Narząd wzroku

Człowiek nieustannie odbiera i przetwarza informacje docierające z otoczenia. Mogą to być : bodźce świetlne, na przykład światło słoneczne, bodźce mechaniczne, takie jak dotyk, oraz bodźce cieplne, na przykład temperatura. Organizm reaguje też na obecność cząsteczek różnych substancji, czyli na bodźce chemiczne. Zdolność rejestrowania informacji ze środowiska nazywamy zmysłem. Podstawowe zmysły człowieka to: wzrok, słuch, równowaga, sak, węch, dotyk. Organy służące do odbierania bodźców nazywamy narządami zmysłów. Są zbudowane ze specjalnych komórek, tak zwanych receptorów, które reagują na określony czynnik, wytwarzając impulsy nerwowe. Każdy receptor rejestruje tylko jeden rodzaj bodźca. Na przykład do odbioru bodźców świetlnych służą nam komórki światłoczułe w oczach. Narządy te dostarczają najwięcej informacji o otaczającym świecie, dlatego muszą być dobrze chronione przed urazami. Odpowiada za to aparat ochronny. Najważniejszymi elementami aparatu ochronnego są: powieki, gruczoł łzowy i spojówka. Powieki to fałdy skóry, które co pewien czas nasuwają się na oczy. Wyrastają z nich włosy zwane rzęsami. Powieki chronią oczy przed zbyt silnym światłem i uszkodzeniami. Gruczoł łzowy wytwarza łzy - płyn złożony głównie z wody i soki oraz niewielkiej ilości substancji zwalczającej bakterie. Łzy nawilżają powierzchnię gałki ocznej, usuwają z niej zanieczyszczenia i drobnoustroje. Po oczyszczeniu gałki ocznej przepływają do specjalnych kanalików odprowadzających, a następnie do jamy nosowej. Spojówka to cienka błona, która pokrywa wewnętrzną powierzchnię powieki oraz część przedniej części gałki ocznej. Zawiera liczne komórki śluzowe produkujące śluz, zapewniający gałce ocznej stałą wilgotność. Podrażnienie spojówki powoduje, że powieki częściej przykrywają oko, rozprowadzając łzy i śluz po jego powierzchni. Ważną częścią narządu wzroku jest gałka boczna umieszczona w zagłębieniu kostnym, tak zwanym oczodole. Jej wnętrze wypełnia ciało szkliste, które ma postać przezroczystej, galaretowatej masy. Reguluje ono ciśnienie w gałce ocznej, dzięki czemu oko zachowuje kulistą formę i może gładko poruszać się w oczodole. Ściana gałki ocznej jest zbudowana z trzech błon, twardówki, naczyniówki i siatkówki. Błona wewnętrzna - twardówka- jest odporna na uszkodzenia, więc chroni głębiej położone elementy oka przed urazami. W przedniej części oka twardówka ma postać przezroczystej rogówki, która nie stanowi przeszkody dla promieni słonecznych wnikających do oka. rogówka jest bardzo wrażliwa na dotyk. Kolejną błoną gałki ocznej jest naczyniówka. Mieszczą się w niej naczynia krwionośne, które zaopatrują gałkę oczną w tlen i substancje odżywcze. W poprzedniej części oka naczyniówka przechodzi w tęczówkę, która ma kształt pierścienia. To właśnie ona nadaje kolor oczom. W centralnej części tęczówki znajduje się otwór zwany źrenicą, przez który światło dostaje się do oka. Skurcz mięśni gładkich tęczówki zmniejsza lub zwiększa średnicę źrenicy. Tęczówka działa więc jak przesłona w aparacie fotograficznym- zapobiega wniknięciu zbyt dużej ilości światła do oka, co mogłoby je uszkodzić. Zmiana średnicy źrenicy z zależności od oświetlenia nosi nazwę adaptacji oka. Tuż za źrenicą mieści się soczewka- przezroczysty twór w kształcie dysku. Wewnętrzna błona gałki ocznej to siatkówka, która uczestniczy w odbiorze bodźców świetlnych. Znajdują się w niej właściwe receptory wzroku: czopki i pręciki. czopki rejestrują barwę światła. Każdy z nich może odbierać tylko jeden z trzech kolorów: czerwony, zielony lub niebieski. więc widzimy dzięki kombinacji trzech podstawowych kolorów, na przykład połączenie barw czerwonej i niebieskiej powstaje kolor fioletowy. Rozmieszczenie czopków w siatkówce jest nierównomierne. Najwięcej znajduje się w nich w punkcie zwanym plamką, dawniej plamką żółtą. Jest to miejsce najostrzejszego widzenia. Drugi typ właściwych receptorów wzroku- pręciki- są wrażliwe na ruch oraz natężenie światła. Pozwalają na widzenie w słabym świetle. W czopkach i pręcikach następuje przetworzenie bodźców świetlnych na impulsy nerwowe, które następie są przesyłane do mózgu przez nerw wzrokowy. Wychodzi on z gałki ocznej w miejscu zwanym tarczą nerwu wzrokowego. W tym miejscu nie ma receptorów wzroku, dlatego promienie świetlne, które padają nie są rejestrowane.