Woliński Park Narodowy - opis

Wyspa Wolin to jeden z najbardziej interesujących obszarów północno-zachodniej Polski. Jest kilka powodów, które stanowią o indywidualności geograficznej tego terenu. Zaliczyć do nich można: wyspiarski charakter regionu, występowanie na niewielkim obszarze różnych typów genetycznych rzeźby, zróżnicowany świat roślinny i zwierzęcy oraz niezaprzeczalne walory krajobrazowe.
Woliński Park Narodowy został utworzony 3 marca 1960r w dawnym województwie szczecińskim - obecnie w województwie zachodnio-pomorskim u ujścia Odry w województwie szczecińskim, w pobliżu granicy polsko-niemieckiej. Powierzchnia Parku wynosi 11018,82 ha, z czego 165 ha objęto ochroną ścisłą. Oprócz tego wokół Parku wyznaczono otulinę o powierzchni 3368,64 ha. W godle Parku znajduje się orzeł bielik. W parku można znaleźć zwierzęta i rośliny reprezentujące przyrodę zachodniej części strefy nadmorskiej.

Obejmuje pagórkowaty i pofalowany obszar w środkowej części wyspy Wolin. Jest to obszar o małej wysokości nad poziomem morza - najwyższe wzniesienie to Grzywacz, ma tylko 125 m n.p.m. i opada stromym, wysokim klifem ku Zatoce Pomorskiej . Istnienie klifu powoduje erozję. Klif - przylegająca do morza wzniesiona część wyspy, jest bezustannie atakowana przez wodę i wiatry morskie. W wyniku tego procesu obsuwa się brzeg. Zjawisko to przebiega dość intensywnie - przeciętnie 0,8 m rocznie. Z tego powodu niektóre obszary wyspy są zagrożone zalaniem.

Fauna wyspy jest bardzo zróżnicowana i bogato reprezentowana przez gatunki rzadkie. Świat zwierzęcy Wolińskiego parku narodowego jest bardzo bogaty. W granicach Parku stwierdzono występowanie ponad 270 gatunków zwierząt ze wszystkich grup systematycznych objętych ochroną gatunkową. Można tu spotkać zarówno gatunki pospolite takie jak jelenie, sarny, dziki, lisy, kuny, jak i rzadziej spotykane borsuki, żmije zygzakowate, zaskrońce oraz bardzo rzadkie, do których należą gniewosz plamisty, foka szara i morświn .

Awifauna Parku reprezentowana jest przez około 230 gatunków. Przez Wolin przebiega główny szlak przelotu ptaków wzdłuż wybrzeża Bałtyku Do najczęściej spotykanych należą lodówki, markaczki, uhle, nury: czarnoszyje i rdzawoszyje, szlachary, nurogesi, gęś zbożowa, łabędzie krzykliwe, czarnodziobe i nieme, kilka gatunków biegusów, jemiołuszki, czeczotki, gile, orzechówki i inne. Tereny Wstecznej Delty stanowią bardzo ważną ostoje ptaków wodno-błotnych z takimi gatunkami jak wodniczka, biegus zmienny, kulik wielki, ostrygojad .Rokrocznie w lasach Parku gnieździ się kilka par orła bielika - największego rodzimego ptaka drapieżnego. Z innych ptaków drapieżnych gniazdują tutaj kobuz, kania czarna, kania ruda, trzmielojad, pustułka, jastrząb. Znajdują się tu również siedliska bielika, wodniczki, biegusa zmiennego, muchołówki małej, orlika krzykliwego, kani rdzawej, pszczołojada, krogulca, jastrzębia, sowy, łabędźa niemego, mewy. Park spełnia dużą rolę w ochronie siedlisk ptaków wodno-błotnych, które tutaj znajdują spokój oraz jedzenie, szczególnie w okresie wiosennych i jesiennych wędrówek. . Z bogatego świata owadów zachowały się m.in. siedliska największego polskiego chrząszcza jelonka. Oprócz tego na terenie parku odkryto i oznaczono do tej pory trzy nowe dla nauki gatunki owadów. W wolińskich lasach zamieszkują jelenie, dziki, sarny, lisy, kuny oraz drobne ssaki: ryjówki, łasice, nornice oraz rzadkie borsuki, gronostaje i jenoty, oraz sześć różnych gatunków nietoperzy. Wody Zatoki Pomorskiej to biotop wielu gatunków zwłaszcza ryb oraz coraz rzadszych ssaków morskich – foki szarej i morświna.

Na całej wyspie Wolin występuje ponad 1300 gatunków roślin naczyniowych między innymi mikołajek nadmorski. Strome zbocza wybrzeża klifowego oraz brzegi jeziora Turkusowego porastają zarośla rokitnika zwyczajnego. Płytkie piaszczyste dno Morza Bałtyckiego zajmują makroglony: zielenice, brunatnice i krasnorosty, wśród których najliczniejszymi są morszczyn i zielenica Entetromoprpha intestinalis. Na terenie lądowym wyspy Wolin dominują wzniesienia pokryte lasami bukowymi, bukowo-dębowymi i sosnowymi. Na terenie lądowym wyspy Wolin dominują wzniesienia morenowe pokryte lasami bukowymi, bukowo-dębowymi i sosnowymi jednak głównym gatunkiem w lasach jest sosna, która zajmuje większość (68%) lądowej powierzchni parku. Buk zajmuje 23%, dąb 7% a inne gatunki (świerk, modrzew, daglezja, brzoza) pozostałą część. . Najlepiej zachowane zespoły buczyn są chronione w dwóch obszarach ochrony ścisłej w części południowej parku oraz jednym w części północnej, gdzie występuje buczyna storczykowa. Wykształciła się ona na szczególnym typie gleby - naspie przyklifowej, powstającej przez nawiewanie drobnych cząstek minerałów z klifu do wnętrza lasu. W tym szczególnym zespole roślinnym rośnie m.in. 9 gatunków storczyków. Bardzo cennym gatunkiem rosnącym w lasach na północy Dróżkowych Łąk jest długosz królewski. Najwięcej rzadkich i zagrożonych gatunków można spotkać w obszarze delty Świny między innymi: . woskownica europejska, kłoć wiechowata, turówka wonna oraz szczególnie rzadkie rośliny solnisk - hallofity: świbka, sit Gerarda, mlecznik nadmorski, czosnek kątowaty, muchotrzew solniskowy. Na wolińskich plażach występuje honkenia piaskowa, wydmuchrzyca piaskowa, rukwiel nadmorska, i solanka kolczysta. Bardzo rzadko spotykana w Polsce jest występująca w południowej części parku pajęcznica liliowata. Wiele z tych roślin i zwierząt występuje TYLKO w Wolińskim parku narodowym dlatego tak ważne jest chronienie tego obszaru.

Morświn (Phoceana phoceana), ssak morski zaliczany do rodziny morświnów (Phocaenidae) z rzędu waleni, zamieszkujący przybrzeżne wody północnego Oceanu Atlantyckiego, Oceanu Spokojnego, Morze Śródziemne, Morze Północne oraz Bałtyk. Osiąga długość ciała do 180 cm, ciężar ciała do 70 kg . Ciało wydłużone torpedowato, płetwa ogonowa pozioma, trójkątna płetwa grzbietowa. Ubarwienie ciała czarne, brzuch biały. Żyje pojedynczo lub w małych stadach, żywi się rybami. Jedyny przedstawiciel waleni w polskich wodach. Niegdyś licznie tępiony przez rybaków, obecnie objęty ochroną gatunkową.

Orzeł bielik, (Haliatus albicilla), ptak z rodziny jastrzębiowatych. Zasięgiem swojego występowania obejmuje zachodnią Grenlandię, Islandię, środkową i wschodnią Europę, Azję Mniejszą i Środkową. Zamieszkuje rozległe stare drzewostany w pobliżu dużych zbiorników wodnych oraz strome wybrzeża morskie. W Polsce gnieździ się nielicznie na północy kraju. Ochronie podlega nie tylko sam gatunek, ale również jego stanowiska lęgowe. Jest herbowym ptakiem Polski.

Żmija zygzakowata (Vipera berus), gatunek węża z rodziny żmijowatych, występujący w Europie i na Syberii. W Polsce zamieszkuje głównie tereny leśne, zwłaszcza polany, poręby, skraje lasów. Spotykana często w pobliżu wody. Długość do 90 cm (zwykle jednak znacznie mniej). Głowa trójkątna, szyja wyraźnie zaznaczona, ciało masywne. Wierzch w różnych odcieniach koloru szarego lub brązowego, rzadziej brunatny lub czarny. Wzdłuż grzbietu wyraźna, zygzakowata, ciemniejsza wstęga, u odmiany czarnej niewidoczna. Brzuch szary lub jasnobrązowy, spód ogona żółty. Aktywna głównie w dzień. Żywi się drobnymi gryzoniami, rzadziej drobnymi ptakami oraz żabami. Ma znaczenie gospodarcze jako tępiciel szkodliwych gryzoni. Jajożyworodna. Samica rodzi 5-18 młodych. Jadowita, może być niebezpieczna dla człowieka, wypadki śmiertelne zdarzają się bardzo rzadko. Jad żmii zygzakowatej jest cennym surowcem w przemyśle farmaceutycznym. Jedyny jadowity gatunek węża w Polsce, objęty ochroną gatunkową.

Długosz królewski (Osmunda regalis), paproć z rodziny długoszowatych występująca w wilgotnych lasach i miejscach podmokłych. Liście duże, do 2 m długie, pierzaste. Górna część liścia z zarodniami ma odmienny wygląd od części dolnej. W Polsce dość rzadka, chroniona

Foka szara (Halicherus grypus), ssak, przedstawiciel rodziny fok), rzędu płetwonogich. Długość ciała samicy – 170-200 cm, samca – 250-300 cm, masa ciała samicy – 100-125 kg, samca – 200-290 kg . Jest to największa foka bałtycka. Od foki pospolitej różni się głównie wielkością i wyraźnie wydłużonym, „psim” kształtem pyska. Ubarwienie ma bardzo zmienne. Samce są ciemniejsze, z licznymi wydłużonymi plamami, samice szarawe, z rzadziej rozmieszczonymi plamami. Stare samce przybierają barwę czarno-brązową bez plam. Młode foki rodzą się pod koniec zimy. Przez pierwsze 2-3 tygodnie życia mają białe futerko. Dojrzałość płciową osiągają dopiero w wieku 4-5 lat (samice) i 6 lat (samce). Samice żyją do 23 lat, samce – do 34. Foka szara jest gatunkiem najczęściej pojawiającym się u polskich wybrzeży. Przed 1939 rokiem była u nas dość pospolita i traktowano ją jako szkodnika, premiując zabicie każdej sztuki (wyrządzała szkody w rybołówstwie, ponieważ wyjadała ryby z sieci).

W Wolińskim parku Narodowym (1,3 km od Międzyzdrojów) znajduje się rezerwat żubrów. Rezerwat zajmuje powierzchnie 16,85 ha. Ze względu na ubogie możliwości pokarmowe wolińskich borów i buczyn, żubry musza przebywać w hodowli zamkniętej.

Żubry maja do swojej dyspozycji dwie kwatery : letnia, o powierzchni 4 ha i zimowa, o powierzchni 14 ha, pomiędzy którymi zbudowano drewniana paszarnie. Za ogrodzeniem ustawiono tarasy widokowe, a wejścia strzeże ozdobna brama. Na tak przygotowany teren przywieziono w lipcu 1976 roku cztery żubry z Borek i Białowieży: krowę "Pominę", byka "Podskakiewicza" oraz dwie jałówki "Pompeję" i "Podwyżkę". Obecnie większość zwierząt żyjąca na terenie żubrowiska tu właśnie się urodziła. Przeciętnie co roku rodzi się 1-2 cieląt. W różnych okresach liczba żubrów wahała się od 6 do 12. Obecnie wynosi 6. Co pewien czas sprowadza się żubry z zewnątrz, aby uniknąć tzw. hodowli wsobnej, czyli zbyt bliskiego pokrewieństwa miedzy osobnikami. Żubry nizinne, do których zaliczane są także żubry wolińskie, są wpisywane i specjalnie oznaczane w Księdze Rodowodowej Żubrów. Ich imiona w Polsce zaczynają się na sylabę PO. Jak ustalono, ostatni żyjący na wolności żubr z tej linii zginął w Puszczy Białowieskiej w 1919 roku, do czego w dużej mierze przyczyniła się I wojna światowa (działania wojenne, kłusownictwo). Do restytucji wykorzystano 12 żubrów, ocalałych w ogrodach zoologicznych i zwierzyńcach Europy (5 byków i 7 krów).

Niestety drugiego podgatunku żubra, kaukaskiego (górskiego) nie udało się odtworzyć, ponieważ ocalał tylko jeden osobnik. Byk ten jednak z białowieskimi żubrzycami dal liczne potomstwo, stad wyróżniamy obecnie linie żubrów białowiesko-kaukaska. Osobniki z tej linii otrzymują imiona w polskich rezerwatach zaczynające się na sylabę PU.

W rezerwacie spotkać tez możemy w odrębnej zagrodzie osłabione, chore lub osierocone sarny i dziki. Gdy jest to możliwe, po dojściu do zdrowia, zwierzęta te wypuszczane są na wolność. Stałym mieszkańcem rezerwatu jest również orzeł bielik o imieniu Jurand. Nie zostanie on nigdy wypuszczony na wolność, ponieważ nie dalby sobie rady - jest ślepy. Wszystkie zwierzęta maja zapewniona stała opiekę, również weterynaryjna. Rezerwat ten jest jednym z nielicznych w którym można zobaczyć żubry i dlatego jego istnienie jest bardzo ważne.

W Wolińskim Parku Narodowym znajduje się wiele pomników przyrody : drzew i formacji skalnych. Najciekawszym z nich nadano nazwy. Są to między innymi skały : Mieszko I, Lech, Czech i Rus, Wydrzy Głaz; oraz drzewa-pomniki: dąb Prastary we wsi Wapnica oraz rosnące w Międzyzdrojach dęby Regalindy, Storrady, Bolko, Telesfor, Wolinianin i Szwedzki, jesion Olbrzym, buk Władysław" oraz kilkusetletnie cisy pospolite. Do ciekawostek przyrodniczych należą drzewiaste formy jałowca, brzoza brodawkowata lub też ukształtowana na dębie głowa żubra.