Filozofowie i wynalazcy

Grecy docierali nawet do odległych części starożytnego świata i poznawali osiągnięcia tamtejszych ludów. Nowe idee, wynalazki czy wierzenia pobudzały ciekawość Hellenów, a także skłaniały do stawiania pytań dotyczących natury świata oraz człowieka. Osoby, które całe życie poświęciły poszukiwaniu na nie odpowiedzi, nazywano filozofami, czyli miłośnikami mądrości. Filozofie zastanawiali się nad tym, jak powstał świat i jakie rządzą nim prawa. Rozmyślali o możliwościach poznania prawdy oraz o zasadach, zgodnie z którymi powinni postępować ludzie.

Żyjący w Atenach w V w.p.n.e. Sokrates uważał, że złe uczynki wynikają z braku umiejętności odróżniania dobra od zła. Każdy człowiek może się jednak tego nauczyć. Filozof nie pozostawił po sobie żadnych pism, a swoje poglądy głosił na ulicach podczas rozmów z przechodniami. W ten sposób zyskał zarówno wielu zwolenników, jak i przeciwników. Oskarżony o bezbożność oraz zły wpływ na młodzież został skazany na karę śmierci.

Nauki Sokratesa znamy dzięki przekazom jego ucznia - Platona. W IV w.p.n.e. założył on w Atenach szkołę filozoficzną zwaną Akademią Platońską. Uważał, że prawdziwą rzeczywistość stanowi świat idei, czyli doskonałych i niezmiennych wzorów wszystkich rzeczy, w którym najważniejsze są dobro, piękno i prawda. Ponadto twierdził, że człowiek posiada nieśmiertelną duszę, która po śmierci oddziela się od ciała.

Sławę u potomnych zapewnił sobie również uczeń Platona - Arystoteles. Według niego człowiek, aby osiągnąć szczęście, powinien się kierować nakazami rozumu i żyć zgodnie z zasadą złotego środka. Oznaczało to, że w każdej sytuacji należy zachować umiar. Arystoteles porównał również ustroje greckich polis, wskazał ich zalety oraz wady, a także wyjaśnił, w jaki sposób ulegają przemianom. Ponadto zajmował się badaniami anatomicznymi różnych gatunków zwierząt, z których opisał ponad 500.

Przez siedem lat był wychowawcą następcy tronu Macedonii - Aleksandra - i założył w Atenach szkołę filozoficzną, nazywaną Liceum, gdzie studiowano wszystkie ówczesne nauki. Myśliciela uznaje się również za twórcę logiki. Grecy prowadzili liczne badania naukowe. Odwoływali się przy tym osiągnięć uczonych z Mezopotamii oraz Egiptu. Stworzyli m.in. podstawy wiedzy matematycznej, z których korzystamy do dzisiaj.

Za ojca astronomii i matematyki uznaje się żującego na przełomie VII i VI w.p.n.e. Talesa z Miletu. Filozof wykazał, że średnica dzieli około na pół i sformułował zasadę proporcjonalności i odcinków, nazwaną twierdzeniem Talesa. Dzięki tym ustaleniom obliczył wysokości piramid na podstawie długości ich cienia.

Z kolei obserwacje astronomiczne pozwoliły mu przewidzieć zaćmienie Słońca 585 r.p.n.e. W VI w.p.n.e. inny wybitny uczony - Pitagoras - opracował twierdzenie o długości boków trójkąta prostokątnego, które zostało nazwane jego imieniem. Ponadto założył w Krotonie słynną szkołę pitagorejczyków, zajmującą się badaniami z zakresu matematyki oraz nauk przyrodniczych. Większość osiągnięć greckich matematyków została opisania w IV w.p.n.e. przez Euklidesa w dziele "Elementy". Stało się ono podstawowym podręcznikiem do matematyki używanym w wielu krajach aż do XIX wieku. Antyczni Grecy dali początek nie tylko matematyce i innym naukom ścisłym, lecz także historii czy geografii.

Dziedzinami tymi zajmował się m.in. Herodot, który w V w.p.n.e. odbył wiele podróży do najodleglejszych zakątków świata. Podczas wypraw opisywał odwiedzane miejsca, zwyczaje poznanych ludów oraz ich historię. Dokładnie sprawdzał też wiarygodność każdej usłyszanej informacji. Najważniejsza praca Herodota - "Dzieje" - zawiera szczegóły dotyczące historii Grecji i Bliskiego Wschodu.