Komu i w jakiej sytuacji udziela rad Pan Cogito? Na podstawie analizy "Przesłania Pana Cogito" przedstaw Herbertowski kodeks etyczny. Odwołaj się do właściwych kontekstów.

„Przesłanie Pana Cogito” jest chyba najbardziej znanym i cytowanym wierszem Zbigniewa Herberta. Jest to ostatni utwór ze zbioru „Pan Cogito” i stanowi jego przesłanie. Imię bohatera nawiązuje do maksymy „Cogito ergo sum” i oznacza „Pan Myślę”. Wiersz Herberta to kodeks etyczny, w którym to Pan Cogito walczy o godność i szacunek dla ludzkiego życia. Podmiotem lirycznym w tym utworze jest człowiek, który dużo przeżył i na podstawie swoich doświadczeń daje nam, czyli ludziom, wskazówki jak postępować w życiu.
W swoim wierszu Herbert wskazuje, jaką postawę wobec współczesnego świata powinien przyjąć człowiek. Utwór jest organizowany przez kolejne wezwania „idź”, „bądź odważny”, „strzeż się”. Wezwania te są tak bezkompromisowe jak postawa, do której nawołują. W pierwszych dwóch linijkach pada najważniejszy nakaz: „Idź”. Podmiot nakazuje, aby odbiorca poszedł tam, gdzie udali się jego poprzednicy, czyli do „ciemnego kresu”. Tam czeka na niego „złote runo nicości”, czyli jego „ostatnia nagroda”. To nawiązanie do mitologii może oznaczać śmierć lub też nadzieje, iż odejście stanowi przepustkę do raju. „Idź” - to tworzące klamrę kompozycyjną wezwanie - ma zmusić adresata do działania.
Droga , którą proponuje poeta nie jest jednak łatwa. Człowiek ma iść „wyprostowany”, mimo iż inni będą czołgali się na kolanach. Ważne jest, aby człowiek zachował twarz i dumę, aby nie ulegał presji otoczenia, jednocześnie nie może popadać w samo zachwyt, duma w granicach rozsądku: „oglądaj w lustrze swą błazeńska twarz, powtarzaj: zostałem powołany, czyż nie było lepszych”?. Aby uniknąć pułapki zbytniej dumy, musi otworzyć się na świat i ludzi, nauczyć się kochać:
„strzeż się oschłości serca kochaj źródło zaranne ptaka o nieznanym imieniu dąb zimowy
światło na murze splendor nieba one nie potrzebują twego ciepłego oddechu są po to aby mówić: nikt cię nie pocieszy”.
„Źródło zaranne” jest tu symbolem powstania świata i Boga, a „ptak o nieznanym imieniu” i „dąb zimowy” oznaczają całą naturę i przyrodą. Herbert wzywa do tego, aby człowiek był uczciwy, gdy inni oszukują, żeby mówił prawdę, nawet gdy inni kłamią. W głoszeniu prawdy ma towarzyszyć mu, prócz odwagi, nieustanna pogarda, to ona doda mu siły, gdy na jego drodze staną szpicle, kaci i tchórze. Obranie proponowanej przez Herberta drogi nie jest łatwe, trudniejsze jednak jest konsekwentne nią podążanie. Pan Cogito poucza, że każdy człowiek ma życiową misję do spełnienia „ocalałeś nie po to, aby żyć”. Podmiot liryczny naucza, że nie sztuką jest być uczciwym człowiekiem dla nagród i poklasku. Sztuką natomiast jest mieć czyste sumienie nawet, gdy nikt wokół tego nie zobaczy, nie doceni , nie pochwali. Siły i pocieszenia należy szukać w „starych zaklęciach ludzkości, bajkach i legendach”. „Tam zdobędziesz dobro, którego nie zdobędziesz”- tymi słowami pan Cogito przypomina, że ideały istnieją nie po to, by je osiągać, ale by do nich dążyć. Nie ulega wątpliwości, że współczesny człowiek nie jest w stanie dorównać wyidealizowanym bohaterom mitologicznym, czy wytworzonym przez kulturę średniowiecza wizerunkom rycerzy. Postaci te obdarzone były nadludzką siłą fizyczną i niespotykaną niezłomnością charakteru. Zostały stworzone przez ludzkość z tęsknoty za pięknem, dobrem i sprawiedliwością. Są efektem niezgody na słabość, podłość i nieuczciwość, na cechy, które niszczyły ludzi od zawsze. Mimo że są one przynależne ludzkiej naturze, jednak nie znaczy to, że mają zdominować nasze życie.
Podsumowując, przesłanie wiersza nie jest więc aż tak trudne. Powinniśmy żyć odważnie, niezłomnie, powinniśmy podążać do swego celu i realizować to co sobie zamierzymy. Może przegramy naszą sprawę, może nikt nie będzie o nas pamiętał, ale ważne jest to, że próbowaliśmy i walczyliśmy do samego końca. Za tak uczciwe życie można dołączyć do rycerzy mężnych i dumnych - Gilgamesza, Hektora, Rolanda, którzy zginęli na polu chwały.