Wzór ascety w "Legendzie o świętym Aleksym"

Zgodnie z zainteresowaniami epoki, skupionymi wokół spraw religii, w średniowieczu powstały liczne utwory opisujące życie świętych. W Polsce bardzo popularna była "Legenda o świętym Aleksym" z 1454 roku, wzorowana na podobnych tekstach pojawiających się w całej Europie. "Legenda o świętym Aleksym" zawiera wszystkie elementy ważne dla tego typu utworów. Opowiada o świętym pochodzącym ze znanego, bogatego rodu, który wybiera drogę ubóstwa i umartwia się dla zbawienia duszy. Ponadto z życiem i śmiercią tej postaci wiążą się liczne cuda dokonywane przez nią samą bądź w jej otoczeniu.
Aleksy, bohater średniowiecznej legendy, urodził się w zamożnej rzymskiej rodzinie. Kiedy dorósł, został dziedzicem rodzinnego majątku i pojął za żonę Famijanę. Tuż po ślubie, za zgodą małżonki, opuścił dom i ruszył w świat, aby służyć Bogu. Zarówno Aleksy, jak i Famijana, postawiają zachować czystość cielesną i połączyć się dopiero po śmierci w niebie.
Wzór parenetyczny ascety był bardzo popularny w średniowieczu, nakazywał dobrowolną rezygnację z dóbr ziemskich na rzecz życia wiecznego w raju. Aleksy dobrowolnie zrezygnował z majątku, z rodziny, a nawet z małżeństwa, poświęcił swe życie innym i przez dziesięć lat znosił pokornie upokorzenie, przebywając pod schodami rodzinnego domu.