Horacjański motyw

"Exegi monumentum" oznacza: "stawiam sobie pomnik (trwalszy niż ze spiżu)". Tak zaczyna się słynna oda Horacego, która podejmuje temat nieśmiertelności poezji i poety. Twórczość, poezja, dzieło życia daje poecie sławę i nieśmiertelność. "Non omnis moriar" - brzmi słynny cytat, który oznacza: "nie wszystek umrę" - bo pozostanie po mnie sława i poezja. Horacy zwraca uwagę na dwoistą naturę poety: śmiertelną i nieśmiertelną, także w wielu innych utworach.

1. Jan Kochanowski - "Pieśń XXIV / księgi wtóre" - "Niezwykłym i nie lada piórem opatrzony", która stanowi parafrazę ody Horacego. Poeta mówi o sobie jako o człowieku, którego natura jest nie tylko śmiertelna, ale również nieśmiertelna. W poetyckim obrazie autor przedstawia swą stopniową przemianę w łabędzia, który dzięki swym potężnym skrzydłom dotrze do najdalszych zakątków świata, wszędzie wieszcząc słowa poety: O mnie Moskwa i będą wiedzieć Tatarowie, I róznego mieszkańcy świata Anglikowie; Mnie Niemiec i waleczny Hiszpan, mnie poznają, Którzy głęboki strumień Tybrowy pijają.

2. Charles Baudelaire - "Padlina". Jest to niby wspomnienie spaceru z ukochaną. W trakcie przechadzki bohaterowie trafili na zwłoki rozkładającej się kobiety. Baudelaire przywołuje ten obraz nie szczędząc drastycznych szczegółów.: "brzuch pełen zgnilizny", "smród zgnilizny", "zastępy much" - słowem padlina. Symbolem przemijania jest ciało. Wtedy czerwiowi, który cię będzie beztrosko Toczył w mogilnej ciemności, Powiedz, żem ja zachował formę i treść boską Mojej zetlałej miłości!

Tak więc ideał jest do utrzymania tylko w poezji, która odnajdzie nieśmiertelność w formach miary ostatecznej. Baudelaire wierzył, że taka forma jest możliwa, że erozji czasu, przed którą nie ostanie się żadne istnienie, nie podlega jedynie sztuka maksymalnie zorientowana wokół swych celów. Baudelaire, który piękno mieszał z błotem, wierzył w piękno sztuki, w nieprzemijające wartości literatury, która potrafi wznieść się ponad doraźność i ukazać stan wrzenia ludzkiego umysłu, ludzki obłęd i przerażenie rzeczywistością zastaną. Otóż poeta jest jakby ponad tą rzeczywistością, ponieważ lokuje swe doświadczenie w poezji.

3. Kazimierz Przerwa-Tetmajer - "Evviva l'arte". Przywołany w utworze kult sztuki głosili Przybyszewski i Przesmycki, a motyw poety-ptaka wywodzi się jeszcze z poezji Horacego. Kojarzy się u odbiorcy słynny motyw - exegi monumentum - przekonanie o nieśmiertelności poety, którą daje mu jego sława. Twórczość daje artystom wyższość nad "narodem nędznych filistrów", czyni ich "królami bez ziemi". Przesłanie utworu jest jasne i zawiera się w zdaniu: "jedyną rzeczą wartą cokolwiek na ziemi jest sztuka".

4. Juliusz Słowacki - "Testament mój". Poezja jest siłą, która nie boi się śmierci, trwa nawet gdy nie ma już jej twórcy i ma wielką moc: "aż was zjadacze chleba w aniołów przerobi".