Przedstaw źródła i konsekwencje antysemityzmu na podstawie fragmentu noweli Marii Konopnickiej „Mendel Gdański”

„Mendel Gdański” Marii Konopnickiej jest nowelą pozytywistyczną. Hasło asymilacji mniejszości narodowych stało się jednym z głównych założeń ideowych. Problem żydowski szczególnie często pojawia się w literaturze okresu pozytywizmu w momentach nasilania w społeczeństwie polskim nastrojów antysemickich. Etniczny stereotyp – Żyd to kupiec, handlarz, pośrednik, o cechach negatywnych takich jak: przebiegłość, spryt, wyrachowanie, miłosc do pieniędzy oraz tchórzostwo.
Głównymi bohaterami noweli Marii Konopnickiej są: Mendel Gdański ( zasymilowany Żyd, urodzony w Gdańsku. Jest to człowiek uczciwy, spokojny oraz przywiązany do Warszawy, który nie potrafi zrozumiec nasilających się represji wobec Żydów) oraz Kubuś ( wnuk Mendla, chłopiec w wieku szkolnym). Rozmowa Mendla Gdańskiego z zegarmistrzem ujawnia źródła niechęci do Żydów. Żydzi mają zostac pobici z racji swojego pochodzenia, są ludźmi obcymi w mieście. Ponadto, są zbyt bogaci i najważniejsze są dla nich tylko pieniądze „każdy Żyd byle pieniądze miał”. Jednakże fragment noweli Marii Konopnickiej ukazuje kontrast między pozytywizmem argumentów zegarmistrza a szlachetnością i mądrością tytułowego bohatera. Mendel Gdański jest człowiekiem uczciwym, mówi o sobie: „Zjadł ja tu kawałek chleba, prawda jest. Wypił też wody i to prawda jest. Ale za tego chleba i za tej wody ja zapłacił”. Główny bohater czuje się związany z Polską i rodzinnym miastem: „ ja tu tak w to miasto wrósł jak ta brzezina w lesie”. Co więcej, Mendel Gdański w ocenie drugiego człowieka kieruje się wartościami etycznymi. Potwierdzają to słowa: „jakich Żydów? Jeśli tych, co uni złodzieje są, co uni ludzi krzywdzą, co uni po drogach rozbójstwa robią (…) to czemu nie? Ja sam pójdę ich bic!”. Tytułowy bohater nie wstydzi się swojego pochodzenia: „mimo hałaśliwych protestów zebranych, do okna podszedł, oba jego skrzydła pchnięciem otworzył i stanął w nim w rozpiętym kaftanie.”.
Reasumując, w świadomości wielu Polaków funkcjonuje stereotyp Żyda jako człowieka nieuczciwego, obcego, odbierającego bogactwo Polakom. Antysemityzm jest więc wynikiem nieznajomości kultury żydowskiej, odrzucenia odmienności religijnej oraz zawiści. Ukazując tytułowego bohatera jako człowieka szlachetnego i dobrego, autorka demaskuje absurdalność zarzutów antyżydowskich. Maria Konopnicka piętnując negatywne postawy, przeciwstawia się nietolerancji, ostrzega przed kierowaniem się negatywnymi emocjami czy agresją.