Informacje na sprawdzian ze starożytności. Od system feudalny do kultura i nauka wieków średnich

senior -osoba obdarowująca ziemią
wasal-osoba obdarowywana ziemią
system feudalny- system w którym wasal otrzymuje ziemię od seniora,a senior daje ziemię wasalowi. Nazwa pochodzi od słowa ''lenno'' co oznacza majątek ziemski.
STANY SPOLECZNE w średniowieczu:
-chłopi - kmiecie
-mieszczanie
-szlachta
- duchowieństwo
Rycerz:
- otrzymywał od włsdcy lenno
- w zamian za urzytkowanie ziemi kmiecie płacili mu rętnę feudalną
-paź, giermek
-rycerskie herby, szczególne znaki
-kodeks rycerski:
1. obrona wiary
2. obrona religii
3. sławienie imienia damuy swojego serca
Słynni średniowieczni rycerze:
-Roland Cyd
-Zawisza Czarny
Zasada ''wasal mojego wasala nie jest moim wasalem'' oznaczała, że wasal nie podlegał innemu seniorowi
Pozycja poszczególnych prze3dstawicieli społeczeństwa zależała od:
-majątku
-szlachetnego urodzenia
-wykształcenia
Polska była monarchią PATRYMONIALNĄ gdy koronę polską dziedziczył syn włądcy.
Natomiast MONARCHIĄ STANOWĄ Polska stała się gdy w dużym stopniu wladzę zaczeły sprawować dwie najważniejsze warstwy społeczne(czasy W. Łokietka)
LOKACJA - zakładanie nowych osad przez przybyszów, np. z Niemiec
KOLONIZACJA na prawie niemieckim - wzorowanie się na zasadach obowiązujących w Niemczech
Przyczyny kolonizacji:
W średniowiecznej Polsce większość ludności mieszkałą na wsiach, a jej głownym zajęciem była uprawa ziemi. Aby uzyskać większe zbiory wprowadzono wiele ulepszeń.
Również dochody chłopów uległy zmniejszeniu, jak i renta feudalna.
W Polsce było wiele niezagospodarowanych miejsc(pustek). W związku z tym zaczęto do Polski sprowadzać osadników.
ZAKŁADANIE NOWYCH WSI:
1. Pochodzący z Niemiec chłopi zawarli umowę dotyczącą praw i obowiązków zarówno osadników jaki i pana feudalnego.
2.Dokument ten przyjmował ZASADŹCA stojący na czele wsi.
3. Każdy przybysz otrzymywał łan ziemi (ok.25 h). Najwieksza działka przypadałą zasadźcy (osobie tylko trochę niższej rangą od pana feudalnego)
4.Zasadźcy nadano tytuł sołtysa, który dziedziczyli jego potomkowie.
5. Zasadźca stanął na czele miejscowego sądu, zawnego ŁAWĄ.
6. Zasadźca pobierał czynsz i zarządzone kary, a część dochodów zatrzymywał dla siebie.
7.Na czas zagospodarowania nowych wsi mieszkańcy byli zwolnieni z opłat czynszowych. Była to tzw. WOLNIZNA, trwajaca kilka, lub kilkanaście lat.
8. Po upływie określonego terminy mieszkańcy musieli placić czynsz księciu, możnowlądcy, lub duchownym.
9. Chłopi placili dodatkowo daninę, w postaci płodów rolnych.
10. Nowe osady zaczęły przynosić duze dochosy dzięki nowemu sposobowi uprawy roli zwanemu TRÓJPOLÓWKĄ.
11. Trójpolówka polegała na dzieleniu działki na trzy części. Na pierwszej siano zboże jare, na drugiej ozime, a trzecia część (UGÓR) pozostawałą nieobsiana. Co roku zmieniano kolejność upraw na poszczególnych polach.


Na przeomie XII i XIII w. wyniku przemian gospodarczych, na ziemiach polskich powstały pierwsze miasta. Wraz z napływem osadnikow z Niemiec i Niderlandów powstały liczba ludności wzrastała. Szukano innych zajęć niż tylko rolnictwo.
Miasta lokowanao na prawie:
-lubeckim (w Lubce)
-magdenburskim (Magdenburg)
STANY MIESZCZAŃSKE:
-patrycjat - najbogatsi
-pospólstwo -mniej zamożni kupcy...
-plebs (plebejusze) - średniowieczni chłopi i żebracy
CECHY RZEMIEŚLNICZE- organizacje zakładane przez przedstawicieli pospolctwa, zrzeszające ludzi wykonującyh podobny zawód. Należący do nich rzemieślnicy wspolnie organizowali produkcję towarów, roztrzygali spory dotyczące konkurencji i starali się ograniczyć napływ towarów z innych miast i osad.
Najwyżej ceniono bogatych i prowadzacych własne wartsztaty MISTRZÓW, zwanych MAJSTRAMI. Mniejszym szacunkiem cieszyli się CZELADNICY, którzy otrzymywali wynagrodzenie za swoją pracę, jednocześnie ucząc się, by w przyszłości móc otworzyć własne warsztaty. Najniżej w hierarchii znajdowali się UCZNIOWIE, którzy pomagali mistrzowi w jego warsztacie.
RODZAJE CECHÓW( średniowieczne zawody)
-bednarz (wykonywał beczki)
-rymarz (pasy ze skóry itd)
-kowal
-zdun (piece)
-kołodziej (kola do wozów)
-płatnerz
STAN DUCHOWNY:
- był zróżnicowany pod względem społecznym i majątkowym
- w jego skłąd wchodzili rycerze, plebejusze, ubodzy zakonnicy oraz księza parafialni
- o przynależności do tego stanu decydowałało przyjęcie święcej kaplańskich i zdobycie wykształcenia
- duchowni wykazywali się znajomością łaciny, pisania i czytania
- biskupi i zakonnicy stanowili elitę intelektualną i polityczną państwa. Byli wykłądowcami na uniwersytetach, autorami wielu dzieł, pełnili funkcje doradców i sekretarzy władców.
- niżsi duchowni wywodzący się z mieszczan i chlopstwa zajmowali się w parafiach udzielaniem sakramentów i wykonywaniem zarządzeń wladców. Prowaszili szkoły parafialne, w których uczyli czytania, pisania i śpiewu kościelnego.

ZAKONY ŚREDNIOWIECZNE:
a) rycerskie:
-Krzyżacy (Niemcy)
- Joannici (Malta)
- Templariusze (Francja)
b) żebracze:
- franciszkanów (św. Franciszek z Asyżu)
- dominikanów (św. Dominik z Guzman)
c) mnisze:
- benedyktynów (św. Benedykt)
- cystersów (św. Cysters)

Jaką rolę w średniowieczu odgrywałą łacina??
Stosowano ją do zapisu listów, traktaów religijnych i politycznych, a także dzieł naukowych.

WZORCE OSOBOWE W ŚREDNIOWIECZU:
a) asceta- znosił długotrwałe posty i umartwianie ciała, dążył do oczyszczenia duszy poprzez życie w ubóstwie, lub nawet biczowanie
(Szymon Słupnik)
b) rycerz-brał udział w wojnach i turniejach rycerskich, był odważny, walczył o ojczyznę, był posłuuszny władcy (Roland Cyd,
Zawisza Czarny)
Tomasz z Akwinu- teolog i filozof, jeden z ojców kościoła.
Eleonora Akwitańska- krolowa Francji i Anglii, patronka średniowiecznych poetów
Jadwig Śląska- księżna słynąca z wielkiej pobożności, fundatorka klasztorów, żona Henryka Brodatego.
Karol Wielki- średniowieczny włądca, panujący na przełomie VIII i XIX w. Dążył do zjednoczenia Europy i wskrzeszenia cesarstwa
bizantyjskiego

SCHOLASTYKA-filozofia szkolna dąząca do rozumowego udowodnienia prawd wiary za pomocą Biblii...
Podstwowe wykształcenie zdobywano w szkołach PRZYKATEDRALNYCH i PRZYKLASZTORNYCH.

Małżonki władców i dostojników miały wpływ na politykę państw. Dbały o rozwój szkolnictwa i sztuli, oraz fundowały liczne kościoły i klasztory.
Uznanie zyskiwału dzięki pobożnemu życiu. Ważną rol odegraly: Eleonora Akwitańska(patronka poetow) i Jadwiga Śląska (żona H. Brodatego)