W jaki sposób wyraża się w literaturze XV| i XV|| wieku zainteresowanie sprawami kraju.

Dla każdego człowieka pod słowem ojczyzna kryją się zupełnie inne treści i wartości. Dla jednego ojczyzna będzie miejscem w którym przyszło się mu urodzić. Kto inny będzie zdania, iż jest to miejsce na świecie, które uważa za swój dom i w którym czuje się najlepiej i najbezpieczniej. Są tacy, którzy do słowa ojczyzna przywiązują ogromną wagę i tacy, dla których to pojęcie jest tylko słowem. Ciężko jest nam sprecyzować czym jest ojczyzna, ale pewne jest natomiast jedno - ojczyzna jest stale obecnym motywem literackim, występującym głownie w epoce renesansu i baroku. Walczyć o kraj, dbać o jego interesy było naczelną sprawą każdego obywatela. O losy ojczyzny troszczyli się przede wszystkim pisarze, którzy swoimi dziełami, dążyli do poprawienia sytuacji w kraju.
Jednym z twórców, który poświęcił wiele swoich prac na powyższy temat jest Andrzej Frycz Modrzewski. Jego traktat „O poprawie Rzeczypospolitej” jest dowodem na to, że losy Polski nie są mu obojętne, i że żywo obchodzi go to, co dzieje się w kraju. Stworzył on własną wizję prawidłowo funkcjonującego, sprawiedliwego i prawego państwa. Jego poglądy dotyczą konkretnie Rzeczypospolitej, a nie są rozważaniami abstrakcyjnymi. W pięciu księgach poruszył wszystkie najważniejsze problemy życia państwowego. W utworze tym znajdziemy troskę o utrzymanie pokoju, głos w sprawie zniesienia pańszczyzny, obrony wolności sumienia i wyznania.

Zatem, do głównych postulatów Modrzejewskiego należy równość obywateli wobec prawa, obowiązek brania udziału w wyborze króla, istnienie państw w pokoju, oraz sprawne, i przede wszystkim sprawiedliwe rządzenie .
Głos w sprawie Polski zabrał także Piotr Skarga w „Kazaniach sejmowych” . To one zawierają najwięcej przestróg przed rozpadem Rzeczypospolitej, nawoływań o miłość do kraju oraz o rozsądek. W Kazaniach tych , Skarga użył obrazowych porównań, by przekonać o potrzebie dbania o ojczyznę jak o własną matkę. Zawarta jest również wizja upadku państwa, przekazana w utworze jako tonący okręt. Jeśli nie naprawimy to utoniemy razem z nim.

Kolejnym twórcą , którego troska o kraj stanowiła jeden z najważniejszych motywów twórczości, był Mikołaj Rej. Jego wybitne dzieło „Krótka rozprawa między trzema osobami, Panem, Wójtem a Plebanem...” jest dialogiem, który wiodą między sobą reprezentanci trzech stanów społecznych ówczesnej Rzeczypospolitej: szlachty, duchowieństwa i chłopstwa. Rozmowa tych osób świadczy o trosce autora o sprawy kraju, obserwujemy problematykę polityczną, religijną, obyczajową , jak i zarówno społeczną. Rej zajmuje się aktualnymi problemami Rzeczypospolitej. Dzięki krytyce obżarstwa, hazardu i zarzutowi duchowieństwu, iż zaniedbują obowiązki, poznajemy realia Polski XV| w. Dzięki bogactwu scen obyczajowych, żywiołowej i potocznej mowy „Krótka rozprawa...” jest świetnym obrazem dawnej Polski, informującą o jej obyczajach i panujących stosunkach. Utwór świadczy o zrozumieniu trudnej sytuacji chłopa i jest prośbą obrony wykorzystywanej klasy społecznej.

Troska o ojczyznę jest widoczna również w twórczości Jana Kochanowskiego. W "Odprawie posłów greckich" ukazuje różne postawy obywatelskie, wyraźnie dając swoim rodakom wskazówki oraz przestrzegając ich przed popełnianiem błędów. Wymowa utworu jest oczywista - dobrym obywatelem jest ten człowiek, który w sprawach publicznych kieruje się dobrem ojczyzny i jest zdolny dla niej poświęcić wszystko.

Wśród pieśni patriotycznych najbardziej znana jest Pieśń V – „o spustoszeniu Podola” , nawiązująca do napadu Tatarów na Podole. Adresatem utworu jest polska szlachta, którą Kochanowski gani za niestrzeżone granice, brak stałego wojska i dbanie o własne interesy, a nie o dobro kraju. Poeta ostrymi słowami woła do szlachty, jego zwroty nacechowane są emocjonalnie i pieśń kończy się ostrzeżeniem:

„cieszy mię ten rym:"Polak mądry po szkodzie"
Lecz jesli prawda i z tego nas zbodzie
Nowa przypowiesc Polak sobie kupi,
Że i przed szkodą, i po szkodzie głupi."

Z wyżej wymienionych utworów można wywnioskować, iż najważniejszymi obywatelskimi powinnościami jest walka w obronie ojczyzny, śmierć za swój kraj, dbanie o porządek w państwie, zapobieganie konfliktom i stawianie wyżej interesu państwa niż dobra własnego.

Podsumowując renesans, uważam że pisarze tej epoki okazali się być ludźmi wrażliwymi na los ojczyzny, z obawą myślącymi o przyszłosci kraju.

Epoka baroku poruszyła również kwestie związane z walką i obroną kraju. Twórczośc Wacława Potockiego zyskała miano obywatelskiego sumienia narodu. Tworzył on także postulaty patriotyczne, do których zaliczmamy między innymi utwór pt: "Nierządem Polska stoi", który wymierzony jest przeciwko bałaganowi prawnemu, uciskowi biedniejszej szlachty i niesprawiedliwości. Przedstawia sytuację polityczną w Polsce w okresie demokracji szlacheckiej. Ukazuje zgubne rządy arystokracji , które prowadzą do osłabienia państwa oraz dysproporcje pomiędzy różnymi grupami społecznymi. Potocki w swoich dziełach poruszył takie tematy jak: nierówność spoleczenstwa wśród szlachty, nietolerancja wyznaniowa, rozrzutnosc , egoizm i skąpstwo szlachty.

Reasumując literature baroku i renesansu, moge stwierdzic, iż poświeca ona wiele uwagi obywatelskim obowiazkom czlowieka. I trzeba przyznać, ze chodz od tamtych czasow minęło ponad pięć wiekow, wiele ich wskazowek i napomnien nie stracilo ze swej akutalnosci. Moze mniejsze znaczenie ma nakaz walki w obronie kraju, ale ciągle potrzebne jest wyzbycie sie egizmu czy pychy. Literatura tych dwoch epok stale wlasnie o tym przypomina.