytanii wchodzą:

1. Anglia:
Rodzaj: królestwo
Stolica: Londyn
Język urzędowy: angielski

2. Szkocja:
Rodzaj: królestwo
Stolica: Edynburg
Język urzędowy: angielski, gaelicki szkocki

3. Walia:
Rodzaj: księstwo
Stolica: Cardiff
Język urzędowy: angielski, walijski

4. Irlandia Północna:
Rodzaj: prowincja
Stolica: Belfast
Język urzędowy: angielski, irlandzki

Jednostki te z kolei dzielą się na własne jednostki administracyjne:
1. Anglia – 9 regionów, 83 jednostki administracyjne poziomu hrabstwa (hrabstwa metropolitalne, hrabstwa niemetropolitalne iunitary authorities)
2. Szkocja – 32 jednostki administracyjne (council areas) o statusie unitary authority
3. Walia – 22 jednostki administracyjne (hrabstwa, miasta i county boroughs) o statusie unitary authority
4. Irlandia Północna – 26 dystryktów o statusie unitary authority

Status prawny organów administracji lokalnej w Wielkiej Brytanii nie jest zagwarantowany w konstytucji. Jest tak dlatego, że kraj ten nie ma konstytucji. Obowiązuje doktryna zwierzchnictwa Parlamentu. Powoduje to, że najwyższą rangę mają ustawy i to one określają rolę samorządu terytorialnego w społeczeństwie. W rzeczywistości wygląda to tak, że rząd brytyjski ma swobodę w kształtowaniu struktury i funkcjonowania organów administracji lokalnej.

Obecna, nowoczesna struktura samorządu terytorialnego została zapoczątkowana przez szereg ustaw. Pierwszą była ustawa Poor Law Amendment Act z 1834 r. Zreorganizowała ona administrację opieki nad ubogimi, która obok policji była wówczas najważniejszą funkcją samorządową.

Według spisu powszechnego z 2011 roku liczba ludności Wielkiej Brytanii wynosiła 63 182 000. 83,9% ludności (53 012 456) zamieszkiwało Anglię, 8,4% (5 295 000) Szkocję, 4,8% (3 063 456) Walię, a 2,9% (1 810 863) Irlandię Północną. 12,9% populacji kraju (8 173 941) stanowili mieszkańcy stolicy. W poprzednim spisie powszechnym z 2001 roku liczba ludności kraju wyniosła 58 789 194. Umiejętność pisania i czytania posiada 99% ludności. 

Obowiązek edukacji dotyczy dzieci w wieku od 5 do 16 lat. Według danych OECD jednym z największych problemów społecznych są znacznie częstsze niż w innych krajach rozwiniętych tzw. ryzykowne zachowania nastolatków: nadużywanie alkoholu, palenie tytoniu, częste ciąże nieletnich.

Głównym językiem jest angielski, choć w użyciu są także walijski, irlandzki i języki szkockie. Imigranci posługują się także swoimi językami, np. pendżabskim, bengalskim, czy urdu.

Nazwa państwa w językach używanych w Wielkiej Brytanii:
* angielski: United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland
* walijski: Teyrnas Unedig Prydain Fawr a Gogledd Iwerddon
* gaelic: An Rìoghachd Aonaichte na Breatainn Mhòr agus Eirinn mu Thuath
* irlandzki: Riocht Aontaithe na Breataine Móire agus Thuaisceart Éireann
* scots: Unitit Kinrick o Great Breetain an Northren Ireland
* kornijski: An Rywvaneth Unys a Vreten Veur hag Iwerdhon Glédh.

Góry i wzgórza generalnie są w zachodniej części wyspy i opadają łagodnie na wschód, przy czym wysokość wzniesień na ogół rośnie w kierunku północnym.

U wybrzeży Wielkiej Brytanii występują pływy morskie, do 15 m w estuarium Severn, co jest drugą najwyższą wielkością w świecie po zatoce Fundy. Istnienie pływów powoduje, że rzeki uchodzą estuariami.

W Anglii najdłuższe i największe rzeki to Severa (354 km), Tamiza (346 km) i  Trent (298 km).

Największymi miastami są Londyn (7,56 mln osób), Birmingham (1,02 mln), Manchester, Sheffield, Liverpool, Leeds,Bristol oraz Newcastle upon Tyne.

Podmorski tunel (Eurotunel) niedaleko Dover łączy Wielką Brytanię z Francją.

Walia jest krajem górzystym, a jej najwyższy szczyt to Snowdon (1085 m n.p.m.). Na północ od głównego lądu leży wyspa Anglesey. Największym miastem i stolicą jest Cardiff, znajdujące się w południowej Walii.

Szkocja pod względem geograficznym jest krajem bardzo zróżnicowanym, z wyżynami na południu, wąskim pasem nizin między Edynburgiem a Glasgow oraz górami na północy i zachodzie, gdzie znajduje się najwyższy szczyt Wielkiej Brytanii – Ben Nevis (1343 m n.p.m.). Płynie tu Tay – największa rzeka Wielkiej Brytanii, biorąc pod uwagę przepływ przy ujściu.

W Szkocji można spotkać wiele zatok, fiordów i jezior. U jej północnych wybrzeży rozsianych jest wiele wysp: Hebrydy, Orkady czy Szetlandy. Główne miasta to Edynburg, Glasgow i Aberdeen.

Irlandia Północna, obejmująca północno-wschodnią część wyspy Irlandia, jest krajem pagórkowatym. Główne miasta to Belfast i Derry.

W Wielkiej Brytanii znajduje się duża liczba uniwersytetów, m.in.: University of Oxford, University of Cambridge, University College London,Imperial College, King's College.

Najciekawsze miejsca i zabytki Wielkiej Brytanii:
- Stonehenge
- Tower of London
- Katedra w Canterbury
- Lake District, Kraina Jezior
- Plac Wiktorii w Birmingham
- Katedra w Sheffield
- Londyn


London Eye
Calton Hill
Ozdobna lampa na tle pałacu Westminsterskiego
Ozdobne wieże pałacu Westminsterskiego
Przy Trafalgar Square
Crawley
Zabudowania przy Whitehall
Cumbria
Krajobraz Falklandów
Severn
Birmingham
Snowdon
Ben Nevis
Derry
Oxford