Mikro i makro ekonomia

1. Czym zajmuje się ekonomia?Jakie są podstawowe problemy ekonomii?Ekonomia jest nauką badającą w jaki sposób ludzie wykorzystują zasoby będące w ich dyspozycji w celu zaspokajania różnorodnych potrzeb materialnych i niematerialnych.Zasoby,którymi ludzie dysponują są przekształcane w trakcie procesów produkcyjnych w dobra i usługi zaspakajające określone potrzeby.Dążeniem ludzi jest zaspakajanie wszystkich potrzeb w stopniu maksymalnym.Niestety nie jest to możliwe głównie z racji ograniczonych zasobów.O ile potrzeb może być nieskończenie wiele o tyle zasoby zaspokojenie tych potrzeb są najczęściej ograniczone.W konsekwencji człowiek musi gospodarować tzn. dokonywać wyborów ekonomicznych -decydować na co przeznaczyć stosunkowo rzadkie zasoby,które są do jego dyspozycji i jakie potrzeby zaspokoić.Decyzja gospodarcza posiada zawsze dwa aspekty-pozytywny i negatywny.Aspekt pozytywny oznacza dokonanie wyboru jakie cele gospodarcze będziemy realizować oraz jakie zasoby przeznaczymy na osiągnięcie tych celów.Aspekt negatywny oznacza konieczność rezygnacji z innych celów,na osiągniecie których moglibyśmy przeznaczyć posiadane zasoby.Podstawowe problemy ekonomiczne sprowadzają się do sformułowania pytań: CO?(wytwarzać,konsumować,produkować)dotyczy towaru jaki będzie wytwarzany i dostarczany na rynek.Określa nam alokację zasobów (rozmieszczenie zasobów,skierowanie dóbr i usług np. w gosp. domowym). JAK?W JAKI SPOSÓB?JAKIE METODY I TECHNIKI STOSUJEMY W PROCESIE PRODUKCJI?Odpowiedź na pytanie Jak? oznacza określone proporcje pomiędzy wykorzystaniem poszczególnych zasobów.Zasoby są względem siebie komplementarne jak i substytucyjne.Komplementarność-uzupełnianie się (dopełnianie) zasobów, nie może bowiem istnieć żaden system produkcyjny,w który m zabrakłoby któregoś z zasobów.Substytucyjność-substytucja oznacza wzajemne zastępowanie (wymianę jednego na drugie). Oznacza to że w pewnych granicach są produkty wymienialne. Mamy na myśli substytucje zachodzącą między dwoma czynnikami np. Pracą i kapitałem.Dotyczą naszych procesów konsumpcyjnych.DLA KOGO?ILE?Dotyczy rozmiarów produkcji i ile bieżącej produkcji przeznaczymy na produkcję w przyszłości.Szukanie właściwych proporcji między wolnością od a wolnością do.Dla kogo?-odnosi się do gospodarki jako całości.Zasada według potrzeb wszyscy jesteśmy równi.Produkty dzielone wg środków jakie poszczególne jednostki posiadają ekonomiczne.
2. Co jest przedmiotem zainteresowania mikro i makroekonomii? Mikroekonomia-analiza podmiotów gospodarczych, gospodarstw domowych i przedsiębiorstw na różnych rynkach gospodarczych. Bada decyzje alokacyjne podejmowane przez indywidualne podmioty gospodarcze. Decyzje indywidualne, działania poszczególnych producentów i konsumentów łączą się ze sobą wyznaczając reakcje grupowe. Działania indywidualne nie zawsze są zgodne ze sobą, często są one sprzeczne i prowadzą do konfliktów. Głównym elementem mikroekonomii jest analiza marginalna, czyli posługiwanie się kategoriami marginalnymi. Makroekonomia-analiza gospodarstwa jako całej gospodarki narodowej. Makroekonomia to głównie teoria tworzenia i podziału dochodu narodowego z uwzględnieniem polityki pieniężnej banku centralnego i polityki fiskalnej państwa. Zajmuje się ona funkcjonowaniem całej gospodarki i formułowaniem polityki rządowej. W rozważaniach tych nie można uniknąć polityki dokładnie tak, jak polityka nie może obejść się bez ekonomii. Mikroekonomia patrzy na gospodarkę narodową przez pryzmat przedsiębiorców i konsumentów z punktu widzenia maksymalizacji ich korzyści, podczas gdy makroekonomia w analizie gospodarki posługuje się w swych badaniach wielkimi agregatami.
3. Przedstaw podstawowe cechy gospodarki rynkowej. Własność prywatna; prawo do swobodnego dysponowania prywatną własnością-wolność wyboru ekonomicznego; konkurencja w obrębie dostawców i odbiorców; rynkowy system ustalania cen.
4. Omów znane Ci czynniki produkcji. Zasoby – czynniki produkcji. Praca-określa nam zasób związany z ludźmi wraz z ich umiejętnościami i doświadczeniami, ilość ludzi zdolnych do pracy: (wiedza, kwalifikacje, praktyczne umiejętności, podstawy psychofizyczne, nauka-specjalny rodzaj pracy, która przybiera formę innowacji np. badawcze lub naukowe mające zastosowanie w procesie produkcji lub dystrybucji.); Ziemia- dobra dane przez naturę nie wytworzone przez człowieka (klimat, powietrze, ciepło słoneczne, rzeki, lasy); Kapitał-rzeczowy-maszyny, budynki, półprodukty, drogi terytorialne, itp. jako rezultat pracy wykonanej wcześniej. Wszystkie dobra używane do wytwarzania dóbr, np. środki produkcji. Finansowy-są to środki przeznaczone na cele związane ze świadczeniem określonych usług (gotówka, kredyt, papiery wartościowe), bądź przeznaczone na cele produkcji. Związane z wytwarzaniem produkcji. Pieniądz staje się wówczas kapitałem, kiedy przynosi zyski.
5. Wyjaśnij związki pomiędzy kosztem a ograniczonością zasobów. Relacja między kosztem a wyborem: jednostki stają wobec potrzeby dokonywania wyborów między konkurencyjnymi alternatywami działania. Wybór jednej z alternatyw działania oznacza że ze skorzystania z drugiej trzeba zrezygnować. KOSZT jest definiowany jako wartość najbardziej preferowanej alternatywy, która nie została wybrana. W warunkach braku możliwości wyboru koszty nie istnieją. Związek pomiędzy kosztem a pojęciem rzadkości: RZADKOŚĆ oznacza że nie możemy osiągnąć wszystkiego i zaspokoić wszystkich potrzeb ze względu na ograniczone zasoby. Musimy dokonać wyboru. KOSZT jest to wartość alternatywy, która nie została wybrana (rezygnujemy z czegoś na korzyść kupienia lub robienia czegoś innego).Żaden człowiek ( ani też żadne społeczeństwo) nie może posiadać wszystkich rzeczy które chciałby mieć. Po prostu dlatego, że nie wystarczyłoby wszystkiego dla wszystkich. Wynika to z ograniczoności zasobów. Dlatego każdy człowiek, przedsiębiorstwo lub rząd musi dokonywać wyborów tego co chcieliby mieć. Podejmując decyzje gospodarczą w celu uzyskania danej korzyści, którą alternatywnie mogliby osiągnąć, czyli ponosimy koszt alternatywny.
6. Omów koszt alternatywny. Koszt utraconych możliwości. Obok faktycznych kosztów wytwarzania dóbr producent ponosi także koszty alternatywne, związane z utratą korzyści zastosowania danych zasobów w innej działalności gospodarczej. Kapitał rzeczowy w formie maszyny można zastosować do wytwarzania określonego produktu. Maszynę można również wynająć po możliwe najwyższej cenie i otrzymywać korzyści z opłat za wynajem.. Maszynę można sprzedać a uzyskane pieniądze ulokować w banku lub kupić akcje. Koszt alternatywny zastosowania maszyny do danej produkcji oznacza rezygnację z korzyści, jakie można by osiągnąć wynajmując lub sprzedając maszynę. Koszt alternatywny producenta można również wyrazić w postaci ilości innego produktu, który można by wytworzyć wykorzystując te samą liczbę czynników produkcji, jaką zastosowano do wytwarzania danego produktu.
7. Przedstaw zasadę: malejących korzyści marginalnych i rosnącego kosztu marginalnego. Istnieje pewna prawidłowość z której wynika, że im większy jest poziom działalności gospodarczej tym mniejsze są korzyści marginalne osiągane z tej działalności. Przypuśćmy, iż dotychczas nie konsumowaliśmy żywności. Nasze korzyści z konsumpcji żywności (korzyści w postaci zadowolenia jakie daje nam spożywanie żywności) są zerowe. Decydując się na zwiększenie konsumpcji żywności z 0 kg do 1 kg tygodniowo osiągamy określone korzyści (zadowolenie) z podjętej decyzji. Wraz ze wzrostem rozmiarów konsumpcji maleją korzyści osiągane ze zwiększania konsumpcji o dodatkową jednostkę-maleją korzyści marginalne. Zasada malejących korzyści marginalnych oznacza, iż przy bardzo wysokim poziomie konsumpcji korzyści marginalne będą wynosiły 0. Jest to punkt w którym korzyści całkowite z konsumpcji żywności przestaną wzrastać. W punkcie tym osiągamy maksymalne korzyści z konsumpcji-konsument znajduje się w pozycji równowagi. Zasada malejących korzyści marginalnych jest odwracalna: ponieważ korzyści marginalne są mniejsze przy wyższym poziomie działalności (konsumpcji) dlatego przy niższym poziomie działalności korzyści marginalne są większe. Korzyści całkowite:
Nakład zwiększyliśmy a korzyści spadają.


wykres







Przechodzimy z jednej korzyści do drugiej kiedy się wyrównują końcowe korzyści.


9. Na czym polega okrężny obieg dochodów i produktów? Przedstaw go na schemacie.







1. Firmy przekazują do gospodarstwa strumień produktów.
2. Gospodarstwa domowe kupują te produkty.
3. Z firm do gospodarstw płynie strumień opłat za pracę
4. Strumień zasobów ( strumień czynników produkcji: ziemia, kapitał, praca), strumień usług produkcji.
Konsumenci dysponując kapitałem ludzkim i rzeczowym, czyli zasobami, przekazują je producentom z czego uzyskują od nich określone dochody. Z otrzymanych zasobów producenci wytwarzają dobra i usługi, które z kolei nabywają konsumenci za wcześniej otrzymane dochody. W ten sposób powstaje ruch okrężny produktu i dochodu w gospodarce.
10. Co rozumiesz pod pojęciem rynku? Na czym polega konkurencja rynkowa i co oznacza pojęcie "rynki konkurencyjne"? RYNEK to proces w warunkach których dokonywane są transakcje. Rynek jest miejscem zorganizowanym, zazwyczaj w sensie instytucjonalnym, gdzie dokonują się akty kupna-sprzedaży czynników produkcji oraz wytworzonych dóbr (produktów i usług). Rynek spełnia dwa znaczenia: wszystkie transakcje jakie dokonujemy w życiu i rynek jako targ. Ograniczoność zasobów sprawia że między producentami istnieje konkurencja o dostęp do zasobów. Równocześnie producenci rywalizują w zdobywaniu odbiorców dla swoich produktów. W podobny sposób kupujący konkurują ze sobą w zakupie najlepszych i najbardziej korzystnych dla nich dóbr.
Konkurencja między podmiotami gospodarczymi jest cechą gospodarki rynkowej. Może ona przybierać różne formy a także charakteryzować się różnym stopniem natężenia. Ważnym elementem konkurencji rynkowej jest cena produktu, wpływająca na kształtowanie się popytu i podaży. Wykorzystywanie ceny w walce konkurencyjnej między podmiotami gospodarczymi określa się mianem konkurencji cenowej. O konkurencyjności danego produktu świadczy nie tylko jego cena. Również takie elementy jak jakość produktu, warunki gwarancji, zapewnianie usług serwisowych, odpowiednie warunki finansowania zakupów, reklama itp. mają znaczący wpływ na poziom konkurencyjności wielu, współcześnie wytwarzanych produktów. Konkurowanie przy pomocy tych właśnie elementów jest charakterystyczne dla konkurencji niecenowej. W teorii ekonomi wyróżnia się zazwyczaj cztery rodzaje konkurencji rynkowej: Konkurencja doskonała-liczni producenci; identyczne produkty (niektóre rynki płodów rolnych-ziemniaki, buraki, pszenica itp.) Konkurencja niedoskonała: konkurencja monopolistyczna-liczni producenci lub sprzedawcy; produkty zróżnicowane będące bliskimi substytutami (pasta do zębów, handel detaliczny); oligopol-nieliczni producenci; niewielkie zróżnicowanie produktu (samochody, maszyny) monopol pełny-jedyny producent; jedyny produkt nie posiadający bliskich substytutów (niektóre usługi publiczne).
11. Przedstaw prawo popytu. Wraz ze wzrostem ceny produktu zmniejsza się popyt na ten produkt, natomiast wraz ze spadkiem ceny popyt wzrasta. Popyt to ilość nabytych dóbr i usług przy danej cenie, w określonej jednostce czasu.
Cena






Ilość
12. Omów czynniki wpływające na wysokość popytu. Do najważniejszych czynników niecenowych wpływających na zmiany popytu rynkowego zaliczamy: dochody, gusty i preferencje, ceny dóbr substytucyjnych i komplementarnych, przewidywania cen relatywnych, liczbę ludności, efekty naśladownictwa i demonstracji. Ze strony producentów na popyt wpływa: wielkość i struktura oferowanych produktów; cechy produktów utożsamiane z ich wartościami użytkowymi; działania promocyjne. Ze strony konsumentów na popyt wpływa: wielkość ich dochodów tworzących siłę popytu; potrzeby, wymagania, gusty; liczba konsumentów tworzących siłę popytu; oczekiwania konsumentów co do produktu; struktura demograficzna; efekty naśladownictwa.
13. Przedstaw krzywą podaży i czynniki określające jej przebieg. Podaż jest to relacja pomiędzy ilością oferowaną a ceną.. Podaż jest to ilość dóbr i usług zaoferowana do sprzedaży po określonej cenie i w określonej jednostce czasu. Prawo podaży- wraz ze wzrostem ceny, podaż rośnie na dane dobro. Gdy cena spada, podaż maleje.

P

S



Ilość dóbr oferowane na rynku przez producentów nazywamy podażą. Pomiędzy ilością dostarczanych na rynek produktów i usług a ich cenami istnieje następująca zależność, określana jako prawo podaży. Wzrost ceny rynkowej produktu prowadzi do wzrostu oferowanych ilości tego produktu. Przy wyższej cenie produkcja staje się bardziej korzystna, co skłania producentów do zwiększania ilości swoich produktów oferowanych na rynku. Spadek ceny produktu wywołuje zmniejszenie oferowanych ilości produktu ( produkcja staje się mniej opłacalna ze względu na niższą cenę produktu). Do najważniejszych czynników, które poza ceną danego produktu mają wpływ na kształtowanie się wielkości podaży należą ceny czynników produkcji, technologia podatki i subsydia, przewidywania cen oraz ilość przedsiębiorstw w gałęzi.
14. Wyjaśnij sens ekonomiczny ceny równowagi. Cena, przy której rozmiary podaży ( ilości oferowane produktu) zrównają się z rozmiarami popytu ( ilości produktu, które konsumenci chcą kupić) nosi nazwę ceny równowagi rynkowej. Cena równowagi "oczyszcza" rynek z jakiejkolwiek nadwyżki popytu bądź podaży- dlatego nosi ona nazwę ceny oczyszczającej rynek.
15. Omów ceny maksymalne i minimalne. Cenie maksymalnej regulowanej przez państwo towarzyszy zjawisko niedoboru podaży w stosunku do popytu. Podczas gdy cena maksymalna leży poniżej punktu równowagi wyznaczonego przez mechanizm wolnej konkurencji, to cena minimalna leży powyżej punktu równowagi rynkowej. Cena minimalna- cena podparta od dołu, jest ona wyższa od ceny równowagi (chroni producenta). Cena maksymalna- cena podparta od góry. Jest ona niższa od ceny równowagi ( chroni konsumenta).
16. Przedstaw cztery podstawowe struktury rynku. Konkurencja doskonała – (b. duża liczba przedsiębiorstw; brak barier wejścia; produkt jednorodny; homogeniczny; niewielki wpływ na cenę, cena jest stała; krzywa popytu dla poszczególnych uczestników jest doskonale elastyczna). Konkurencja monopolistyczna – (liczni producenci lub sprzedawcy; produkty zróżnicowane nie będące bliskimi substytutami; brak barier wejścia; produkt zróżnicowany lecz spełniający podobne funkcje; raczej mały wpływ na cenę; krzywa elastyczna). Oligopol - (nieliczni producenci, niewielkie zróżnicowanie produktów; produkt zróżnicowany; ceny są współzależne, krzywa raczej elastyczna mało nachylona do osi zapotrzebowania). Monopol pełny – (jeden producent, jeden produkt nie posiadający bliskich substytutów; zupełna blokada wejścia na rynek; produkt raczej jednorodny; duży wpływ na cenę; krzywa nieelastyczna).
17. Wyjaśnij pojęcie elastyczności. Przedstaw elastyczność cenową popytu. Elastyczność popytu jest miarą procentowej zmiany popytu w stosunku do procentowej zmiany czynnika wpływającego na popyt. Elastyczność popytu to reakcja zapotrzebowania na zmianę ceny. Elastyczność cenowa popytu obrazuje reakcję nabywców na zmianę ceny (podwyżki lub obniżki). Determinanty: stopień substytucyjności: im więcej substytutów posiada dobro i im one są bardziej doskonałe tym większa elastyczność cenowa popytu na to dobro. Rodzaj dóbr: na dobra luksusowe popyt będzie bardziej elastyczny niż na dobra podstawowe. Czas: konsument musi mieć czas na zauważenie zmiany ceny, na znalezienie substytutów. Im dłuższy czas trwania zmiany ceny tym popyt na dane dobro będzie bardziej elastyczny. Znaczenie danego dobra dla konsumenta: udział dobra w budżecie konsumentów. Poziom ceny danego dobra: w każdym punkcie elastyczność jest inna. Współczynnik cenowej elastyczności popytu informuje nas o reakcji konsumenta na rynku na zmieniające się ceny towarów.









18. Omów elastyczność dochodową i mieszaną popytu. Elastyczność dochodowa popytu jest stosunkową zmianą popytu na dane dobro podzieloną przez stosunkową zmianę dochodu. Dzięki tej elastyczności możemy obserwować jak zmieniają się ilości nabywanych dóbr pod wpływem zmiany ich dochodów. Jeżeli dochodu rosną (maleją), rośnie (maleje) ilość nabywanych dóbr poślednich. Wraz ze wzrostem dochodów rośnie ilość nabywanych dóbr luksusowych. Elastyczność mieszana popytu będzie informować jakie są reakcje nabywców pod wpływem zmiany cen dóbr pokrewnych. Mierzy reakcję wielkości popytu na dane dobro wywołaną zmianami ceny jakiegoś innego dobra. Elastyczność mieszana jest dodatnia dla substytutów (cena węgla rośnie, to popyt na ropę naftową też rośnie). Elastyczność mieszana jest ujemna dla dóbr komplementarnych (cena samochodów rośnie, to popyt na benzynę maleje).
19. Przedstaw związek pomiędzy wysokością współczynnika elastyczności a przychodami przedsiębiorstwa. Jeżeli elastyczność popytu jest większa od 1 to jest to wrażliwe na cenę. Jest to sytuacja kiedy popyt jest elastyczny i w momencie kiedy cena rośnie, to przychód całkowity maleje (ludzie będą mniej kupowali), gdy cena spadnie to przychód całkowity wzrośnie (ludzie będą więcej kupować).Jeżeli E<1 to jest to popyt nieelastyczny (nie zależy od ceny). Jeżeli cena wzrośnie to przychód całkowity wzrośnie (ludzie kupują tyle samo mimo wzrostu cen), gdy cena zmaleje to przychód całkowity zmaleje (ludzie kupują tyle samo mimo spadku cen). Jeżeli E=1 to nie zmienia się nic.
Przy popycie elastycznym spadek ceny zwiększa globalne wydatki konsumentów, co prowadzi do wzrostu ogólnych przychodów producentów (przedsiębiorstwa). Wzrost ceny zwiększa ogólne wydatki konsumentów, co prowadzi do spadku ogólnych przychodów producentów.
Przy popycie nieelastycznym spadek ceny zmniejsza ogólne wydatki konsumentów, co prowadzi do spadku ogólnych przychodów producentów. Wzrost ceny zwiększa globalne wydatki konsumentów, co prowadzi do wzrostu ogólnych przychodów producentów.
Współczynnik elastyczności jest to stosunek względnej zmiany zapotrzebowania do względnej zmiany ceny (lub jej wielkości).
20. Przedstaw związki pomiędzy przychodem marginalnym i przeciętną wysokością współczynnika elastyczności.
Przychód marginalny, to przyrost przychodu całkowitego spowodowany zmianą produkcji o kolejną jednostkę. Jeżeli przychody marginalne są mniejsze od kosztów należy zmniejszyć produkcję. Jeżeli przychody m. są większe od kosztów należy zwiększyć produkcję.
Przychód krańcowy MR, jest to przyrost przychodów całkowitych wywołany wzrostem sprzedaży o jednostkę
ATR
MR =
AQ
TR – przychody całkowite
Przychody przeciętne AR, są to przychody zarobione przez firmę ze sprzedaży pojedynczej jednostki produktu. Obliczmy je:


TR = P*Q
Cena produktu = przychodom przeciętnym i krańcowym. P=AR+MR
Możemy wyróżnić 3 sytuacje:
- Gdy elastyczność cenowa popytu jest większa od 1 to przychód marginalny jest większy do 0.
- Gdy elastyczność cenowa popytu jest mniejsza od 1 to przychód marginalny jest mniejszy do 0.
- Gdy elastyczność cenowa popytu jest równa od 1 to przychód marginalny jest = 0.
- Przychód przeciętny = przychodowi marginalnemu AR = MR.
21. Wyjaśnij przesłanki na podstawie których mechanizm rynkowy jest przedmiotem krytyki. Wolny rynek nie obejmuje problemu ubóstwa, nie widzi biedy; nie widzi ujemnych efektów zewn., realizując produkcję nie widzi np. zatrucia środowiska; nie widzi bezpieczeństwa zbiorowego; nie widzi środowiska ekologicznego; nie widzi problemów oświatowych i zdrowotnych. Głównym zadaniem każdego systemu gospodarczego jest podział ograniczonych zasobów czynników produkcji między poszczególne dziedziny produkcji zaspakajające różne potrzeby społeczeństwa. Przedmiotem ekonomii jest więc analiza mechanizmu, który w każdym systemie gospodarczym określa, jak rozwiązywany jest problem wyboru, które z nieograniczonych potrzeb społeczeństwa i w jakim stopniu zostaną zaspokojone przez ograniczone zasoby czynników produkcji. Mechanizm rynkowy to decyzje kupna i sprzedaży. Decyzje sprzedawców i nabywców, wzajemnie od siebie uzależnione, które kształtują popyt i podaż oraz poziom cen. Mechanizm rynkowy może być krytykowany dlatego, że państwo ma niewielki wpływ na decyzje sprzedawców i nabywców. W gospodarce centralnie planowanej wszystko co wyprodukowały zakłady było zbywane. W gospodarce rynkowej producent (sprzedawca) aby sprzedać swój towar musi nim zainteresować nabywcę. Przedmiotem krytyki może być również gra monopolistów, którzy dyktują warunki (np. PKN "Orlen").
22. Wyjaśnij zasady wyborów ekonomicznych konsumenta. Teoria ekonomii wychodzi z fundamentalnego założenia, że potrzeby ludzkie są nieograniczone, a środki będące do dyspozycji każdego społeczeństwa są ograniczone. Ta obiektywna społeczność między ograniczonymi środkami a nieograniczonymi potrzebami rodzi konieczność wyboru ekonomicznego. Powstaje wówczas pytanie jak rozdzielić ograniczone środki pomiędzy ich różne możliwe zastosowania? Konsument dokonuje równoczesnych wyborów wielu dóbr dążąc do osiągnięcia takich kombinacji konsumowanych dóbr które spełniają w najwyższym stopniu dane preferencje konsumenta. Podstawą wyborów konsumenta jest więc uporządkowany system preferencji, który opiera się na pewnych założeniach: założenie kompletności preferencji; konsument dokonujący wyboru między różnymi kombinacjami dóbr może określić swoje preferencje w stosunku do nich. Jeśli konsument potrafi uporządkować które kombinacje produktów preferuje oznacza to, że jego preferencje są kompletne. Założenie przechodniości preferencji; wybory konsumenta między różnymi kombinacjami dóbr są przechodnie. Założenie nienasyconości zadowolenia konsumenta; konsument zawsze woli więcej niż mniej. Ekonomia zajmuje się problemem jak ludzie radzą sobie z rozdziałem (alokacją) ograniczonych zasobów ludzkich, naturalnych i rzeczowych w celu produkowania dóbr a następnie jak te dobra rozdzielają między siebie. Bada więc nieustannie wybory ekonomiczne w procesie produkcji, wymiany i konsumpcji pod kątem efektywności wykorzystania posiadanych zasobów.
25. Przedstaw istotne elementy teorii podaży. Ilości dóbr oferowane na rynku przez producentów nazywamy podażą. Pomiędzy ilością dostarczanych na rynek produktów i usług a ich cenami istnieje następująca zależność określana jako prawo podaży: wzrost ceny rynkowej produktu prowadzi do wzrostu oferowanych ilości tego produktu; spadek ceny produktu wywołuje zmniejszenie oferowanych ilości produktu. Do najważniejszych czynników, które mają wpływ na kształtowanie się wielkości podaży należą: cena danego produktu; ceny czynników produkcji i technologia; podatki; przewidywania cen oraz ilość przedsiębiorstw w gałęzi.
26. Przedstaw koszty stałe i zmienne. Koszty stałe ponoszone są przez przedsiębiorstwo niezależnie od wielkości produkcji (koszty ochrony majątku, konserwacji urządzeń, płace pracowników administracji, koszty użytkowania ziemi, wynajmu lokali, kredytów, niektóre podatki, itp.).






Koszty zmienne związane są z wykorzystywaniem w procesie produkcji czynników zmiennych (płace pracowników produkcyjnych, koszty surowców, materiałów, energii, wody, itp.). koszty zmienne rosną w miarę zwiększenia rozmiarów produkcji, przy czym tempo wzrostu kosztów jest nierównomierne. Początkowo rośnie wolniej, następnie po przekroczeniu pewnego poziomu produkcji zaczyna wzrastać szybciej.








27. Wyznacz próg rentowności. Obliczanie i analiza progu rentowności jest szczególnie przydatna w planowaniu i analizie kosztów i wyników finansowych działalności każdej jednostki gospodarczej. Zastosowanie progu rentowności do oceny efektywności wykorzystania składników majątku jest cenionym sposobem przewidywania przyszłych działań w krótkim okresie. Progiem rentowności w ujęciu ilościowym jest taka wielkość (ilość) sprzedaży, przy której marża pokrywa koszty stałe. Próg rentowności można również wyrazić w ujęciu wartościowym tzn. określić jaką należy osiągnąć wartość przychodu ze sprzedaży produktów, aby przy danych kosztach zmiennych uzyskana marża brutto pokryła łączną wartość kosztów stałych.
28. Przedstaw jednostkowe (przeciętne):koszty stałe, zmienne i całkowite.
KOSZTY CAŁKOWITE – Mc składają się z kosztów stałych i zmiennych. Jeżeli koszty całkowite podzielimy przez ilość wyprodukowanych dochodów Q otrzymamy koszt jednostkowy inaczej przeciętny przypadający na jednostkę wyrobu.
Kp =
Koszt przeciętny stały to stosunek całkowitego kosztu stałego do wielkości produkcji.







W miarę wzrostu produkcji przeciętny koszt stały jest coraz niższy ze względu na to, że koszty stałe rozkładają się na coraz większą liczbę produktów. W rezultacie otrzymujemy opadającą krzywą kosztu stałego KS.
Przeciętny koszt zmienny Kz otrzymujemy dzieląc koszt zmienny całkowity Kz przez wielkość produktu.







Koszt zmienny przeciętny KZ zmniejsza się wraz ze wzrostem produkcji, a następnie rośnie, po przekroczeniu przez produkcję pewnej wielkości, zaczyna rosnąć. Jeżeli koszt przeciętny zmienny Kz rośnie, to koszt marginalny musi być od niego większy, stąd wniosek, że krzywa kosztu marginalnego przetnie krzywą kosztu przeciętnego zmiennego w jego minimum.

Koszt całkowity przeciętny jest kosztem całkowitym przypadającym na jednostkę produkcji
Kc=
Krzywa kc kształtuje się podobnie jak krzywa kosztu zmiennego przeciętnego przy czym jest przesunięta w górę w stosunku do krzywej kosztu zmiennego przeciętnego kz.









Krzywa całkowitych kosztów zmiennych jest podstawą wyznaczania przeciętnych kosztów zmiennych.
29. Wyjaśnij pojęcie przychodu marginalnego i kosztu marginalnego.
Koszt marginalny jest to przyrost kosztu całkowitego przypadający na jednostkę produkcji AQ.









Nachylenie krzywej w każdym punkcie równe jest Ay/Ax. Koszt marginalny wyznaczony jest przez nachylenie linii stycznej do wybranego punktu na krzywej kosztu całkowitego.
Koszt marginalny jest ważną kategorią ekonomiczną dla producenta, pozwalającą ocenić rentowność decyzji dotyczącej powiększenia produkcji o kolejną jednostkę.
Przychód marginalny Rm jest to wzrost przychodu całkowitego wywołany zwiększeniem produkcji o jednostkę. Dopóki przychód marginalny jest większy od kosztu marginalnego, dopóty przedsiębiorstwo powinno zwiększać produkcję. W sytuacji odwrotnej, każda następna jednostka produktu zmniejsza sumę zysków.
Kategorie kosztu marginalnego i przychodu marginalnego są wykorzystywane do obliczania wielkości produkcji pozwalającej maksymalizować zysk przedsiębiorstwa. Optymalny poziom produkcji w przeds., to taki poziom przy którym koszty marginalne równe są marginalnym przychodom.
Km=Rm
Przychód marginalny to przyrost przychodu całkowitego spowodowany zwiększeniem produkcji o kolejną jednostkę.
Rm=

30. Przedstaw związki pomiędzy przeciętnym kosztem zmiennym i przeciętnym kosztem całkowitym a kosztem marginalnym.

31. Przedstaw decyzje ekonomiczne producenta w warunkach doskonałej konkurencji. Konkurencja doskonała jest to rynek, na którym działa wielu producentów i konsumentów. Nie ma barier wejścia, a produkt jest jednorodny. Na rynku tym nabywcy i sprzedawcy nie mają wpływu na cenę.





Utarg krańcowy MR równa się cenie P. P1=MR
Linia popytu D jest pozioma. Jeżeli przedsiębiorstwo będzie sprzedawać po cenie ustalonej na rynku to może sprzedawać każdą ilość. Jeżeli przedsiębiorstwo sprzedaje powyżej ceny rynkowej, to nie sprzeda nic. Sprzedaż poniżej ceny rynkowej nie ma sensu. Szczególną cechą konkurencji doskonałej jest stosunek pomiędzy utargiem krańcowym, a ceną. Utarg krańcowy jest równy uzyskanej cenie. Przedsiębiorstwo działające na rynku doskonale konkurencyjnym dąży do maksymalizacji rynku. W długim okresie czasu przedsiębiorstwo wycofa się z gałęzi wówczas, gdy cena nie może pokryć kosztów przeciętnych. Model konkurencji doskonałej opiera się na następujących założeniach: jednorodność produktu; pełna mobilność czynników produkcji; duża liczba sprzedających i kupujących; doskonała informacja o rynku.
W krótkim okresie czasu rozmiary przedsiębiorstw w gałęzi są stałe. Produkcja zmienia się wraz ze zmianami wykorzystania czynników zmiennych. W długim okresie czasu zmieniają się rozmiary przedsiębiorstw w gałęzi.
32. Przedstaw zasady decyzji ekonomicznych producenta w warunkach konkurencji monopolistycznej. Konkurencja monopolistyczna- jest to rynek na którym działa wielu producentów i konsumentów, nie ma barier wejścia, lecz produkt-inaczej niż w przypadku konkurencji doskonałej-nie jest jednorodny. Konkurencja monopolistyczna stanowi mieszankę konkurencji doskonałej i monopolu. Aby powstała, wystarcza spełnienie 3 warunków. Po pierwsze, nabywców i sprzedawców jest wielu. Każdy z nich kontroluje małą część podaży i popytu a konkurenci mogą zignorować jego działania. Po drugie nie ma barier wejścia. Wyklucza to porozumienia producenta. Po trzecie produkty są bliskimi, lecz nie doskonałymi substytutami co sprawia, że rynek rozpada się na segmenty, na których handluje się nieco odmiennymi dobrami. Na rynku konkurencji monopolistycznej dostawcy kontrolują podaż swojej specyficznej odmiany produktu, a więc wpływają na cenę, co sprawia że krzywa popytu opada. Wielość bliskich substytutów powoduje jednak, że popyt jest elastyczny, więc ta opadająca linia popytu nie jest stroma. Przedsiębiorstwa działające na rynku konkurencji monopolistycznej dysponują pewną siłą monopolistyczną. W krótkim okresie mogą zatem osiągać pewne zyski nadzwyczajne. W długim okresie liczba producentów w gałęzi wzrasta co zmniejsza udział poszczególnych przedsiębiorstw w całości sprzedaży. W długim okresie przedsiębiorstwa działające na rynku konkurencji monopolistycznej osiągają stan równowagi w punkcie styczności linii popytu z linią kosztów przeciętnych. Takie rynki są pełne małych sklepików, w których rzadko pojawia się klient i pustych stacji benzynowych.
33. Przedstaw zasady decyzji ekonomicznych producenta w warunkach oligopolu. Oligopol jest to rynek na którym działa niewiele (kilka, kilkanaście) firm. Bariery wejścia na rynek są dość wysokie, a o zachowaniach przedsiębiorstw decyduje ich współzależność. Oligopol to forma rynku pośrednia między konk. monopolistyczną a monopolem. Krzywa popytu na produkty oligopolisty opada. Przedsiębiorstwa oligopolistyczne mają znaczny wpływ na podaż gałęzi a zatem i na cenę rynkową. Dominującą cechą takiego rynku jest współzależność. Zachowania poszczególnych firm zależą od zachowań ich konkurentów i od oczekiwań dotyczących tych zachowań. W Polsce rynek taki tworzą dealerzy znanych firm samochodowych. Kiedy Renault zaoferuje nabywcom poduszkę powietrzną jako element standardowego wyposażenia sprzedawanych samochodów, Fiat odpowiada kampanią reklamową, a Opel zaczyna rozważać wprowadzenie preferencyjnego systemu kredytowania klientów.
34. Przedstaw decyzje ekonomiczne producenta w warunkach monopolu. Monopol to rynek na którym występuje jedno przedsiębiorstwo mające wyłączność produkcji i zbytu jakiegoś towaru. Jest dawcą ceny. Producent może stosować dyskryminację cenową, czyli stosować różne ceny na ten sam produkt na różnych rynkach. Ustalając wielkość podaży wybiera taką wielkość produkcji przy której koszt marginalny równa się utargowi marginalnemu. Następnie musi sprawdzić czy cena pokrywa koszt przeciętny w długim okresie czasu. Stosunek ceny i utargu marginalnego zależy od położenia krzywej popytu. Krzywa popytu monopolu jest taka sama jak krzywa popytu rynkowego.








Przychód marginalny monopolu spada wraz ze wzrostem wielkości produkcji. Monopol osiąga równowagę w punkcie optymalnej kombinacji ceny i wielkości produkcji. W tym punkcie zysk monopolu w krótkim okresie czasu jest maksymalny. Monopolista nie boi się konkurencji ponieważ chronią go bariery wejścia. Producent w warunkach monopolu kontroluje w pełni sytuację rynkową, ma możliwość ustalania rozmiarów podaży i cen. Monopol opiera się na czterech założeniach: produkty jednorodne lub zróżnicowane; brak możliwości wejścia do działalności opanowanej przez monopol; jeden sprzedający, wielu kupujących; założenie doskonałej informacji o rynku.
35. Przedstaw problem celu przedsiębiorstwa. Przedsiębiorstwo wchodzące na rynek jest zdeterminowane dwoma siłami. Jedna z nich to ta, aby potężnieć aby nie zostać z rynku wypartym. Jest to nowe ujęcie. W ujęciu starszym celem przedsiębiorstwa była maksymalizacja zysku.
36. Jakie znasz formy prawne przedsiębiorstw?


37. Na czym polegają gospodarcze funkcje rządu? Gospodarcze funkcje rządu to: funkcja alokacyjna zwana też funkcją efektywności, która oznacza że oprócz działania mechanizmu rynkowego państwo dokonuje mniejszej lub większej ingerencji w zakresie celów rozwoju gospodarczego oraz narzędzi ich realizacji. Działania państwa dotyczące efektywności to wysiłki na rzecz skorygowania ułomności rynku takich jak np. monopol. Funkcja redystrybucyjna- to funkcja przez którą państwo stara się zmienić proporcje podziału dochodów, jakie wynikałyby z zasad mechanizmu rynkowego, w celu złagodzenia nierówności w poziomie życia poszczególnych grup społecznych. Może to przyjąć postać interwencji w fazie pierwotnego podziału dochodu narodowego np. przez ustalenie płacy minimalnej lub transferów dochodowych w formie opodatkowania i składek na ubezpieczenie społeczne. Funkcja stabilizacyjna- to funkcja strażnika stabilności gospodarczej która przejawia się m.in. w oddziaływaniu na wielkość produkcji, zatrudnienia i inflacji.
38. Przedstaw podstawowe cele polityki makro ekonomicznej i podstawowe instrumenty realizacji tych celów. Cele odnoszące się do poziomu produkcji (wysoki poziom produkcji; wysoki wzrost i odpowiednie tempo); cele związane z wykorzystywaniem czynnika pracy (wysoki poziom zatrudnienia; niski poziom bezrobocia); stabilne ceny (niski poziom inflacji); cele przed międzynarodowymi stosunkami gospodarczymi (równowaga w handlu zagranicznym; stabilność waluty w stosunku do podstawowego koszyka walutowego). Instrumenty polityki makroekonomicznej to: polityka fiskalna składająca się z polityki podatkowej, dochodowej i budżetowej; polityka monetarna a w jej ramach polityka w stosunku do ilości pieniądza i polityka w stosunku do ceny; za politykę monetarną odpowiada prezes NBP; polityka handlowa w stosunku do zagranicy-polityka celna, polityka kontyngentów i walutowa. Po lewej stronie znajdują się głównie cele polityki makroekonomicznej we współczesnej gospodarce rynkowej wprowadzane w sposób formalny do ustawodawstwa państwowego. Znajdujemy je w przemówieniach przywódców politycznych i deklaracjach zgromadzeń obywatelskich. Realizacja tych celów prowadzi do wysokiej rosnącej stopy życiowej. Po stronie prawej znajdują się narzędzia polityki. Są to dźwignie i stery za pomocą, których politycy mogą próbować zmienić tempo i kierunek działalności gospodarczej. Konserwatyści są zdania, że powinno się stosować te narzędzia bardzo oszczędnie, liberałowie pragną ich aktywnego stosowania.
39. Wyjaśnij pojęcie budżetu państwa. Omów wpływy i wydatki budżetowe. Budżet państwa-jest to plan finansowy zawierający dochody i wydatki rządowe związane z realizacją przyjętej polityki społecznej i gospodarczej. Jest on sporządzany na okres jednego roku i zatwierdzany przez władzę ustawodawczą. Po zatwierdzeniu staje się aktem prawnym umożliwiającym organom wykonawczym jego realizację, czyli gromadzenie dochodów oraz dokonywanie wydatków. Najważniejszym źródłem dochodów budżetowych są podatki. Pozostałe źródła takie jak cła, dochody ze sprzedaży, prywatyzowanie przedsiębiorstw, opłaty skarbowe, notarialne i inne odgrywają w [praktyce niewielką rolę. Podatki są to przymusowe, bezzwrotne i nieodpłatne świadczenia pieniężne pobierane przez państwo na podstawie przepisów prawa w celu uzyskania dochodów na pokrycie wydatków państwowych. Płatnikami podatków są zarówno osoby fizyczne jak i prawne. Wydatki budżetowe można podzielić na trzy grupy: 1. wydatki związane z tradycyjnym pełnieniem przez państwo takich funkcji jak: obrona narodowa, administracja i wymiar sprawiedliwości. 2. wydatki związane z realizacją celów społecznych "państwa dobrobytu" (oświata, kultura, ochrona zdrowia, świadczenia socjalne) 3. wydatki wynikające z pełnienia funkcji interwencyjnych w gospodarce. Oddziaływanie na inwestycje produkcyjne i w infrastrukturze, dotacje dla rolnictwa, przedsiębiorstw państwowych i prywatnych oraz wydatki transferowe, które wpływają stabilizująco na koniunkturę np. świadczenia społeczne poza tym, że spełnia funkcję redystrybucyjną, wpływają na wielkość popytu.
41. Omów PKB. PNB. PNN w cenach rynkowych i w cenach czynników produkcji.
PRODUKT KRAJOWY BRUTTO-jest miarą. wielkości produkcji i usług wytworzonych przez czynniki produkcji danego kraju wyrażone w bieżących cenach rynkowych. niezależnie od tego czy te czynniki produkcji nalezą do rodzimego czy zagranicznego kapitału.
PKB może być mierzony jako: suma wartości dodanej w procesie produkcji; suma dochodów czynników wytwórczych łącznie z zyskami otrzymanymi przez przedsiębiorców; suma wydatków na dobra finalne; PKB jest to również wartość globalna pomniejszona o zużycie pośrednie (wartość globalna to wartość dóbr materialnych oraz usług materialnych wytworzonych w kraju w ciągu roku), (zużycie pośrednie to wartość kosztów materialnych bez amortyzacji środków trwałych zużytych w gosp. narodowej).
PRODUKT NARODOWY BRUTTO-jest miernikiem całkowitych dochodów osiągniętych przez obywateli danego kraju niezależnie od miejsca świadczenia usług, czynników produkcji w kraju, czy za granicą. Jest również pieniężnym wyrazem bieżącej wartości rynkowej wszystkich dóbr i usług finalnych wytworzonych w gosp. w danym okresie. PNB uważa się również jako zyski, dywidendy otrzymane z tytułu wykorzystania za granica krajowych czynników produkcji. Za PNB uważa się również wydatki na konsumpcję, inwestycje, wydatki rządowe, eksport netto.
PRODUKT NARODOWY NETTO-jest miarą ilości pieniędzy jaką dysponuje gospodarka na wydatki na dobra i usługi po odłożeniu odpowiedniej ilości pieniędzy wystarczającej do sfinansowania amortyzacji i utrzymania istniejącego zasobu kapitału.
PNN pomniejszony jest o wartości zużytych w trakcie procesów produkcji maszyn i urządzeń czyli pomniejszony o amortyzację kapitału w danym okresie.
42. Jakie są różnice pomiędzy nominalnym a realnym PKB? PKB nominalny mierzy się w cenach bieżących tzn. takich, które istniały w okresie, gdy osiągano składające się na PKB dochody. PKB realny (inaczej PKB w cenach stałych) koryguje nominalny PKB o skutki inflacji i wyraża go w cenach istniejących w pewnym okresie, najczęściej określany jako rok bazowy lub rok podstawowy. RÓŻNICA: PKB realny pozwala uzyskać znacznie bardziej precyzyjny obraz zmian w fizycznych rozmiarach łącznej produkcji wytwarzanej w całej gospodarce.
43. W jaki sposób mierzy się wzrost gospodarczy? Wzrost gospodarczy to proces wzrostu produkcji w gospodarce jako całości. Miernikiem wzrostu gospodarczego są procentowe przyrosty realnego PNB w ciągu roku. Powszechnie stosowanym miernikiem wzrostu gospodarczego jest stopa wzrostu produkcji nazywana również tempem wzrostu produkcji. Wzrost produkcji potencjalnej wynika ze zwiększenia nakładów czynników produkcji tj. ziemia, praca, kapitał i surowców lub efektu postępu technicznego umożliwiające zwiększenie produkcji.
44. Omów cykl koniunkturalny. Cyklem koniunkturalnym nazywamy krótkookresowe odchylenia produkcji od jej trendu (tendencji rozwoju). Dochód narodowy, produkcja, konsumpcja, zatrudnienie i inwestycje nie rosną równomiernie, lecz ich tempo wzrostu charakteryzuje się okresowymi wahaniami. Te okresowe zmiany poziomu aktywności gospodarczej nazywamy cyklem koniunkturalnym. Rozróżnia się 4 fazy cyklu: kryzys (charakteryzuje się nadprodukcją, czyli przewagą podaży w porównaniu z efektywnym popytem); depresja-zastój (odznacza się względną stabilizacją gospodarki na obniżonym poziomie. W pewnym momencie tej fazy gospodarka osiąga najniższy poziom. Jest to tzw. dolny punkt zwrotny); ożywienie (cechuje wzrost poszczególnych wskaźników aktywności gospodarczej. Gdy wielkości te osiągają stosunkowo wysoki poziom zaczyna się faza ostatnia); rozkwit (charakteryzuje się dalszym wzrostem poszczególnych wskaźników, lecz w wolniejszym tempie. Górny punkt zwrotny zapoczątkowuje fazę kryzysu i nowy cykl. Zamiast 4 faz cyklu coraz częściej wymienia się jedynie 2: faza spadkowa-recesja –łączy fazy kryzysu i depresji; oraz faza wzrostu-ekspansji – łączy ożywienie i rozkwit.
45. Na czym polegała rewolucja Johna M. Keynesa?
J.M. Keynes traktował pieniądz jako towar, na który istnieje określony popyt i podaż. Twierdził, że pieniądz stanowi współzależną część całej gospodarki i w żadnym wypadku zmiany w jego popycie i podaży nie mogą być neutralne dla całej gospodarki. Może być wykorzystywany jako narzędzie polityki gospodarczej.
46. Co to jest popyt globalny i jakie są jego składniki? Popyt globalny jest to suma, którą przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe planują wydać na dobra i usługi, przy różnej wielkości dochodu. Popyt globalny jest sumą wydatków jakie gospodarstwa domowe planują przeznaczyć na konsumpcję a przedsiębiorstwa na inwestycje. Zakładając, że popyt inwestycyjny jest stały to konsumpcja jest jedyną częścią popytu globalnego, która rośnie wraz ze wzrostem dochodu. Składniki popytu globalnego: wydatki na cele konsumpcyjne; wydatki na dobra inwestycyjne; wydatki rządowe; eksport netto.
47. Omów funkcję konsumpcji. Funkcja konsumpcji opisuje zależność planowanej konsumpcji od produktu krajowego brutto. Krańcowa skłonność do konsumpcji określa, jaką część kolejnej złotówki dochodu do dyspozycji konsumenci przeznaczają na wzrost konsumpcji. Autonomiczny popyt konsumpcyjny jest to stała wielkość konsumpcji, która nie zmienia się nawet przy dochodzie konsumentów równym zeru.
48. Co wyznacza linia 45o? Linia 45o jest zbiorem punktów, których wartość na osi poziomej jest równa wartości na osi pionowej. Punkt przecięcia krzywej AD i linii 45o (punkt E) jest jedynym punktem, w którym popyt globalny AD jest równy dochodowi. Stąd też punkt E jest punktem równowagi , w którym planowane wydatki są równe faktycznej produkcji i faktycznemu dochodowi.











Przy innym poziomie produkcji np. niższym od punktu E planowane wydatki lub globalny popyt będą większe niż dochód i produkcja. Krzywa AD leży powyżej linii 45o. Przy każdej produkcji wyższej niż poziom równowagi, popyt globalny będzie niższy niżdochód i produkcja. Krzywa leży powyżej linii 45o. KONSUMPCJA- to wydatki gospodarstw domowych na dobra i usługi. OSZCZĘDZANIE- to część dochodu, która nie jest konsumowana. Każdą zależność między dochodem a konsumpcją nazywamy funkcją konsumpcji. W każdym punkcie na linii 45o konsumpcja=dochodowi.
49. Jakie czynniki wyznaczają poziom konsumpcji? Zasoby majątkowe gospodarstw domowych; dobra tzw. użytkowe i kredyty (akcje, obligacje, papiery wartościowe, pożyczki, kredyty, pieniądze gromadzone w banku); czynniki demograficzne (wiek, płeć, liczba ludności); gusty kupujących; cechy produktów.
53. Na czym polega polityka fiskalna? Polityka fiskalna obejmuje wszystkie posunięcia rządu w sferze wpływów i wydatków budżetowych w celu oddziaływania na podział dochodów i na ogólny poziom aktywności gospodarczej w kraju. POLITYKA FISKALNA –Istota polityki pieniężnej polega na zwiększeniu lub zmniejszeniu podaży pieniądza oraz na podnoszeniu lub obniżeniu stopy procentowej. Zwiększenie podaży pieniądza i obniżenie stopy procentowej doprowadza do zwiększenia inwestycji globalnego popytu, zatrudnienia i wzrostu PKB. Ograniczenie podaży pieniądza , podwyższenie stopy procentowej, zapobiega nadmiernemu wzrostowi globalnego popytu, który dochodząc do granic zwiększenia globalnej podaży może wywołać inflacje tj. wzrost cen. Politykę finansowa koordynuje Bank Centralny. Prowadzi on emisje pieniądza dostosowanego do wzrostu podaży dóbr i usług w cenach rynkowych z uwzględnieniem szybkości obiegu pieniądza. Bank Centralny wywiera wpływa na wysokość stopy oprocentowania kredytów udzielanych przedsiębiorstwom poprzez banki komercyjne.
54. Na czym polega polityka monetarna? Polityka monetarna służy regulowaniu podaży pieniądza oraz kształtowaniu warunków na jakich kapitały pieniężne mogą być pożyczane przedsiębiorstwom i ludności. Polega na nałożeniu restrykcji na udzielane pożyczki przez bank i podniesienie stopy %. Zabiegi te zmniejszają tempo wzrostu podaży pieniądza; zaostrzenie warunków sprzedaży ratalnej-podwyższenie sumy 1 raty, spłacanie rat w krótszym czasie. Narzędzia te ograniczają popyt przez zmniejszenie dochodu ludności, ograniczenia możliwości uzyskania pożyczek droższych.
56. Omów funkcje pieniądza. Pieniądz w roli dobra rachunkowego pozwala sprowadzić wartość wszystkich towarów i usług do wspólnego mianownika. Porównujemy wartość towaru z wartością jednostki pieniężnej i w wyniku tego otrzymujemy cenę. Aby pieniądz spełniał funkcje dobra obrachunkowego nie musimy posiadać go przy sobie. Pieniądz pełni zatem tę funkcję w sposób idealny (wyobrażeniowo). Pieniądz jako środek cyrkulacji-w tej funkcji spotykamy go najczęściej. Polega ona po prostu na pośredniczeniu w aktach sprzedaży kupna-sprzedaży potrzebna jest odpowiednia ilość pieniędzy. Pieniądz jako środek płatniczy-w przypadku nabycia towaru na kredyt pieniądz zostaje zastąpiony przez zobowiązanie dłużnika do zapłaty określonej kwoty w określonym terminie. Dopiero z chwilą nadejścia terminu zapłaty musi wystąpić realny pieniądz płatniczy. Pieniądz jako środek przechowywania bogactw-pieniądz może spełniać tę funkcję ponieważ bardzo łatwo przekształcić go w inną. Pieniądz światowy-obsługując stosunki gospodarcze nie tylko w ramach poszczególnych gospodarstw narodowych, lecz również na rynku światowym, obsługując stosunki gospodarcze między poszczególnymi krajami.
62. Jakie znasz problemy związane z pomiarem bezrobocia. Bezrobocie mierzy się stopą bezrobocia: STOPA BEZROBOCIA to % udział bezrobotnych w masie osób wszystkich zdolnych do pracy. Naturalne stopy bezrobocia występują wówczas, kiedy rynek pracy jest w równowadze. Bezrobocie tutaj ma charakter dobrowolny. Bezrobotni ci nie chcą pracować. Za płacę odpowiadają poziomowi równowagi. Naturalna stopa bezrobocia to liczba osób, którzy dobrowolnie podejmują pracę za stawkę odpowiadającą równowadze pracy. Płaca nominalna to kwota pieniężna otrzymana jako wynagrodzenie za pracę. Płaca realna to suma dóbr i usług, która może kupić za dane wynagrodzenie pieniężne. Badania ankietowe dzielą ludzi od 16 roku w z wyż na 3 grupy. 1. Pracujący- ludzie wykonujący różnego rodzaju pracę i przebywający na zwolnieniach. 2. Bezrobotni- osoby nie zatrudnione ale poszukujące pracy. Obydwie grupy to siła robocza, pozostali to bierni z różnych powodów: emerytura, renta, choroba, lenistwo.
63. Wyjaśnij rodzaje bezrobocia
Rodzaje bezrobocia:
- Bezrobocie fikcyjne ( przejściowe) - występuje ono w gospodarce bez względu na panujące warunki do jej rozwoju. Objęte są nim osoby, które chwilowo pozostają bez pracy ze względu na zmianę zatrudnienia (trwa od kilku tygodni do kilku miesięcy).
- Bezrobocie strukturalne - występuje w sytuacji braku dostatecznej ilości kapitału do stworzenia miejsc pracy. Może być również skutkiem przekształcenia struktury gospodarki, która nie stwarza popytu na oferowane przez ludzi kwalifikacje. Na ogół trwa bardzo długo (kilka lat), aż do momentu kiedy bezrobotni zdobędą inne umiejętności
- Bezrobocie koniunkturalne (cykliczne) zależne jest od aktualnych warunków produkcyjnych, handlowych, kredytowych i innych, w których działają podmioty gospodarcze, co w efekcie może spowodować bankructwo firm i zwolnienie z pracy
- Bezrobocie ukryte, dotyczy ludzi, którzy zatrudnieni są ponad potrzeby faktyczne a także nie ujętych w rejestrach bezrobotnych z różnych względów np. nie wierzą, ze mogą znaleźć dla siebie odpowiednia pracę
BEZROBOCIE- występuje wtedy gdy podaż przewyższa popyt, stan w którym osoba zdolna do pracy i gotowa do jej wykonywana w ramach stosunku pracy pozostaje bez pracy i jest zarejestrowana we właściwym dla jej miejsca zamieszkania.
RODZAJE BEZROBOCIA:
1. Frykcyjne (przejściowe): występuje gdy ludzie przechodzą z jednego miejsca pracy na drugie. co może być spowodowane zmianą zawodu, zmianą miejsca zamieszkania, skutkiem niedoskonałości rynku pracy. Tworzą je osoby o ułomnościach fizycznych i psychicznych w zasadzie uniemożliwiających podjecie pracy zawodowej. Istnieje nawet wtedy gdy popyt na pracowników przewyższa podaż.
Sposobem ograniczenia tego bezrobocia to lepsza organizacja biur pracy, lepsze wyposażenie biur w sprzęt informacyjny.
2. Strukturalne-dotyczy takiego rodzaju bezrobocia które powstaje ze względu na rozbieżność ludzkich kwalifikacji i rodzaju oferowanej pracy w warunkach zmieniającego się popytu i produkcji
3. Bezrobocie wynikające z niedostatku popytu-koniunkturalne (typu keynowskiego)-powstaje gdy popyt globalny zmniejszył się a płace i ceny nie zdążyły dostosować się i przywrócić stanu pełnego zatrudnienia. Z niedostatkiem globalnego popytu mamy do czynienia wówczas gdy jest on niższy od poziomu zapewniającego zatrudnienie.
4. Bezrobocie cykliczne-wywołane przez okresowy spadek koniunktury gospodarczej.
5. Bezrobocie klasyczne-gdy płaca jest rozmyślnie utrzymana powyżej poziomu, przy którym krzywa podaży pracy i popytu przecinają się . Może to być spowodowane działalnością związków zawodowych albo ustawodawstwem określającym patce minimalne, co stanowi ograniczenie nie pozwalające na ciągłe dostosowywanie się realnej stawki płac i zlikwidowanie bezrobocia.
6. Bezrobocie dobrowolne-powstaje gdy praca jest mato atrakcyjna dla szukającego pracę:
- oferowane płace nie są wyraźnie wyższe niż zasiłki dla bezrobotnych
- oferty pracy są rozmyślnie odrzucane w nadziei na pojawienie się korzystniejszych płacowo ofert
- oferowane prace są w szkodliwych warunkach dla zdrowia
7. Bezrobocie przymusowe- występuje gdy bezrobotni są gotowi podjąć pracę za obowiązującą. na rynku płacę a mimo to nie mogą znaleźć zatrudnienia
8. Bezrobocie sezonowe- obejmuje miejscowości rekreacyjne, gdzie popyt na prace jest większy w lecie, budownictwo gdzie popyt na robotników jest większy w lecie, rolnictwo gdzie popyt na prace jest największy w czasie zbiorów

Z punktu widzenia form przejawiania bezrobocia:
- Płynne-kiedy każdorazowo istnieje pewna liczba bezrobotnych, lecz skład tego rezerwowego rynku pracy zmienia tzn. ze część pracowników po pewnym okresie pracy znajduje się gdy inna część na pewien czas ją traci (istnieje zawsze nawet w czasie ożywienia gospodarki)
- Chroniczne - spośród bezrobotnych pewna grupa ludzi nie ma żadnych szans lub ma je niewielkie na znalezienie pracy, są to osoby w podeszłym wieku, inwalidzi itp.
- Utajone - stanowi je nadmiar zatrudnionych w przedsiębiorstwach i instytucjach państwowych w ustroju socjalistycznym, nadmiar zatrudnionych w drobnych warsztatach, nadmiar pracujących w gospodarstwach rolnych.
64. Wyjaśnij pojecie inflacji i przedstaw miary inflacji. Inflacja jest to stan gospodarki wynikający z. nadwyżki globalnego popytu nad podażą w warunkach niemożności własnego zwiększenia podaży, przejawiający się w gospodarce rynkowej wzrostem cen a gospodarce centralnie planowanej, brakiem towaru w sklepach. Jej miarą jest stopa inflacji, którą jest procentowy roczny wzrost ogólnego poziomu cen.
Inflacja - zjawisko ekonomiczne związane z obiegiem pieniądza papierowego polegająca na zwiększeniu ilości pieniędzy w obiegu u w stopniu silniejszym do wzrostu masy towarowej na rynku.
Kategorie charakteryzujące inflacje:
- Wzrost cen
- Wzrost plac nominalnych i spadek plac realnych
- Wzrost stopy % na kredyty
- Popyt przewyższa podaż towarów i usług
Miary inflacji:
Mierzy się ja stopa wzrostu cen za pomocą 3 mierników.:
- Indeksu cen dóbr konsumpcyjnych - określa on stosunek kosztów tych dóbr znajdujących się w tzw. koszyku do kosztów tych dóbr z roku bazowego (poprzedniego). Koszt rynkowy tj. lista towarów objętych badaniem, która obejmuje większość dóbr i usług nabywanych przez konsumentów miejskich (np.: żywność, paliwo, lekarstwa, itp.) - najbardziej popularna metoda mierzenia inflacji.
- Indeksu cen dóbr produkcyjnych - jest to stosunek cen nie detalicznych tych dóbr w danym roku do cen nie detalicznych w roku bazowym.
- Indeksu cen PNB - koszt nabycia przez ludność dóbr i usług finalnych w danym roku w stosunku do kosztów nabycia tego samego produktu w roku bazowym.
66. Na czym polega inflacja kosztowa i popytowa? Inflacja popytowa-(nabywców) to wzrost ogólnego poziomu cen w gospodarce w danym okresie czasu wywołany szybszym wzrostem całkowitych wydatków niż całkowitej wielkości produkcji. Występuje gdy globalny popyt wzrasta szybciej niż wielkość produkcji. Inflacja ta może pochodzić od przedsiębiorstw, gosp. domowych, budżetu państwa. Inflacja kosztowa – podażowa - to wzrost w danym okresie czasu ogólnego poziomu cen w gospodarce wywołany ograniczeniem podaży zasobów lub wzrostem ich ceny, co w efekcie prowadzi do wzrostu kosztów wytwarzania.

40. Przedstaw sposoby podejścia do pomiaru wielkości makroekonomicznych.

51. Przedstaw produkcję (w makroskali) na poziomie równowagi.