Możliwości jakie kryje ludzki rozum- omów na podstawie ody Adama Naruszewicza "Balon" oraz wiersza Czesława Miłosza "Zaklęcie".

Możliwości, jakie kryje ludzki rozum, były od wieków jednym z najczęściej rozwijanych problemów w sztuce klasycystyczne. Wiele utworów oświeceniowych poświęconych było pochwale wiedzy i umysłu. Jednym z takich tekstów jest oda Adama Naruszewicza "Balon". Ten temat podjął także Czesław Miłosz, XX-wieczny pisarz nawiązujący do form klasycystycznych, wierszu "Zaklęcie".
Obydwa utwory w pozornie podobny sposób tworzą obraz człowieka i jego zdolności umysłowych, wynika z tego wiele elementów łączących, ale wykorzystywanych w innym celu, aby inaczej oceniać i scharakteryzować omawiany temat. Oda w swoim charakterze gatunkowym wykorzystuje poetykę patosu, Naruszewicz dodatkowo wprowadza nawiązania do antyku, co ma podkreślić wagę tematu. Także Czesław Miłosz w swoim wierszu zastosował patos, wynika to z kolejnego elementu, który łączy teksty- utwory i ich autorzy reprezentują ten sam nurt artystyczny, jest to nurt klasycystyczny. Jedną z jego cech jest harmonia, która znajduje odwzorowanie w regularności wiersza, czy rymów, a w odzie "Balon" regularność strof. Cechą stylu jest również stosowność, w myśl tej zasady należy dobrać temat wraz ze zgodnym stylem i gatunkiem. Utwór Naruszewicza jest wzniosłym gatunkiem, przepełnionym patosem, opisuje przecież pierwszy w Polsce lot balonem. Wiersz Czesława Miłosza jest także podniosłym tekstem, opisuje rozum jako niezwyciężoną siłę, niemal sakralizowaną, do tego celu autor wykorzystał nawiązania biblijne, a nawet konstrukcja sprawia, że tekst przypomina wersety z Księgi, wynika to z zastosowania paralelizmu semantycznego, zacytowany zostaje prawie dosłownie fragment z Listu św. Pawła w dziewiątym wersie utworu. Cechy klasycystyczne w "Zaklęciu" oraz całość zbudowanej pochwały rozumu są składowymi ironii, tak naprawdę podmiot liryczny podważa możliwość rozumu, a zwłaszcza to, że stoi on na straży wartości etycznych. Wyczytać to możemy z trzech ostatnich wersów, w których okazuje się że posłańcy są nierealnymi postaciami- jednorożec i echo. Cały patos, poważny ton i nawiązania zyskują przez to charakter sarkastyczny. W odzie "Balon" rozum, choć niespersonifikowany, to jednak ma moc i niezwykłą siłę, a także sprawia, że wobec niego nie liczy się ani pochodzenie, ani majątek pod tym względem zrównuje ludzi, oświeceniowy autor naprawdę wierzy w rozum człowieka. Zawarte w obu utworach nawiązania do antyku, które są także wyrazem klasycystycznego charakteru, staja się aspektem łączącym, jednak wydźwięk jaki mają w ostatecznym podsumowaniu jest jedną z różnic. W "Balonie" Naruszewicz wprost przywołuje Jowisza i Ikara- postacie reprezentatywne dla kultury antycznej. Starożytne nawiązania w "Zaklęciu" ukazują się nam wraz z wprowadzeniem myśli stoickiej, a także ukazanie trójcy platońskiej jako najważniejszych wartości, jakim podporządkowany jest rozum. Postawa podmiotu lirycznego, wynikająca po części z powyżej wymienionych elementów jest dyskusja, możliwe, że chce on wierzyć w możliwości rozumu, stąd tytuł "Zaklęcie", ale również dlatego, ze szczerze wątpi moc rozumu i wartości jakie prezentuje. Tytuł może nasunąć także sugestię, aby zawarty opis rozumu rozumieć jako pewną formę życzenia, tekst o funkcji magicznej. Okazuje się, że po dogłębnym przeanalizowaniu obu teksów, mimo bardzo podobnej formy, z cechami które w dużej mierze nakładają się na siebie, mamy do czynienia z dwoma przeciwnie nacechowanymi obrazami ludzkiego rozumu.
Zagadnienie możliwości ludzkiego rozumu jest uniwersalne, pojawia się ilekroć człowiek pokonuje jakieś nowe bariery, odkrywa świat, nagina naturę i zjawiska do własnych potrzeb, ujarzmia ją i zmienia ją na swoją korzyść. We wszystkich epokach dziejów ludzkich zagadnienie ludzkiego rozumu i jego możliwości pojawia się w niezliczonych dziełach literackich, tak jak w oświeceniowej odzie „Balon” Adama Naruszewicza, oraz współczesnym wierszu Czesława Miłosza „Zaklęcie”, ale także wielu innych utworach i w każdej epoce, ale zwłaszcza w amokach apollińskich znajdziemy nie jeden a wiele podobnych utworów, których tematyką jest zagadnienie wspaniałości ludzkiego intelektu.