Literatura XX-lecia międzyweojennego.

XX LECIE.
1) „PROCES” Franz Kafka. Boh Józef K – każdy i nikt jednocześn. Pozbawiony indywidual, samotny, wyalien ze społecz. Nie miał rodziny, przjac. Nudne, monotonn pozbaw wartości życie, bez miłości, namiętnośc. Egzystuje. Wyeliminow życie psychiczne, rodzinne na rzecz 1 problemu – procesu, który mu wytocz. Boh bierny, obojętny na świat i otoczenie. Nie oczekiw oskarż, proces rozgrywa się jak by poza nim. Osaczony, przeżywa lęk, czasem bunt. Bezsilny wobec biurokratycznej machiny bezdusznych urzędników. Świat w którym żyje K ma cechy państwa totalitar. Takiego, które kontroluje i organiz wszystk sfery życ swoich obywatel, ogranicz ich wolnośc. Wiad o oskarż przynoszą mu niżsi urzędnicy, którzy ze względu na bark kompetencji nie są w stanie udziel informacji. Są instancją zhierarch . K nie może dotrzeć do urzędnik z wyższ szczebla. Boh narzędziem i przedmiotem dział praw i ustaw. ŚMIERĆ => samotna w poczuciu wstydu, anonimow. W sposób zwierzęcy, pozbawiona godności – „jak pies” powiedział o sobie. Kończy okres wędrówki i alienacji. 2) „GRANICA” Zofia Nałkowska. a) Granica podziałów społ. Niemoż do pokonania. Ujaw się w podzial klas i warstw. „ludzie mieszkają na sobie warstwami. To co dla jednych jest sufitem, dla drugich jest podłogą.” Na piętrach mieszkali zamożni, w oficynach biedniejsi mający pracę, w piwnicach – biedota. Brak wsparcia, opieki soc skutkuje buntami i niezadowol społecz. Przyczynia się to do zahamow społ. b) odpowiedzial moralnej. Ujawnia się w postawie Zenona. Uczucie do Justyny i Elżbiety spowodował tragedie całej 3. Nałkowska ukazuj jej przekrocz, przestrzega czytel przed łamaniem powszech obowiąz zasad. c) możliwości ludzk poznania, to egzystenc pytanie o rolę człow we wszechświecie, o znaczenie ludz świadomości „świadomość człow jest najwyższą instancją, czymś więcej niż jakakolwiek możliwa odpowiedź na wyrastające z niej i poprzez nią zrodzone pytanie” – w rozmowie Czerlona z Karolem. „jest się takim, jak myślą ludzie, nie jak myślimy o sobie”. Zenon – robi karier polit, zostaje prezydent miasta. Mógłby się cieszyć miłością żony i mąłym synkiem, gdyby nie romans z Justyną, który stał się swoistym ciężarem. Władzę deprawuje pozycja polit osiągnął na drodze moral kompromis. Jest odpowiedz za strzelanie do manifest robot. 3) „MISTRZ I MAŁGORZ” Michał Bułhakow. Rzeczywist państwa totalitar – Moskwy na początku lat 30-tych. Cenzura, na porządku dziennym zesłania, znikania ludzi, umieszcz przeciwnik w zakład psychiatr. Poza org lit – Massolitem nie było szansy na wydawanie dzieł. Z przynależ do org, korzyści – wstęp do najlepsz restaurac. System zabijał to, co najważniejsze – wolność i indywidual. Mistrz nie mógł wydawać dzieł, ponieważ były indywidual. WOLAND – potrafi okazywać miłosierdzie, co wydaje się niezgodne ze schemat sądu o szatanie. Znajduje wybawienie dla MiM w śmierci obojga. Bo będą wolni od ziem niepokojów, na wieczność w oazie spokoju. Motyw Biblii – Poncjusz Piłat umywa ręce od śmierci Jeszui, ale nie uwalnia się od poczucia winy. Po śmierci czeka na skazańca, by uzyskać darowanie winy. Uwalnia go Mistrz. Ha–Nocri – głęboko przekonany o pierwotnym dobru tkwiącym w każdym człow. PRZEMIANA – Iwan Bezdomny przedst nowej sztuki radz – ateist i jednoznacznej ideolog. Pisze dzieła zaprzecz istnieniu Boga. Wiarę odzysk dopiero po spotkaniu z Wolandem i po śmierci Berlioza. Popada w obłęd i w szpitalu zostaje uczniem Mistrza. Przemiana światopogl spowod wstrząsem psych. Występ w teatrze Variete – Woland pokaz czrnej magii. Spadają z nieba banknoty, które potem zniknęły. Damy miały możliwość wymiany starych ubrań na nowe, potem jednak rzeczy otrzymane podczas występów magików znikły. Wymowa ideowa – walka dobra ze złem. Powieść parabolą losu człow, uwikłanego metafor i egzystenc zło. Tym złem jest otaczaj rzeczywist, złem wypełniona jest historia, zło mieszka w człow, ale ostatecznie zwycięża dobro i sprawied. Piłat zostaje oczysczony MiM połączeni na wiecznoś. 4) „FERDYDURKE” Witold Gombrowicz. Forma jest schemat, konwenc, stereotypem. Wg Gombrowicza człowiek przybiera maski i formy. F wyraża się w gestach, sposobie życia, czynach, podejm decyz. Często jest narzucona z zewn poprzez obowiązuj zwyczaje i konwenanse. Ogranicza człow, jednocześnie jest ciągle wytwarzana, by dostos się do otoczenia. Nie ma przed nią ucieczki, bo to wykluczyłoby człow ze społ. Narzucona forma jest przycz flustrac i cierp. Forma rodziny – Młodziakowie, pozornie nowocześni, swobodni. Rzeczyw wychodzi na jaw, gdy w sypialni córki znajdują 2-ch adoratorów: Pimke i Kopyrde. Forma szkoły – zbiór konwencji i schemat. F Belfra – Pimko, F ucznia Syfon, schemat lekcji, myślenia o literaturze – „Słowacki wielkim poetą był”, głosił polonista i nikt nie miał prawa myśleć inaczej. Chłopomania – bratanie Miętusa z parobkiem w dworku Herleckich, bicie po gębie brataniem. Miłość – konwencja porwania i romansu boh musi przyjąć formę zakochanego, bo „nie ma ucieczki przed gębą, co najwyżej w 2-gą gębę”. Funkcjonowanie poza formą niemożliwe. Gęba to forma narzucona przez otoczenie. 5) „DO PROSTEGO CZŁOW” Julian Tuwim (skamandr). Wiersz wyrazem pacyfist i antymiltar poglądów autora. Bunt przeciw niesprawied społ, wykorzystyw ludz przez tzw. elity. Uważa, iż każda wojna jest zła. Rządzący powołując się na honor, ojczyznę i Boga wysyłają niewinnych na śmierć. T wzywa do zaprzest walk i rozlewu krwi, bo poświęcenie za cudzą sprawę nie ma sensu. Wojny toczą się zawsze w imię interesów grupy rządzącej. Wg niego pojęcie ojczyzny uległo deformacji, autor broni prawa do życia. 6) „Z TATR” Julian Przyboś (Awangar Krakow) Poeta zawarł rzeczywist wydarz, śmierć taterniczki, która spadła w przepaść w Zamarłem Turni (Marzena Skotnicówna, miłość Przybosia). Obraz pełen tragizmu i patosu, autor ujął całe wydarzenie, odczucia bohaterki i swoje własne. 7) „URSZULKA KOCHANOWSKA” Bolesław Leśmian (patron Awangar Krak). Wiersz relacją spotkania zmarłem Urszulki z Bogiem. Nawiązuje do renesansu i twórczości Kochanow. Dziewczynka po przybyciu do Nieba, poprosiła Boga o stworzenie domu takiego jak w Czarnolesie. On spełnił jej prośbę, lecz gdy ją odwiedził była rozczarow, bo oczekiw rodziców. To byłoby dla niej większe szczęście. Autor nastawiony do Boga negatywnie, Niebo wykreował na modłę ziemską. Ukazuje niemożność oderwania się człow od ziem realiów. Pojawienie się rodzic jest bardziej oczekiw, niż przyjście Boga. 8) LEOPOLD STAFF. a) „KOWAL” O nadczłowieku. Koniecznośc pracy nad swoim charakterem. b) „ARS POETICA” Poprzez poezję poeta chce ocalić ulotne prawdy od zapomnienia. Poezja powinna być jasna jak spojrzenie w oczy, prosta jak podanie ręki. Ma jednoczyć ludzi, być znakiem braterstw i przyjaźni. 9) „PRZEDWIOŚNIE” Stefan Żeromski. Rew, miłość, patriotyzm i dobro kraju. 10) „SZEWCY” Stanisław Ignacy Witkiewicz. Obraz rewolucji.