W Polsce okres do XII wieku uznaje się za dobę przedpiśmienną, gdyż wówczas język polski nie istniał. Wiek XII to początek doby piśmiennej w Polsce. Wcześniej wszystkie teksty jakie powstawały były pisane po łacinie. Pierwsze zapisane zdanie po polsku pochodzi z „księgi henrykowskiej” z 1270 roku. Jest to kronika klasztorna, pisana po łacinie, w której tekst wpleciono zdanie, które znaczy „daj teraz ja pomiele a ty odpocznij”. Natomiast pierwszym polskim tekstem ciągłym są „Kazania świętokrzyskie” z XIV wieku, a pierwszą polską książką jest „Psałterz Floriański” pochodzący również z XIV wieku zawierający przekład psalmów Dawidowych. Należy wspomnieć jeszcze o „Bulli Gnieźnieńskiej” – jest to rozporządzenie papieskie z 1136 roku w sprawie przynależności pewnych osób i miejscowości do biskupstwa gnieźnieńskiego. Tekst Bulli napisany jest po łacinie. 400 nazw miejscowych i osobowych po polsku zapisano w grafii prostej. Następnym zabytkiem polskiego piśmiennictwa jest „Biblia królowej Zofii” – przekład na język polski pisma świętego wykonany w XV wieku. Zabytkiem który chciałbym szczegółowo scharakteryzować jest pierwszy polski tekst artystyczny, najdawniejsza polska pieśń religijna Bogurodzica.
Bogurodzica dziewica, Bogiem sławiena Maryja,
U twego syna Gospodzina matko zwolena, Maryja!
Zyszczy nam, spuści nam.
Kyrieleison
Twego dziela Krzciciela, bożycze,
Usłysz głosy, napełń myśli człowiecze.
Słysz modlitwę, jąż nosimy,
A dać raczy, jegoż prosimy:
A na świecie zbożny pobyt,
Po żywocie rajski przebyt.
Kyrieleison
Autor dzieła jest nieznany. Oryginalne są dwie pierwsze zwrotki, powstały prawdopodobnie w XIII wieku. Kolejne zwrotki dodano w późniejszych czasach. Dwie najwcześniejsze strofy odznaczają się wysokim kunsztem artystycznym. Pierwsza jest apostrofą do matki boskiej, druga natomiast jest prośbą o wysłuchanie modlitw, otrzymanie łask i pobożne życie. Obie strofy kończą się formułą liturgiczną „Kyrieleison” co oznacza „panie zmiłuj się”. W tekście występują liczne archaizmy. Bogurodzica ma ogromne znaczenie dla kultury polskiej. Jest pierwszym polskim hymnem narodowym, była śpiewana w bitwie pod Grunwaldem.
I zwrotka - apostrofa do Matki Boskiej o pozyskanie łask u syna, II zwrotka - skierowana do Syna Bożego o wysłuchanie modlitwy, pobożne życie i zbawienie po śmierci. Jako zabytek zawiera mnóstwo archaizmów:- leksykalne: Gospodzin, bożyc, zbożny, przebyt, -historyczne formy gramatyczne: Bogurodzica !, -tryb rozkazujący : Spuści ! Zyszczy! Raczy!,
Przeczytaj podobne teksty
Opracowania powiązane z tekstem
Czas czytania: 2 minuty
Treść zweryfikowana i sprawdzona
Zgodnie z misją, Redakcja serwisu dokłada wszelkich starań, aby dostarczać rzetelne i sprawdzone treści edukacyjne.
Dodatkowe oznaczenie "Sprawdzona treść" wskazuje, że dany materiał został zweryfikowany przez Redakcję lub ekspertów współpracujących z serwisem.
Weryfikacja tekstu odbywa się na następujących poziomach:
1. Sprawdzenie tekstu pod kątem ewentualnych błędów ortograficznych, stylistycznych, interpunkcyjnych lub innych.
2. Weryfikacja tekstu pod kątem błędów rzeczowych.
3. Sprawdzenie materiału pod kątem ich aktualności.
Dodatkowe oznaczenie "Sprawdzona treść" wskazuje, że dany materiał został zweryfikowany przez Redakcję lub ekspertów współpracujących z serwisem.
Weryfikacja tekstu odbywa się na następujących poziomach:
1. Sprawdzenie tekstu pod kątem ewentualnych błędów ortograficznych, stylistycznych, interpunkcyjnych lub innych.
2. Weryfikacja tekstu pod kątem błędów rzeczowych.
3. Sprawdzenie materiału pod kątem ich aktualności.