Zadaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego jest sprawowanie wymiaru sprawiedliwości poprzez sądową kontrolę wykonywania administracji publicznej. Sąd ten wszczyna postępowanie na podstawie skargi wniesionej przez uprawniony podmiot. Uprawnionym do wniesienia skargi jest:
· każdy, kto ma w tym interes prawny,
· prokurator,
· Rzecznik Praw Obywatelskich
· oraz organizacja społeczna w zakresie jej statutowej działalności, w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób.
Osoby fizyczne mogą działać osobiście lub przez pełnomocników, (nie ma więc obowiązku składania skargi za pośrednictwem radcy prawnego lub adwokata).
W jakich sprawach orzeka NSA?
Sąd orzeka w sprawach skarg na:
1. decyzje administracyjne,
2. postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo kończące postępowanie, a także rozstrzygające sprawę co do istoty,
3. postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie,
4. inne niż określone w pkt 1-3 akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące przyznania, stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa,
5. uchwały organów jednostek samorządu terytorialnego oraz akty organów administracji rządowej stanowiących przepisy prawa miejscowego,
6. uchwały organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków, inne niż określone w pkt 5, podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej,
7. akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego.
Poza tym NSA rozpoznaje skargi na bezczynność organów administracji publicznej w przypadkach określonych w (1) - (4). (Organami administracji publicznej są naczelne i centralne organy administracji państwowej, terenowe organy administracji rządowej, organy jednostek samorządu terytorialnego oraz inne organy w zakresie, w jakim zostały powołane z mocy prawa do załatwiania spraw z zakresu administracji publicznej).
W jakich sytuacjach skarga do NSA jest dopuszczalna?
Skargę można wnieść po wyczerpaniu środków odwoławczych, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed np. organem gminy (przez wyczerpanie środków odwoławczych należy rozumieć sytuację, w której stronie nie przysługuje żaden środek odwoławczy).
Jeżeli ustawa nie przewiduje środków odwoławczych w sprawie będącej przedmiotem skargi, należy przed wniesieniem jej do NSA zwrócić się do właściwego organu z wezwaniem do usunięcia naruszenia prawa (skarga może być wniesiona po upływie 30 dni od dnia doręczenia wezwania).
Skargę wnosi się bezpośrednio do NSA w terminie 30 dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie, a w innych przypadkach w terminie 30 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o podjęciu aktu lub innej czynności organu uzasadniającej wniesienie skargi.
Prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich mogą wnieść skargę w terminie 6 miesięcy od dnia doręczenia stronie rozstrzygnięcia w sprawie indywidualnej, a w pozostałych przypadkach w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie aktu lub podjęcia innej czynności uzasadniającej wniesienie skargi.
NSA z ważnych powodów przywróci na wniosek strony termin do wniesienia skargi.
Co powinna zawierać skarga?
Skarga powinna zawierać:
· oznaczenie skarżącego, jego miejsca zamieszkania lub siedziby,
· wskazanie zaskarżonej decyzji, postanowienia, innego aktu lub czynności,
· oznaczenie organu, którego działania lub bezczynności skarga dotyczy,
· określenie naruszenia prawa bądź interesu prawnego,
· podpis osoby wnoszącej skargę, a w przypadku wniesienia jej przez pełnomocnika - jego podpis z załączeniem do skargi pełnomocnictwa.
Po otrzymaniu skargi NSA przesyła jej odpis organowi, którego działanie lub bezczynność zaskarżono, i zobowiązuje go do udzielenia odpowiedzi na skargę w terminie 30 dni od dnia doręczenia odpisu skargi oraz do nadesłania w tym terminie akt sprawy. Organ, którego działanie lub bezczynność zaskarżono, może uwzględnić skargę w całości do dnia wyznaczenia przez NSA terminu rozprawy.
Skarżący może cofnąć skargę. Cofnięcie skargi nie wiąże NSA, chyba że rozpatrzenie sprawy stało się bezprzedmiotowe lub wydanie orzeczenia stało się z innych przyczyn zbędne. W razie cofnięcia skargi i umorzenia przez NSA postępowania przed rozprawą, skarżącemu zwraca się wpis; w razie cofnięcia skargi na rozprawie - połowę wpisu.
Pamiętaj, że:
· NSA nie jest właściwy w sprawach np. wynikających z nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach pomiędzy organami administracji publicznej oraz wynikających z podległości służbowej pomiędzy przełożonymi i podwładnymi w urzędach tych organów, a także w jednostkach wojskowych, dyscyplinarnych czy też dotyczących wiz i zezwoleń na przekroczenie przez cudzoziemca granicy państwa oraz zgód na ich wydanie, zezwoleń na zamieszkanie na czas oznaczony, azylu i wydalania z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z wyjątkiem przypadków dotyczących cudzoziemców przebywających legalnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
· W razie nieuwzględnienia skargi NSA skargę oddali, natomiast odrzuci ją, jeśli skarga została wniesiona po upływie terminu do jej wniesienia, była niedopuszczalna z innych przyczyn, a także gdy nie uzupełniono w wyznaczonym terminie braków skargi.
· Nie można wnieść skargi do NSA, jeżeli toczy się postępowanie w celu zmiany, uchylenia lub stwierdzenia nieważności aktu albo innej czynności.
· Od skargi pobiera się wpis, który może być stały lub stosunkowy (wpis stosunkowy pobiera się w sprawach, których przedmiot dotyczy należności pieniężnych albo praw majątkowych). Wpis stosunkowy wynosi:
· przy wartości przedmiotu sprawy do 5.000 zł - 4%, nie mniej jednak niż 10 zł,
· przy wartości przedmiotu sprawy ponad 5.000 zł do 10.000 zł - 3%, nie mniej jednak niż 200 zł,
· przy wartości przedmiotu sprawy powyżej 10.000 zł - 2%, nie mniej jednak niż 300 zł i nie więcej niż 100.000 zł
Wpis uiszcza się w kasie Naczelnego Sądu Administracyjnego albo na rachunek bankowy tego sądu lub znakami opłaty sądowej.
· Wniesienie skargi do sądu nie wstrzymuje wykonania aktu lub zawieszenia czynności, sąd może na wniosek strony lub z urzędu wydać postanowienie o wstrzymaniu wykonania tego aktu lub zawieszeniu czynności, zwłaszcza jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia skarżącemu znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków.
· W sprawie zakończonej prawomocnym orzeczeniem Sądu może być wznowione postępowanie na wniosek uczestnika postępowania lub z urzędu. Wniosek o wznowienie postępowania rozpoznaje Sąd w innym składzie.
Podstawa prawna:
Ustawa z 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym (Dz. U Nr 74, poz. 368 z późn. zm.).
Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie wpisów od skarg na decyzje administracyjne oraz inne akty i czynności administracji publicznej (Dz. U. Nr 117/95, poz. 563)