Lem Stanisław.

LEM Stanisław, ur. 12 IX 1921 we Lwowie, prozaik i eseista. Studiował medycynę na UJ w Krakowie, gdzie osiadł po wojnie. Debiutował na łamach tygodnika „ Nowy Świat Przygód „ powieścią Człowiek z Marsa, powstałą w czasie wojny. Dalsza twórczość przyniosła mu opinię najwybitniejszego przedstawiciela polskiej fantastyki naukowej. Jako odnowiciel tej problematyki i konwencji gatunkowo-stylistycznej oraz eseista-futorolog zyskał rozgłos światowy. Jest laureatem licznych nagród krajowych i międzynarodowych. Opublikował: Astronauci (1951), Sezam i inne opowiadania (1954), Czas nieutracony ( t.1-3, 1955), Obłok Magellana (1955), Dialogi o zmartwychwstaniu atomowym....(1957), Dzienniki gwiazdowe (1957), Eden (1959), Inwazja z Aldebarana (1959), Pamiętnik znaleziony w wannie (1961), Powrót z gwiazd (1961), Solaris (1961), Wejście na orbitę (1962), Noc księżycowa (1963), Summa technologiae (1964), Bajki robotów (1964), Niezwyciężony i inne opowiadania (1964), Cuberiada (1965), Polowanie (1965), Ratujmy kosmos (1966), Wysoki Zamek (1966), Głos Pana (1968), Filozofia przypadku (1968), Fantastyka i futurologia (t.1-2, 1970), Bezsenność (1971), Doskonała próżnia (1971), Wielkość urojona ( 1973), Rozprawy i szkice ( 1975), Maska (1976), Katar (1976), Golem XIX ( 1981), Prowokacja (1984), Biblioteka XXI wieku (1986), Fiasko (1987).

Rozległa problemowo i różnorodna formalnie twórczość literacka L. daje się z grubsza podzielić na dwa dopełniające się nurty: prozatorski, obejmujący m.in. tak popularne utwory jak Dzienniki gwiazdowe, Eden, Powrót z gwiazd, Solaris czy Głos Pana, oraz eseistyczny, z równie głośnymi tekstami zawartymi w Filozofii przypadku czy Fantastyce i Futurologii. Spoiwem głównym jest tu zainteresowanie możliwościami poznawczymi i kreacyjnymi nauki, jej przyszłości i miejscem w tych procesach człowieka, czyli starcie rozumu ze światem materii. Fantastyka futurologiczna jest pretekstem i scenerią do wyrazistego ukazywania zasadniczych problemów, przed jakimi staje dziś ludzkość uwikłana w postępujący coraz szybciej rozwój cywilizacyjno-techniczny oraz pojedynczy człowiek, ze swoimi tradycyjnymi dylematami i pytaniami egzystencjalnymi, etycznymi, społecznymi, itp. Rozległa erudycja autora daje mu szerokie oparcie i zaplecze dla rozszerzenia zakresu podejmowanych tematów, tak w licznych opowiadaniach i powieściach, jak i eseistyce (np. Wielkość urojona to zbiór recenzji z książek, które nigdy nie zostały napisane, istnieją tylko jako możliwość „ do pomyślenia”

Opowiadania z tomu Dzienniki gwiazdowe i powieść Eden, pochodzące z wczesnego okresu twórczości pisarza, zawierają – rozpatrywane w późniejszych utworach z innych punktów widzenia – podstawowe wątki jego myślenia o przyszłości, rozwoju nauki i techniki, odkryć i podróży kosmicznych oraz doświadczeń i perspektyw, jakie wynikać stąd mogą dla człowieka. Oto bohaterami Edenu są kosmonauci Ziemianie, którzy przypadkowo trafili na znaną im tylko z nazwy planetę ( Eden – znaczy raj ). Jej rozwój naukowo- techniczny, jak i społeczny, okazał się odmienny od ziemskiego tak dalece, że przeraziła bohaterów wyprawy, którzy przełamują w sobie ogromną ciekawość poznawczą, w popłochu opuszczają tę ironicznie tu zwaną „ rajską” planetę. Jest to jak zawsze u tego autora przypowieść znaczeniowo przewrotna, pełna odniesień i aluzji do rzeczywistych cywilizacji i społeczeństw, przywoływanych tutaj pod maską futurologicznej baśni.

L. jest członkiem stowarzyszeń amerykańskich Science Fiction Research Association i Science Fiction Writers of America, od 1972 należy do Komisji Pan „Polska 2000”. Tłumaczony na ponad 25 języków świata, najczęściej w USA i ZSRR; reżyser Andriej Tarkowski zrealizował film wg powieści Solaris (1973), Edward Żebrowski zaś wg pierwszej części Czasu nieutraconego - Szpital Przemienienia (1978).

W 1989 ukazał się tom Lem w oczach krytyki światowej.