Charakterystyka wybranej powieści tendencyjnej epoki pozytywizmu

Charakterystyka wybranej powieści tendencyjnej epoki pozytywizmu.
Powieść tendencyjna - głosi prymat celów dydaktycznych i utylitarnych. Służy realizacji haseł pozytywizmu np.: pracy u podstaw , pracy organicznej , równouprawnienia itd.. Pierwiastki ideowo - programowe dominują fabułę. Celem takiej powieści jest udowodnienie z góry założonej tezy. Propagowanie haseł epoki realizowane jest przez ukazanie postaci podzielonych na dobre i złe(czarno-białe) lub pokazanie ,iż ci bohaterowie , którzy realizują te hasła są szczęśliwi , a ci co nie są pozytywistami przegrywają swoje życie. Powieść tendencyjna jest podporządkowana propagowaniu haseł "pracy organicznej" i "pracy u podstaw"; występuje w dwu zasadniczych odmianach: pierwsza - nawiązywała do formuły melodramatycznej, uatrakcyjnionej wątkami sensacyjnymi, w które wpisywano czarno-białe charakterystyki środowisk i wartości; druga - odwoływała się do późnooświeceniowej tradycji powieści humorystyczno - satyrycznej. Wszystkie odmiany powieści tendencyjnej zmierzały do jednoznacznego wykorzystania wszystkich środków ekspresji dla wykazania słuszności propagowanej tezy; rezygnowano więc z pogłębionych portretów psychologicznych bohaterów na rzecz idealizowanych postaci pozytywnych skontrastowanych z negatywnymi pod każdym względem przeciwnikami ich poglądów. Autor powieści tendencyjnej zakładał bowiem potrzebę przekonania odbiorców o słuszności jakiejś sprawy (np. konieczności kształcenia dzieci wiejskich, potrzebie przełamywania barier społecznych i dążenia do solidaryzmu narodowego), a potem tworzył sytuację fabularną, która słuszność tę bez wątpliwości uzasadniła.
„Nad Niemnem” jako powieść tendencyjna.
1. Teza – praca daje ludziom szczęście i jest celem w życiu bohaterów, jest najwyższą wartością wolnego człowieka.
2. Podział bohaterów na dwie grupy:
* pozytywni: praca daje im zdrowie, są szczęśliwi i piękni, spełniają się ich marzenia, praca jest dla nich aktem patriotyzmu (zaścianek Bohatyrowiczów, Benedykt i Marta Korczyńscy, Maria Kirłowa);
* negatywni: są schorowani i nieszczęśliwi, ich życie nie ma sensu, nie są w stanie zaangażować się uczuciowo, żyją kosztem innych (Teofil Różyc, Ignacy Orzelski, Bolesław Kirło).
3. Poruszane są bieżące problemy społeczne i obyczajowe.
* Praca organiczna (rozwój techniki i edukowanie chłopów).
* Praca u podstaw (przełamanie barier klasowych i podniesienie poziomu oświaty).
* Utylitaryzm (jednostka ma być użyteczna wobec społeczeństwa).