Historia hutnictwa w Polsce

Żelazo na ziemiach polskich znane było około 750 r. p.n.e., lecz ślady produkcji pochodzą z VI-V wieku p.n.e. Hutnictwo świętokrzyskie w I-V wieku n.e. zalicza się do największych w Europie. Istniały tez znacznie mniejsze ośrodki hutnictwa żelaza, min. na terenie Wielkopolski, Śląska i w Karpatach. W XVI wieku głównym okręgiem hutniczym było Zagłębie Staropolskie. Pierwszy wieki piec zbudowano około 1611-1613 roku nad rzeką Bobrzą koło Kielc. W końcu XVIII wieku było już w Polsce (bez Śląska) około 50 wielkich pieców. Najsilniejszy rozwój Zagłębia Staropolskiego nastąpił (dzięki inicjatywie S. Staszica) w I połowie XIX wieku. Rozbudowano zwłaszcza zakłady wzdłuż rzeki Kamiennej. Z chwilą zastosowania koksu do wytopu żelaza nowe huty lokalizowano w pobliżu kopalń węgla kamiennego (na Górnym Śląsku). Pierwszy wielki piec opalany koksem (zbudowany przez Szkota J. Baildona) uruchomiono w 1796 roku w Gliwicach (pierwszy tego typu piec na kontynencie europejskim). W uruchomionej w 1802 roku Hucie Królewskiej (Huta Kościuszko) zastosowano po raz pierwszy do dmuchu maszynę parową. Większość istniejących obecnie w Górnośląskim Okręgu Przemysłowym hut powstała w XIX wieku, np. huty: "Baildon", "Florian", "Jedność", "Pokój", "Bobrek", "Batory"; w Zagłębiu Dąbrowskim (z inicjatywy Banku Polskiego) powstała Huta Bankowa (w okresie PRL Huta im. F. Dzierżyńskiego), pozostałe istniejące tu huty pochodzą z lat 1881-1906. W latach 1836-37 uruchomiono huty w Zawadzkiem i w Ostrowcu Świętokrzyskim. W końcu XIX wieku zbudowano huty: "Częstochowa", "Katarzyna" i "Zawiercie". W latach 50-tych XIX wieku powstały liczne nowe walcownie. W Hucie Królewskiej zainstalowano w 1865 roku konwertor besemerowski. W Hucie "Borsing" w Biskupicach Śląskich zbudowano w 1872 roku piec martenowski, a w 1878 wybudowano w Hucie Królewskiej i w Hucie "Pokój" konwertory thomasowskie i fabryki tomasyny. W okresie międzywojennym hutnictwo polskie rozwijało się w kierunku produkcji stali jakościowych i stopów metali, nie zwiększając ilości wytwarzanych stalowych wyrobów hutniczych. Dużym osiągnięciem walcownictwa było zbudowanie w latach 1933-34 przez T. Sendzimira w Hucie "Pokój" walcarki do walcowania blach na zimno. W latach 1937-39 zbudowano hutę stali jakościowych w Stalowej Woli. W czasie okupacji hitlerowskiej hutnictwo polskie poniosło dotkliwe straty. Po wyzwoleniu nastąpił intensywny rozwój. Odbudowano, rozbudowano i zmodernizowano wszystkie stare huty, zbudowano Hutę im. Lenina w Krakowie (obecnie Huta im.T.Sendzimira), Hutę "Warszawa" i Hutę "Katowice". W maju 1976 roku powstało przedsiębiorstwo państwowe Kombinat Metalurgiczny Huta Katowice w Dąbrowie Górniczej, w skład którego włączono nowobudowany zakład hutniczy, Hutę Bankową oraz Zakłady Koksownicze im. Powstańców Śląskich w Zdzieszowicach.
Hutnictwo ołowiu i srebra znane było na ziemiach polskich w rejonie Bytomia już w XII wieku; rozwijało się w okolicach Olkusza i Chęcin; w XVI wieku głównym ośrodkiem wydobycia rud cynkowo ołowiowych były Tarnowskie Góry (występujący w rudzie cynk odrzucano). W końcu XVIII wieku produkcja cynku miała większe znaczenie niż produkcja ołowiu i srebra. Zagłębie Górnośląskie stało się w XIX wieku największym producentem cynku na świecie. W okresie międzywojennym hutnictwo metali nieżelaznych ograniczyło się do produkcji cynku znacznie zmniejszonej w stosunku do stanu sprzed I wojny światowej oraz małych ilości ołowiu i kadmu. W okresie powojennym nastąpił olbrzymi rozwój hutnictwa metali nieżelaznych. Rozbudowano istniejące przed 1939 rokiem huty cynku i ołowiu. (zakłady Cynkowe "Szopienice" i Zakłady Cynkowe "Silesja" w Katowicach) oraz zbudowano huty: 1953 Zakłady Górniczo-Hutnicze "Bolesław" w Bukowinie k. Olkusza, 1961-66 Hutę Cynku "Miasteczko Śląskie" i inne.
Hutnictwo miedzi w Polsce (istniejące od około XV wieku) nie miało większego znaczenia wskutek małej zawartości metalu w rudzie. Po II wojnie światowej odkryto nowe złoża rud miedzi (1957), co zaowocowało budową nowych ośrodków w utworzonym w 1970 roku Kombinacie Górniczo-Hutniczym Miedzi w Lublinie, w skład którego wchodzą: Huta Miedzi "Głogów" w Żukowicach i Huta Miedzi "Legnica" w Legnicy".
Produkcję aluminium podjęto w Polsce dopiero po II wojnie światowej, budując: w latach 1952-54 Hutę Aluminium w Skawinie i 1961-66 Hutę Aluminium "Konin".
Oprócz wymienionych metali produkowany jest w Polsce w niewielkich ilościach magnez metaliczny (huta w Trzebini) i żelazonikiel w hucie w Szklarach. Pewne ilości metali nieżelaznych, np. kadmu, tantalu, indu, itp. uzyskuje się w hutach cynku i miedzi. Stopy metali nieżelaznych (mosiądz, brąz, stopy cynku i cyny, ołowiu i niklu) oraz wyroby walcowane z metali nieżelaznych i ich stopów wytwarzane są min. w Hucie "Będzin" w Będzinie, w Zakładach Przetwórczych Metali Nieżelaznych "Hutmen" we Wrocławiu, Zakładach Metali Lekkich w Kętach.
Intensywny rozwój hutnictwa w Polsce związany jest ściśle z prowadzonymi badaniami naukowymi oraz kształceniem kadr hutniczych; w 1922 utworzono wydział hutniczy w krakowskiej AGH. Poza krakowskim AGH istnieją wydziały metalurgii w Politechnice Śląskiej i Politechnice Częstochowskiej. Powstały też placówki naukowo-badawcze: Instytut Metalurgii Żelaza i instytut Nieżelaznych w Gliwicach, Instytut Odlewnictwa w Krakowie, Instytut Obróbki Plastycznej w Poznaniu, oraz liczne instytuty na politechnikach i w PAN.