Efekt cieplarniany - słownik

GAZY CIEPLARNIANE (GAZY SZKLARNIOWE) są to wszystkie gazy, które zatrzymują ciepło na planecie nie pozwalając mu wypromieniować w przestrzeń kosmiczną. Większość gazów cieplarnianych jest naturalnym składnikiem atmosfery. Należą do nich: dwutlenek węgla, metan, podtlenek azotu, freony (CFC), para wodna, ozon. Gazy te odgrywają ogromną rolę w życiu naszej planety, utrzymując odpowiednią temperaturę na powierzchni Ziemi - bez nich Ziemia była by lodową kulą.

EFEKT CIEPLARNIANY w atmosferze polega na zatrzymywaniu ciepła przez jej niższe warstwy. Podwyższenie temperatury wynika stąd, iż promieniowanie słoneczne, przenika do atmosfery, natomiast promieniowanie cieplne jest w dużym stopniu zatrzymywane przez parę wodną, dwutlenek węgla, freony, metan i ozon. Globalne ocieplenie klimatu wynika z podwyższenia ilości gazów powodujących efekt cieplarniany ponad stan naturalny.

KLIMAT jest to zespół cech pogodowych charakterystycznych, powtarzalnych dla danego miejsca.

DWUTLENEK WĘGLA jest to bezwonny i bezbarwny gaz powstały w skutek spalania (utleniania) się węgla. Jest on jednym z głównych (ze względu na ilość) gazów cieplarnianych. CO2 tworzy część naturalnego obiegu węgla na Ziemi. Niestety działalność ludzi powoduje nadmierny wzrost zawartości CO2 w atmosferze, spalanie paliw kopalnych (elektrowniach, fabrykach i transporcie), stanowi ponad 75 % jego emisji. Rośliny absorbują CO2 (podczas fotosyntezy) - poprzez wyrąb drzew powodujemy wzrost emisji CO2 o dalsze 23 %. Najwyższą na świecie emisję CO2 na jednego mieszkańca w 1992 roku odnotowano w krajach Zatoki Perskiej - Katarze (16,9 t) i Zjednoczonych Emiratach Arabskich (11,5 t). Stany Zjednoczone były na ósmym miejscu (5,2t) wytwarzając 23 % CO2 emitowanego na całym świecie, Europa Zach.-14 %, kraje byłego bloku wschodniego 20 % i Japonia 5 %.

PODTLENEK AZOTU Podtlenek azotu N2O pochodzi głównie ze źródeł naturalnych, którymi są rośliny ale wzrost jego ilości w atmosferze ziemskiej jest powodowany przede wszystkim przez samochody i elektrownie węglowe, a także przez stosowanie nawozów sztucznych. Stosowanie katalizatorów spalin nie redukuje N2O - a raczej przeciwnie , sprzyja jedynie jego powstawanie. Podobnie jak freony podtlenek azotu jest trwały - pozostaje w atmosferze przez ponad 150 lat.

METAN Jest głównie wytwarzany przez bakterie żyjące na terenach bagiennych, polach ryżowych, wysypiskach mieści i szczątkach zwierząt. Bydło i termity są ich ulubionymi żywicielami. Wycieki z rurociągów gazowych i zasypywane odpadkami nierówności terenów (dziur itp.) są również źródłem metanu. Wzrastająca ilość CH4 jest związana ze wzrostem liczby ludności - więcej ludzi potrzebuje więcej żywności ( Ryżu, bydła itd. ). Ilość bydła na wiecie uległa podwojeniu między 1960 a 1980 rokiem a każda krowa "wytwarza" około 73000 dm3 CH4 w ciągu roku - ilość wystarczającą do wypełnienia bardzo dużego balonu. Udział metanu w atmosferze jest już wysoki i będzie jeszcze rósł - wynika to z licznych źródeł jego emisji: rolnictwo, uprawa ryżu, przemysł, wydobywanie gazu ziemnego.

CYRKULACJA POWIETRZA jest to poziomy ruch mas powietrza w atmosferze Ziemi. Powietrze napływa z nad morza nad ląd i odwrotnie.

FREONY (CFC) mają liczne zastosowanie w przemyśle i gospodarstwie domowym. Jest tak lekki, że nie nagromadza się w dolnej (przyziemnej) warstwie atmosfery ziemskiej, w której żyją ludzie, rośliny, zwierzęta - te cechy freonów zadecydowały o ich wielkiej popularności. Ale okazało się że freony mają również wielką wadę - niszczą ozon! Freony są tak trwałe, że mogą pozostawać w atmosferze nawet ponad 130 lat. Miliony ton freonów gromadzi się więc w ozonosferze gdzie działa na nie promieniowanie UV powodując ich rozkład. Niektóre freony absorbują ciepło nawet 2500 razy efektywniej niż CO2.