August II Mocny

August II Mocny (1670-1733), z dynastii Wettinów, od 1694 elektor saski (jako Fryderyk August I), król polski 1697-1706 i od 1709. W rok po objęciu tronu elektorskiego mianowany naczelnym dowódcą armii cesarza Leopolda I, walczył przeciw Turkom na Węgrzech 1695-1696. Po śmierci Jana III Sobieskiego podjął starania o koronę polską. Zabiegał o poparcie swej kandydatury przez dwory europejskie i szlachtę polską, dla której pozyskania przeszedł na katolicyzm. Podczas elekcji 27 czerwca 1697 August, jako kandydat mniejszości, ubiegł kandydata francuskiego Franciszka de Bourbon księcia Conti, wkroczył zbrojnie do Polski, zaprzysiągł pacta conventa i koronował się w katedrze wawelskiej.

Doprowadził do ugody ze zwolennikami księcia Contiego, m.in. przez przekupienie przywódców opozycji. Dążył do trwałego związania Polski z Saksonią, wprowadzenia dziedzicznych i absolutnych rządów oraz przeprowadzenia koniecznych reform armii i gospodarki. Jego dążenia do rozwoju gospodarczego, realizowane z powodzeniem w Saksonii, wywołały ostry sprzeciw szlachty polskiej, obawiającej się utraty przywilejów. Dla wzmocnienia swej władzy utrzymywał w Polsce wojska saskie, wprowadził je także 1700 na Litwę, wykorzystując walki pomiędzy stronnictwem Sapiehów i Radziwiłłów. W tymże samym roku jako elektor saski rozpoczął wojnę o Inflanty ze Szwecją.

Wojna sasko-szwedzka uwikłała neutralną Polskę w długotrwałą i wyniszczającą wojnę północną 1700-1721. Po zajęciu Polski przez wojska szwedzkie grupa magnatów i szlachty ogłosiła w Warszawie w II 1704 detronizację Augusta. W maju tegoż roku szlachta małopolska utworzyła konfederację sandomierską, opowiedziała się za Augustem i wojną ze Szwecją. Po zajęciu Saksonii przez Karola XII, August został zmuszony do podpisania pokoju w Altranstdt, abdykacji z tronu polskiego i uznania wyboru Stanisława Leszczyńskiego. Powrócił na tron 1709 po bitwie połtawskiej, wezwany przez konfederację sandomierską i za przyzwoleniem cara Piotra I. Podejmował próby wprowadzenia zmian ustrojowych i uwolnienia się od kurateli rosyjskiej. Wspomagana przez Rosję opozycja doprowadziła do utworzenia 1715 konfederacji tarnogrodzkiej.

Zwrócił się o mediację do cara Piotra I, przy którego udziale doszło do podpisania układu warszawskiego z konfederatami, zatwierdzonego 1717 na Sejmie Niemym. Ostatnie lata swego panowania poświęcił zabiegom o zapewnienie tronu polskiego swemu synowi, Augustowi III.. Znany z licznych miłostek (np. z hrabiną Cosel, K. Lubomirska, M. Denhoffowa). Pod jego rządami Polska przeżyła okres upadku gospodarczego i kulturalnego.