Rola lektur w życiu bohatera literackiego. W pracy na ten temat zawrzyj wnioski z analizy fragmentów „Lalki” Bolesława Prusa i „Innego świata” Gustawa Herlinga-Grudzińskiego. Jako kontekst wykorzystaj wiedzę o Wokulskim i Kostylewie

Książki, które czytamy, często mają na nas wpływ, odgrywają szczególną rolę w naszym życiu. Podobnie było w przypadku dwóch bohaterów literackich różnych epok: Stanisława Wokulskiego z pozytywistycznej powieści „Lalka” Bolesława Prusa oraz Miszy Kostylewa- postaci z „Innego świata” Gustawa Herlinga-Grudzińskiego z współczesności.

Pierwszy fragment to rozważania głównego bohatera „Lalki” na temat poezji. Stanisław Wokulski to warszawianin w średnim wieku, zajmujący się handlem. Posiada ogromny majątek, lecz nie czyni go to w pełni szczęśliwym. Jest bowiem zakochany w pochodzącej z kręgów arystokracji Izabeli Łęckiej. Miłość ta jest jednak nieodwzajemniona, ponadto Wokulski nie mógłby związać się z piękną panną ze względu na brak pochodzenia szlacheckiego. Taki stan rzeczy sprawia, że mężczyzna cierpi, nie cieszy go nic, oprócz momentu, w którym może porozmawiać lub chociaż popatrzeć na Izabelę.

Bohater „Lalki” jest czytelnikiem Mickiewicza i innych twórców romantyzmu. Stwierdzeniem „Ile razy ja to czytałem!...” wskazuje, jak często sięgał po utwory narodowego wieszcza. Po przeczytaniu fragmentu poezji mężczyzna zdaję sobie sprawę z tego, że znajduje się w podobnej sytuacji co podmiot liryczny. Uświadamia sobie, jak wielki wpływ na jego życie i stan ducha mały dzieła doby romantyzmu, wzrusza się. Jednak nagle w zbiera w nim złość, Wokulski ciska książkę w kąt, a jej strony rozlatują się. Zarzuca on romantycznym twórcom, że zmarnowali życie jego i wielu innych ludzi, ukazując wyidealizowany, sentymentalny, nieprawdziwy obraz miłości. Bohaterem targają wielkie emocje. Wskazuje, iż to właśnie przez utwory romantyczne miłość stała się dla niego najwyższym uczuciem, dającym radość i szczęście, dlatego zaczął szukać ideału. Jego znalezienie okazało się jednak źródłem cierpienia i smutku. Wokulski zarzuca również Mickiewiczowi to, że w swoich utworach okazuje swój żal i ból z powodu nieszczęśliwego losu.

Po chwili Stanisław uspokaja się. Zdaje sobie bowiem sprawę z tego, że Mickiewicz pisał w podobny sposób, ponieważ tak jak sam Wokulski był nieszczęśliwie zakochany, lecz nie miał jakichkolwiek szans na związek z ukochaną ze względu na status społeczny. Bohater więc identyfikuje się z twórcą „Pana Tadeusza”, dostrzega podobieństwo sytuacji i współczuje mu. Wokulski niemal z czcią podnosi wcześniej rzuconą książkę. Jest to wyraz szacunku wobec autora tak wielu pięknych dzieł. Całą odpowiedzialność za przepełnione smutkiem utwory zrzuca na romantyków. To przez nich życie stało się udręką.

Drugi fragment prezentuje innego bohatera- Miszę Kostylewa. Jest to młody chłopak, początkowo studiujący w Moskwie, który przenosi się do Akademii Morskiej w Władywostoku. Należy do partii. Komunizm jeszcze w czasie dzieciństwa głęboko zaszczepił w nim ojciec, dlatego Misza jest wierny ideologii i nie wyobraża sobie, aby mogło istnieć coś lepszego. Kostylew jest przekonany, ze ustrój panujący na Zachodzie przysparza cierpień, dlatego pragnie rewolucji światowej, która mogłaby to zmienić. Jest zdolny, szybko uczy się francuskiego, dzięki czemu może poznać dzieła z Francji w oryginale. Wypożycza w prywatnej bibliotece książki różnych twórców: Balzaca, Stendhala, Flauberta czy Constanta celem „ćwiczenia się w języku”.

Lektura ta zmienia zupełnie światopogląd Kostylewa. Jej czytanie otwiera przed nim kompletnie inny, lepszy świat, którego dotąd jeszcze nie znał. Książki te, wzbudzają w nim niezwykła ciekawość, stają się przyczyną zaniedbania w nauce, opuszczenia spotkań partii o odwrócenia się od najbliższych. Odkąd je poznał, stanowią bardzo ważny element jego życia. Misza zdaje sobie sprawę z tego, że nowa lektura zmieniła jego poglądy. Dzięki nim, chłopak odkrył, czym jest prawdziwa wolność, mógł choć na chwilę poczuć się człowiekiem żyjącym pełnią życia bez ograniczeń i obaw o to, co wydarzy się jutro.

Jego zdanie na temat Zachodu jakie wcześniej miał Kostylew również zmienił się pod wpływem francuskich lektur. Mężczyzna dostrzega, że dotychczasowy obraz był fałszywy i zakłamany. Odsuwa się on również od partii. Swoje „nowe” poglądy przedstawia podczas dyskusji kolegom, gdyż „zapomina się”. Z czasem przynosi to bardzo złe skutki. Przez Bergera- właściciela wypożyczalni - Kostylew zostaje aresztowany. Na jaw wychodzi wcześniej wypowiedziane zdanie. Po długim śledztwie i torturach mężczyzna zostaję zmuszony do podpisania aktu oskarżenia, który zakłada, że Kostylew pragnął obalić ustrój sowiecki. Bohater zostaje zesłany do obozu pracy w Kargopolu na dziesięć lat.

W czasie pobytu w łagrze Misza musi wykonywać bardzo ciężką pracę. Głód i wycieńczenie sprawiają, że chłopak zaczyna zatracać swoją godność. Dla zdobycia pokarmu potrafi zrobić wszystko, znienawidził więźniów, traktuje ich jak wrogów. Przed ostatecznym upadkiem człowieczeństwa chroni go przypadkowo trafiająca w jego ręce książka. Czytając ją, Kostylew po raz kolejny uświadamia sobie, jak został oszukany. Lektura powoduje, że bohater może ocalić swoją godność, honor, ocala go od ostatecznej klęski.

W obu przypadkach książki odegrały istotną rolę w życiu bohaterów. Wokulskiemu poezja ukazała niewłaściwy, sztuczny obraz miłości, „oszukała” go, co miało destrukcyjny wpływ na sferę psychiki i życia tego bohatera. Czytane lektury odegrały zatem rolę na płaszczyźnie uczuć, powodując nieszczęście Stanisława.

W przypadku Miszy Kostylewa książki całkowicie zmieniły jego światopogląd, ukazały mu prawdę, której wcześniej nie dostrzegał. Ocaliły również przed zatraceniem godności ludzkiej i człowieczeństwa w czasie pobytu w łagrze. Lektury zawładnęły więc sferą umysłu, lecz podobnie jak w przypadku Wokulskiego były przyczyną upadku bohatera. Ich odkrycie i przeczytanie zapoczątkowało lawinę zdarzeń, które ostatecznie doprowadziły Miszę do śmierci.