Vincent van Gogh

GOGH VINCENT van (1853–90), malarz hol.; z malarstwem zetknął się pracując w młodości w antykwariatach Goupila w Hadze, Londynie i Paryżu; 1878–79 prowadził działalność misyjną wśród górników w belg. zagłębiu węglowym w Borinage; 1881–86 przebywał kolejno w Hadze (studia u A. Mauve'a), Nuenen i Antwerpii, tworząc realist., surowe rysunki, akwarele i obrazy nawiązujące do hol. malarstwa rodzajowego XVII w. (Jedzący kartofle 1885). W 1886 przybył do Paryża, do brata Theo, przyjaciela i doradcy w sprawach artyst., który wspierał go materialnie; tam, pod wpływem malarstwa impresjonist. i grafiki jap., van Gogh rozjaśnił i wzbogacił koloryt, wyzyskując też wartości dekor. faktury i linii — pejzaże z Montmartre'u i okolic Paryża, portrety (Père Tanguy 1887, Autoportret przy sztalugach 1888). W 1888 wyjechał do Arles, gdzie ukształtował się w pełni styl jego malarstwa, w którym intensywne barwy widma słonecznego, z przewagą ulubionych żółci, gruba, impastowa faktura i deformacja, są traktowane jako środki ekspresji; w tym duchu rozwinął teorię koloru sugestywnego; także tematyka obrazów, wśród których przeważa pejzaż i portret, nabierała w tym okresie często znaczenia symbol. (Nocna kawiarnia w Arles 1888, Pokój artysty 1888, kilka wersji Słoneczników ). Z powodu rozwijającej się choroby psych. umieszczony w zakładzie w Saint-Rmy, gdzie 1889–90 powstały liczne pejzaże o potęgującym się dram. napięciu i dynamizmie (Gwiaździsta noc 1888, Droga z cyprysem i gwiazdą 1890), martwe natury (kwiaty), portrety i kompozycje figuralne, m.in. wg J.F. Milleta. W 1890 van Gogh opuścił zakład i zamieszkał w Auvers-sur-Oise, pod opieką dra P. Gacheta; malował tam portrety i sugestywne pejzaże, pełne niepokoju i dramatyzmu (Kruki nad polem pszenicy); w lipcu tegoż roku pod wpływem depresji psych. popełnił samobójstwo. Twórczość van Gogha wywarła silny wpływ na malarstwo XX w.