Oceń znaczenie panowania Karola Wielkiego

Za czasów panowania Karola Wielkiego (768-814) monarchia frankijska obejmowała maksymalnie dużo obszary. Sam władca cieszył się ogromnym autorytetem, wykazywał bardzo dużo zręczność polityczną oraz umiarkowanie.
Początkowy okres panowania Karola I Wielkiego to pasmo sukcesów odnoszonych na polach bitewnych Europy. W 773r., na prośbę papieża Hadriana atakowanego od północy przez Longobardów Karol wkroczył do Włoch i po rocznym oblężeniu zdobył Pawię. Król Dezyderiusz został pojmany, pojmały jego miejsce zajął Karol Wielki, przyłączając do Królestwa Franków ziemie Longobardów. Lata 779-804 to z kolei okres walk z Sasami, przyłączenie ich ziem do Królestwa oraz – oczywiście- chrystianizacja. W roku 788 Karol Wielki podbił Bawarów, a w kolejnych opanował ziemię Słowian Panońskich, pokonał Awarów, a po rozpoczętych w 795r. walkach z Arabami trwających 15 lat (z przerwami), zdobył ziemię hiszpańskie aż do rzeki Ebro.
W roku 800 nastąpiło odnowienie idei cesarstwa na Zachodzie- papież Leon III koronował Karola Wielkiego na Cesarza Rzymskiego. Zauważyć tutaj należy, że odrodzenie Cesarstwa nie przysłoniło w żadnej mierze faktu, iż było ono państwem Franków, a nie kontynuacją Rzymu. Chociaż nawiązywało do tradycji uniwersalistycznego Cesarstwa Rzymskiego, Rzymskiego praktyce było państwem patrymonialnym i z charakteru plemiennym.
Czasy Karola Wielkiego to okres, gdy Frankowie (jak kiedyś Rzymianie) uznali się powołanymi do panowania, a przynajmniej do przewodzenia ludom chrześcijańskim, do strzeżenia prawowierności, obrony chrześcijaństwa przed poganami, szerzenia wiary na zewnątrz i zapewniania pokoju wewnątrz chrześcijaństwa. Sam władca jednakże do tradycji rzymskiej posiadał stosunek ambiwalentny. Przyjęcie przez niego korony cesarskiej w Rzymie, mimo znacznych oporów, znacznie rozbudziło marzenia o odrodzeniu dawnego Rzymu. Karol Wilki był jednak silnie przywiązany do tradycji francuskiej i osobiście pracował nad jej odrodzeniem. Rzym, do którego Karol Wielki starał się nawiązać, to Rzym św. Piotra- pozbawiony „pychy i bałwochwalstwa”.
Chcąc ocenić panowanie Karola Wielkiego, konieczne jest właśnie takie nawiązanie do realiów epoki. Cały ten wstęp pozwoli zrozumieć ówczesny światopogląd, chociaż niewielkiej części oraz da możliwość uzasadnienia decyzji, zarządzeń i reform władzy.
Najpierw słów kilka o samym systemie państwowym: Karol sprawował rządy osobiście, traktował ziemie jako swoją osobistą własność. Otaczał go liczny dwór. Ziemie państwa Karola Wielkiego były podzielone na księstwa, hrabstwa, obszary nadgraniczne zorganizowano w system marchi.
Przy omawianiu panowania Karola Wielkiego ważny jest temat wojska karolińskiego. Wcześniej obowiązywała zasada, że każdy wolny Frank, posiadający ziemię, po ukończeniu 15 roku życia powoływany był pod broń, na coroczne przeglądy wojsk. Służba nie była płatna, trwała tyle ile wyprawy wojenne (najczęściej od wiosny do jesieni), a koszty, jakie ponosił Frank zobowiązany do służby wojskowej mogły się zwrócić tylko dzięki łupom. Karol Wielki przez całe swoje długie panowanie prowadził najazdy i podboje w związku z czym nawet łupy wojenne nie były wstanie wynagrodzić ciężaru jakim dla drobnych posiadaczy ziemskich była służba wojskowa. Trwała ona, co najmniej 3 miesiące i obowiązywała – podobnie jak za czasów dynastii Merowingów – wszystkich wolnych właścicieli ziemskich (od 20 roku życia). Podstawą poboru, przeprowadzonego przez biskupów, hrabiów i namiestników królewskich była wielkość majątku ziemskiego. Kto miał 4 łany i więcej, stawiać musiał się osobiście, jeśli majątek przekraczał 12 łanów, właściciel musiał stawić się konno, z tarczą, włócznią, mieczem długim i krótkim oraz łukiem. Oddziałom zbrojnych rycerzy towarzyszyli piechurzy i liczne służby pomocnicze. Rozpowszechniający się wówczas system wasalny znalazł odbicie w organizacji armii – wasale służyli pod komendę seniora. Armia karolińska i zdolności mobilizacyjne imperium Franków były duże, szacowane są na ok. 30 tyś. do raczej nieprawdopodobnej liczby 100 tyś. ludzi. Czasy Karola Wielkiego przyniosły także znaczne zainteresowanie językami germańskimi, pokrewieństwem ludów germańskich ich przeszłością. Karol Wielki patronował tym zainteresowaniom i sam nawet zebrał i przechował prastare pieśni opiewające czyny i boje dawnych królów, rozpoczął prace nad gramatyką mowy ojczystej, nadał miesiącom nowe nazwy z własnego języka (wcześniej były one pół- łacińskie, a pół- „barbarzyńskie”).
Ważna sprawą była reforma pieniężna, przeprowadzona za panowania Karola Wielkiego. Wprowadziła ona do obiegu zunifikowaną monetę – drobną, wybijaną z czystego srebra, czyli denar. Jednak przede wszystkim połączyła jej wartość z pieniądzem obrachunkowym, w związku, z czym była w swej istocie reformą miar i wag, której skutki sięgały głęboko w czasy nowożytne.
Czasy Karola Wielkiego to początki kształtowania się systemu feudalnego i lennego. Pod rządami Karola Wielkiego (Wielkiego jego następców) osobiste więzi zależności i wzajemności łączące władcę z frankijskimi możnymi zostały dość mocno rozbudowane. Król wynagradzał majątkiem ziemskim albo przysługującymi mu świadczeniami hrabiów i biskupów, pełniących funkcje najwyższych urzędników. Wynagrodzenie to nazywało się beneficjom. Dostojnicy ci stawali się jego bezpośrednimi wasalami.
Można, zatem powiedzieć, że Karol Wielki dbał o gospodarczy i kulturalny rozwój kraju, przeprowadził reformę monetarną i zapewnił stałe dochody skarbowi. W poczet jego zasług zaliczyć trzeba również zreorganizowanie sądownictwa oraz doprowadzenie do wyższego poziomu nauczania w szkołach klasztornych tamtym czasie Frankowie zbudowali najpotężniejsze z królestw germańskich zachodniej Europy. Frankowie stworzyli własną tradycję historyczną, którą rozbudowano wstecz dla uświetnienia genealogii plemienia. Dumni z odnoszonych pod wodzą Karola Wielkiego zwycięstw, rozwinęli przekonanie o specjalnym posłannictwie swego ludu w dziele obrony chrześcijaństwa przed zewnętrznymi wrogami i herezją. I właśnie za czasów Karola Wielkiego, gdy sam Bóg zdawał się pomagać we wszystkich walkach i bitwach, gdy państwo Franków było nie tylko największym obszarowo krajem, ale też krajem bardzo silnym dzięki wewnętrznym reformom, wydawało się, że wiara w te posłannictwo jest bliska realizacji.
Panowanie Karola Wielkiego znaczenie miało doniosłem, ale wkrótce po jego śmierci wystąpiła katastrofa. Jej przyczyn w jednym tylko fakcie należy upatrywać: mógł władca wpłynąć na utworzenie silnego organizmu państwowego, posiadającego ogromne rozmiary, ale trzeba pamiętać o jednym: udało się Karolowi Wielkiemu stworzyć państwo, ale nie udało się Frankom stworzenie narodu.


Bibliografia:
- „Świat narodów europejskich”
- „Historia dla każdego” zakres podstawowy
- „Vademecum Historia” część II