Powieść jako gatunek na przełomie XVIII i XIX wieku.

Romantyzm, pozytywizm, modernizm to czas rozkwitu powieści jako gatunku szczególnie okres pozytywizmu, w którym ważną role pełnił naturalizm( nurt ukazujący ciemne strony rzeczywistości i społeczeństwa). Poprzedni wiek nie był zdominowany przez powieść jako gatunek masowy, rozrywkowy. 1719 roku pojawiła się pierwsza powieść nowożytna : „Przypadki Robinsona Crusoe” Daniela Defoe. Pierwszą polską powieścią nowożytną napisał Ignacy Krasicki „Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki”. Romantyzm zachodnioeuropejski posiadał wielu powieściopisarzy, (a później realizm) w przeciwieństwie do romantyzmu polskiego, w którym ten gatunek nie był popularny, natomiast w pozytywizmie gatunek dominujący.

Powieściopisarze francuscy:
- Honoré de Balzac twórca powieści realistycznej „Komedia ludzka”. Ukazanie społeczeństw francuskiego na tle tego okresu. Bolesław Prus nawiązywał do twórczości Balzaca.
- Wictor Hugo autor powieści „Nędznicy”; „Katedra Najświętszej Marii Panny”
- Stendhal „Czerwone i czarne” zawiera zdanie definiujące powieść realistyczną: „Powieść do zwierciadło przechodzące się po gościńcu”. Powieść odbijająca ludzkie zachowanie, sytuacje społeczne i problemy, jako obiektywne studium rzeczywistości.
- Gustaw Flaubert „Szkoła uczuć”

Powieściopisarz angielski:
- Charles Dickens „Oliwer Twist”

Powieściopisarze rosyjscy:
- Lew Tołstoj „Wojna i pokój”; „Anna Karenina”
- Iwan Turgieniew „Ojcowie i dzieci”
- Fiodor Dostojewski "Zbrodnia i kara"