Budowa układu rozrodczego człowieka
1. Rozmnażanie to zwiększenie liczby osobników danego gatunku. Celem jest utrzymanie gatunku przy życiu.
a). Płciowe :
- Zachodzi przy udziale gamet (plemniki + komórki płciowe)
- Warunkuję zmienność genetyczną potomstwa
b). Bezpłciowe :
- Zachodzi bez udziału gamet
- Potomstwo jest identyczne
2. Rozmnażanie płciowe ma znaczenie w ewolucji bo warunkuję zmienność genetyczną osobników, co z kolei umożliwia przeżycie w zmieniającym się środowisku
3. Budowa układu rozrodczego – końcowe odcinki układu rozrodczego u obu płci są anatomicznie powiązane z układem wydalniczym.
Żeńskie narządy
Zewnętrzne:
Wzgórek łonowy -( pokryty włosami)
Łechtaczka
Wargi sromowe większe, mniejsze
Wewnętrzne:
Jajniki – produkują komórki jajowe, hormony żeńskie
Jajowody – w górnej części dochodzi do zapłodnienia
Macica – miejsce rozwoju zygoty, wyprowadza krew menstruacyjną,, plemniki, płód w czasie porodu
Gruczoły przedsionków większe
Opuszki przedsionkowe
Męskie narządy rozrodcze:
Zewnętrzne:
Worek mosznowy
Prącie
Wewnętrzne:
Jądra – wytwarzają plemniki i męskie hormony rozrodcze
Nasieniowody – drogi przeprowadzają plemniki z najądrzy do cewki moczowej
Pęcherzyki – nasienne produkują fruktozę, która jest źródłem energii dla plemników
Gruczoł krokowy (prostata) wydziela wydzielinę zawierającą aminokwasy i sperminę, zapewnia plemnikom odpowiednie warunki życia – umożliwia tworzenie spermy
4. Budowa dojrzałego plemnika:
- Wstawka z mitochondrium
- Witka
- Główka z materiałem genetycznym
5. Proces powstawiania gamet
a). oogeneza zachodzi w jajnikach z jednej komórki macierzystej gamety powstaje jedna komórka jajowa
b). spermatogonia – proces powstawania plemników w jądrach
c). spermatogeneza – dojrzewanie plemników w najądrzach. Jest podziałem równomiernym w przeciwieństwie do oogenezy, gdzie powstaje 1 duża komórki jajowa i 3 małe ciałka komórkowe
- W jądrach z 1 komórki macierzystej plemnika powstają 4 niedojrzałe plemniki
- Dojrzałe plemniki polega na utracie cytoplazmy oraz wykształceniu wici.
6. Pierwszorzędowe i drugorzędowe cechy płciowe żeńskie i męskie
a). Pierwszorzędowe męskie :
- Jądra
- Worek mosznowy
- Prącie
b). Drugorzędowe męskie:
- Zarost na twarzy
- Rozrost mięśni szkieletowych
- Zmiana barwy głosy
- Owłosienie w okolicy łonowej
c). Pierwszorzędowe żeńskie :
- Jajniki
- Narządy rozrodcze
d). Drugorzędowe żeńskie:
- Rozrost piersi
- Poszerzenie miednicy
- Owłosienie w okolicy łonowej
- Charakterystyczny rozrost tkanki tłuszczowej ( kobiece kształty)
Etapy rozwoju człowieka.
1. W wyniku zapłodnienia powstaję zygota, w której powstaję zarodek.
2. Rozwój prenatalny:
- Bruzdkowanie – I etap rozwoju zarodka polegającym na wielokrotnym podziale mitotycznych zygoty. W wyniku bruzdkowania powstaję blastula – zbudowana z wielu blastomerów z pierwotną jamą ciała. 7 dnia po zapłodnieniu zagnieżdża się w ścianie macicy (implantacja)
- Gastrulacja - zaczyna się w drugim tygodniu życia zarodka proces wytwarzania listków zarodkowych (ektodermy, mezodermy, endodermy) w wyniku gastrulacji powstaję gastrula – trój warstwowość komórek, wtórną jamą ciała tzw. Celomą.
- Organogeneza – proces wytwarzania narządów ostatecznych z poszczególnych listków zarodkowych
3. Narodziny:
Poród – wydalanie rozwiniętego płodu, błon płodowych i łożyska z macicy, poprzez kanał rodny a zewnątrz( następuję między 38 a 42 tygodniem ciąży) – 266 dzień po zapłodnieniu
- I faza (10 – 12 godzin) Mimowolne skurcze macicy płód przesuwa się w kierunku szyjki macicy, odchodzą także wody płodowe.
- II faza płód przechodzi przez szyjkę macicy i pochwę, wydostaję się na zewnątrz
- III faza to wydalenie błon płodowych i łożyska
4. Rozwój postnatalny
- Okres niemowlęcy – (koniec I miesiąca życia do drugiego roku życia) szybki wzrost ciała, między szóstym, a siódmym miesiącem życia wyrzynają się pierwsze zęby mleczne, stały wzrost sprawności ruchowej, duże potrzeby snu
- Okres dziecięcy – ( od niemowlęctwa do 11/14 roku życia) intensywny wzrost, rozwój sprawności ruchowej i wydolności serca, rozwój intelektualny, w wieku sześciu, siedmiu lat następuję stopniowa wymiana zębów mlecznych na stałe
- Okres młodzieńczy – ( do osiągnięcia pełnoletności) skok pokwitaniowy, rozwój cech płciowych i przede wszystkim możliwości intelektualne
- Okres dojrzałości ( do ok. 40 roku życia) i wieku średniego (do około 65 roku życia) szczyt rozwoju fizycznego i intelektualnego oraz powolne zmiany starzenia się. Kobiety około 45 – 55 roku życia przechodzą klimakterium ( krwawienie miesiączkowe i owulacje stopniowo ustają) natomiast andropauza pojawia się u mężczyzn ok. 65 roku życia mniej objawowe niż przekwitanie u kobiet i bardziej rozłożone w czasie.
- Okres starości systematycznie maleje wydolność fizyczna i intelektualna oraz zdolności organizmu do utrzymania homeostazy.
Klimakterium – (żeńskie przekwitanie) utrata zdolności rozrodczych
Menopauza – ustanie miesiączki
Andropauza – męskie przekwitanie
5. Błony płodowe – otaczają zarodek. Błony płodowe są przez niego wytwarzane i umożliwiają rozwój.
6. Owodnia – wewnętrzna błona zarodkowa wypełniona wodami płodowymi. Stwarza wodne środowisko dla rozwoju zarodka chroniąc go tym samym przed urazami mechanicznymi.
7. Kosmówka – uczestniczy w tworzeniu łożyska
8. Omocznia – u człowieka jest zredukowana. Uczestniczy w tworzeniu pępowiny.
9. Łożysko – żeński narząd występujący w okresie ciąży w żeńskim układzie rozrodczym. Jest wspólnym tworem matki i dziecka. Powstaję za pomocą kosmówki wrastającej w błonę śluzową macicy.
10. Hormony:
- Progesteron – utrzymuję ciąże
- Estrogeny – warunkują prawidłowy rozwój błony śluzowej macicy
- Gonadotropina kosmkowa – wstrzymuję kolejne jajeczkowanie
- Laktogen – przygotowuję gruczoły mleczne do laktacji
11. Krew matki nie ma bezpośredniego kontaktu z krwią płodu. Łożysko powstają w 9 dniu ciąży a dobrze utworzone jest w 12 tygodniu.
12. Rola łożyska:
- Chroni zarodek, a później płód
- Zaopatruję w substancję budulcowe i energetyczne
- Usuwanie mocznika z płodu
- Ochrona immunologiczna
- Wymiana gazowa
Cykl miesięczny u kobiet
1. Cykl miesięczny – cykliczne wytwarzanie zdolnych do zapłodnienia komórki jajowej i stworzenie w drogach rodnych kobiety warunków optymalnych dla rozwoju zarodka
2. Etapy cyklu:
- Menstruacja – krwawienie miesięczne
- faza przedowulacyjna
- owulacja – jajeczkowanie ( jajniku z pękniętego pęcherzyka formuję się tzw. ciałko żółte
- Faza poowulacyjna – ciałko żółte produkuję progesteron pod jego wpływem błona śluzowa macicy dalej grubieje i zaczyna wydzielać płyn z substancjami odżywczymi( ma on chronić zarodek przed zagnieżdżeniem)
3. Hormony uczestniczące w cyklu miesięcznym
- FSH – wydzielany przez przystawkę mózgową, warunkuję rozwój pęcherzyka grafa.
- LH p.m warunkuje owulacje
