Rodzina w XXI wieku.
„Rodzina, założona i ożywiana przez miłość, jest wspólnotą osób: mężczyzny i kobiety jako małżonków, rodziców, dzieci i krewnych.”
Jan Paweł II
„Familiaris Consorito”
Rodzina to najstarsza, a zarazem najpowszechniejsza forma życia społecznego. Grupa ta złożona jest z osób połączonych stosunkiem małżeńskim i rodzicielskim. Rodzina stanowi podstawę istnienia społeczeństwa, na co wskazuje wiele jej zadań i podstawowych funkcji. Składa się z rodziców i ich dzieci, których cechuje więź formalna, wspólnota materialna, mieszkaniowa oraz określony zespół funkcji.
Wraz z początkiem rozwoju cywilizacji, rodzina ukształtowała się jako podstawowa jednostka organizacji społeczeństw. Stała się najwyższą wartością niemal dla każdego człowieka, dając na przestrzeni dziejów najlepsze warunki do życia, rozmnażania oraz wychowania potomstwa.
Rodzina jest grupą, w której człowiek dojrzewa nie tylko fizycznie i psychicznie, ale również emocjonalnie i intelektualnie. Uczy się siebie i otaczającego świata; nazywa go, klasyfikuje i ocenia. „Oczyma rodziny” osoba uczy się patrzeć na siebie i świat, uznawać go za własny lub obcy, przyjazny lub wrogi, sakralny lub świecki. Osobowość rodziców, ich ideały, postawy życiowe są dla dziecka filtrem, przez który przechodzą jego myśli, ideały, zachowania i działania. Reprezentowane przez rodziców systemy wartości stanowią dla dziecka swoisty kodeks norm określających co dobre, a co złe, co wolno, a czego nie wolno czynić. Są to procesy bardzo złożone.
W rodzinie jak w soczewce kumulują się wszystkie problemy społeczeństwa, również jego kondycja moralna i religijna. Współczesna rodzina zaczyna tracić swoje uprzywilejowane miejsce w strukturach społecznego świata. Sam sens jej istnienia poddawany jest w wątpliwość, bowiem instytucja rodziny, jako niezastąpionej postaci życia społecznego, w nowoczesnym społeczeństwie znajduje formy alternatywne!
„Pośród tych wielu dróg rodzina jest drogą pierwszą i z wielu względów najważniejszą. Jest drogą powszechną, pozostając za każdym razem drogą szczególną, jedyną i niepowtarzalną, tak jak niepowtarzalny jest każdy człowiek”.
Jan Paweł II
„Gratissimam Sane”
Obecnie rodzina przeżywa bardzo poważny kryzys. Kryzys rodziny i sytuacje kryzysowe w rodzinie, których symptomy stają się coraz bardziej wyraźne, mają bezpośrednie przełożenie na wzory moralności oraz rozległą sferę postaw religijnych. Intensywne przemiany gospodarczo – ekonomiczne i kulturowe stworzyły liczne zagrożenia dla rodziny.
„Sytuacja, w której znalazła się rodzina, posiada aspekty pozytywne i aspekty negatywne: pierwsze są znakiem zbawienia Chrystusowego działającego w świecie, drugie — znakiem odrzucenia przez człowieka miłości Boga.”
Jan Paweł II
„Familiaris Consorito”
Przyczynami problemów współczesnych rodzin jest między innymi pogorszenie położenia ekonomicznego, czyli bezrobocie, niskie płace, wzrost kosztów utrzymania i kształcenia. Czynniki te wpływają negatywnie na rodzinę i jej rozwój, ponieważ zdobywanie środków utrzymania rodziny jest bardzo czasochłonne i czasami rodzice zaniedbują obowiązki np. wychowawcze wobec dzieci. Bezrobocie i antyrodzinne prawodawstwo w wielu współczesnych krajach destabilizujące rodzinę, ułatwiając jej rozkład i osłabiając ją ekonomicznie, co przejawia się zwłaszcza w coraz większej niedostępności mieszkań i w coraz większym obciążaniu pracujących rodziców podatkami.
KONFLIKTY
„W rodzinie, wspólnocie osób, szczególną troską winno być otoczone dziecko; należy rozwijać głęboki szacunek dla jego godności osobistej, oraz ze czcią i wielkodusznie służyć jego prawom. Odnosi się to do każdego dziecka, ale szczególnie ważkie staje się wobec dziecka małego, wymagającego opieki całkowitej, wobec dziecka chorego, cierpiącego lub upośledzonego.”
Jan Paweł II
„Familiaris Consorito”
Poważny problem stanowią konflikty pokoleniowe między dziećmi, a rodzicami. Mają one swoje źródło w różnych systemach wartości i różnych wzorach kulturowych oraz w naturalnej dla młodych ludzi skłonności do buntu wobec wszelkich autorytetów. Działania rodziców często prowadzą do nasilenia konfliktów, czego rezultatem mogą być ucieczki dzieci do sekt, uczestnictwo w subkulturach grup młodzieżowych czy uzależnienie.
SEKTY
„Sekty i nowe ruchy religijne stanowią dla Kościoła bardzo poważne wyzwanie duszpasterskie, zarówno ze względu na: negatywne zjawiska duchowe i społeczne, z których się wywodzą, jak i na elementy doktryny religijnej, które traktują instrumentalnie”
Jan Paweł II
„Civitas”
Sekta jest to grupa psychomanipulacyjna, która narusza podstawowe prawa człowieka i zasady życia społecznego. Na świecie działa przynajmniej kilka tysięcy sekt. Nie wszystkie są jednakowo niebezpieczne i groźne. Sekty różnią się między sobą co do sposobu powstania, charakteru działania, otwarcia się względem społeczeństwa, strukturą, głoszoną doktryną oraz celem istnienia. Wszelkie ich podziały są raczej umowne, uwzględniające pewne ich aspekty.
Sekta działa destrukcyjnie na jednostkę lub rodzinę poprzez stosowanie technik psychologicznych lub socjologicznych, wykorzystywanie fizyczne, psychiczne lub materiałowe, co powoduje uzależnienie od grupy lub jej przywódcy. Sektę charakteryzuje mała liczebność grupy, która posiada wrogi i obojętny stosunek do społeczeństwa i człowiek, który sprawuje władze tzw. "Guru". Między członkami sekty występuje bezpośrednia i silna więź, często stosują się do systemu zakazów i nakazów,odrzucają dobra kulturowe, materialne, a wszystkie dobra należą do wszystkich.
ALKOHOLIZM
Alkoholizm (RAK DUSZY) to ciężka, nieuleczalna i postępująca choroba. Alkohol staje się rodzajem depresantu, który spowalnia aktywność ośrodka nerwowego. Niszczy wszystkie obszary życia człowieka i może dotknąć każdego bez względu na wiek, wykształcenie, płeć. Członkowie rodziny alkoholika wymagają leczenia tak jak i sam alkoholik, jednak dzięki leczeniu rodzina powinna rozwiązywać swoje problemy i zacząć żyć swoim własnym życiem. Często z alkoholizmem wiąże się przemoc w domu.
Przemoc wpływa negatywnie na postrzeganie świata szczególnie przez dzieci. Członek rodziny odpowiedzialny za przemoc traktowany jest jak przestępca i może zostać skazany na karę więzienia. Jednak najważniejsza jest pomoc ofiarom przemocy w rodzinie. Muszą one od nowa odbudować swój świat z pomocą psychologa, pełen pozytywnych wartości oraz bezpieczeństwa. Dzieci z rodzin dysfunkcyjnych w większym lub mniejszym stopniu powielają w późniejszym, dorosłym życiu negatywne zachowania swoich chorych rodziców: są bardziej podatne na wszelkie uzależnienia, nieprzystosowane do życia, wyobcowane.
UZALEŻNIENIA
„Należy uznać, że istnieje związek pomiędzy tą śmiercionośną patologią, a patologią ducha, która sprawia, że człowiek ucieka przed samym sobą i szuka iluzorycznych przyjemności w ucieczce od rzeczywistości, do tego stopnia, że traci zupełnie poczucie sensu swojej osobowej egzystencji.”
Jan Paweł II
„Dramat narkomanii”
Uzależnienie od narkotyków, powszechnie znana jako narkomania jest także przyczynami problemów w rodzinie. Narkomania spowodowana jest używaniem pewnych grup środków odurzających, które negatywnie działają na układ nerwowy człowieka. Przyczynami sięgnięcia po narkotyki są problemy w domu, wpływ środowiska lub chęć popisania się przed znajomymi. W działaniu przeciwko uzależnieniami tego typu stosuje się działania wychowawcze, profilaktyczne, prewencyjne, resocjalizacyjne oraz lecznicze w stosunku do osób uzależnionych lub zagrożonych uzależnieniem. Leczenie uzależnionych osób jest podobne jak w przypadku alkoholizmu- ważne jest wsparcie rodziny. Ważna jest również pomoc rodzinie, która przeżywa trudne chwile.
PROSTYTUCJA, PORNOGRAFIA
„Rodzina współczesna — tak jak zawsze — poszukuje „pięknej miłości”. Miłość, która nie jest „piękna”, która jest tylko zaspokojeniem pożądliwości (por. 1 J 2,16), która jest tylko wzajemnym „używaniem” siebie przez mężczyznę i kobietę, czyni człowieka niewolnikiem własnych słabości. Czyż nie służą temu właśnie pewne „programy cywilizacyjne” współczesności? „Grają” one na słabościach człowieka i czynią go coraz słabszym i bezbronnym.
Jan Paweł II
„Gratissimam Sane”
Zjawiskiem o charakterze medialnym jest pornografia, która przeniknęła już do wszystkich mediów i zadomowiła się na dobre w domach wielu rodzin, czasami wręcz zupełnie nieproszona. Współczesne bowiem przekazy medialne są przesycone treściami seksualnymi i przeciętny widz nie ma szans, by przed nimi skutecznie się bronić. Przyczyn szerzenia się pornografii należy przede wszystkim dopatrywać się w braku poczucia wstydu, który jest strażnikiem ludzkiej intymności. Ponadto za promowaniem materiałów o treści pornograficznej przemawiają kolosalne zyski, źle pojęta wolność, która zakłada tolerancję dla tych, którzy potrzebują tego rodzaju treści. Oprócz tego nie są jasne normy prawne regulujące zasady umieszczania tego typu materiałów na nośnikach medialnych oraz ich definicji, którą dostosowuje się do własnych potrzeb.
Prostytucja to oddanie własnego ciała do dyspozycji większej liczbie osób w celu osiągnięcia przez nie zadowolenia seksualnego i pobieranie za to pieniędzy lub innych korzyści, wiąże się ściśle z szerzeniem chorób wenerycznych i z przestępczością. Zboczenia płciowe, nieprawidłowe zaspokajanie popędu płciowego albo nieprawidłowe jego ukierunkowanie. Tłem większości przypadków zboczenia płciowego są czynnościowe zaburzenia seksualne nabyte w okresie młodości, zwłaszcza w czasie dojrzewania płciowego, prowadzące do fałszywego rozwoju popędu płciowego. Kobiety najczęściej podejmują się prostytucji z powodów ekonomicznych. Wiele z nich wyjeżdża do pracy za granicę, mając nadzieję, że tam jako barmanka czy opiekunka dzieci zarobi na utrzymanie swojej rodziny... W Krakowie albertynki z noclegowni dla kobiet wychodzą na dworzec, by tam „zbierać najbardziej poszkodowane”, z którymi można spokojnie porozmawiać i namówić do powrotu na dobrą drogę. W ostatnich latach na sile przybrała prostytucja dziecięca.
Zagrożeniem dla rodziny może być także, molestowanie seksualne dziecka. W wielu przypadkach dochodzi do tego, że dziecko molestowane jest przez jednego z rodziców. Problem ten pozostawia po sobie ślad na dalsze życie młodego człowieka, a osoby te w wielu przypadkach nie chcą opowiadać o tym, co je spotkało, aby na przykład ochronić młodsze rodzeństwo lub nie dopuścić do rozpadu rodziny. Pomoc psychologiczna w tym przypadku jest bardzo ważna dla ofiary. Ofiarami zazwyczaj są dzieci i młodzież, którzy nie są w stanie poradzić sobie samemu z tym problemem. Rozmowa z psychologiem ma pomoc osobie molestowanej uwierzyć, że to nie ona zawiniła, pokierować emocjami, aby doświadczenia z dzieciństwa nie były problemem w życiu dorosłym oraz odzyskać wiarę w to, że są dobrzy ludzie, kochający swoje dzieci.
HEDONIZM
Dechrystianizacja, neopogaństwo oraz sekularyzacja życia publicznego i prywatnego, które sprawiają, że religia, wraz z jej nie dającymi się niczym zastąpić wartościami, przestaje się liczyć; i to nie tylko w życiu narodów, lecz także rodzin i jednostek. Wskutek tego bardzo wiele rodzin, pozbawionych związków z religią i osłabionych przez to moralnie, szybko się rozpada, co niesłychanie negatywnie wpływa na wychowanie dzieci, powodując zachwianie rozwoju ich osobowości, zaburzenia emocjonalne, narastanie agresji, poczucie opuszczenia, braku bezpieczeństwa itd. Konsumpcjonizm i hedonizm, nakręcane i potęgowane przez mającą na celu jedynie zysk reklamę, zamykające wiele współczesnych rodzin wyłącznie w sferze pieniądza i nie dającego się niczym zaspokoić głodu rzeczy.
Odrzucanie tradycji prowadzi do duchowego samobójstwa rodzin i narodów, niszczy przy tym oparty na tych wartościach ład społeczny, ponieważ niepodobna ustanowić takiego prawa i takiej władzy, które bez wsparcia owych tradycji byłyby w stanie utrzymać na wodzy ludzkie instynkty i wytworzyć w społeczeństwie konieczne dla jego istnienia wartości, takie chociażby, jak życzliwość, solidarność, patriotyzm oraz odpowiedzialność za siebie i innych. Podstępne, bywa że i zbrodnicze, międzynarodowe sekty, które żerując na ufności młodych szczególnie ludzi - zagubionych i poszukujących oparcia duchowego - niszczą ich osobowość i odrywają od rodzin, czyniąc z nich bezwolne narzędzia, realizujące niewolniczo ściśle określone, bynajmniej nie duchowe i nie moralne, cele przywódców owych rzekomo religijnych grup.
ROZWODY, SEPARACJE
„Wśród najbardziej niepokojących znaków tego zjawiska Ojcowie Synodu uwydatnili w szczególny sposób szerzenie się rozwodów i tworzenie nowych związków także wśród wierzących; zawieranie jedynie cywilnych kontraktów małżeńskich, wbrew powołaniu ochrzczonych do „poślubienia się w Panu”; przyjmowanie sakramentu małżeństwa bez żywej wiary, dla innych motywów; odrzucanie norm moralnych, które regulują współżycie małżeńskie i nadają mu ludzki i chrześcijański wymiar.„
Jan Paweł II
„Familiaris Consorito”
Jako problem współczesnej rodziny można uznać liczne w dzisiejszych czasach rozwody i separacje. W Polsce sądy orzekają ok. 40 tyś. rozwodów rocznie, a liczba ta stale wzrasta. Największe problemy, czasami poczucie winy i utratę wiary w jakiekolwiek wartości z powodu rozwodu rodziców mają ich dzieci. To ona najbardziej cierpią z tego powodu. Przyczyn rozwodów jest wiele poprzez brak sił i cierpliwości na dalsze życie razem, zanik uczucia czy pojawienie się innej osoby. Często rodzice zastanawiają się jak rozwód wpłynie na dziecko i wybierają separacje. Jednak separacja, czyli życie oddzielnie nie prowadzi do odbudowania lepszych więzi rodzinnych tylko do ich pogorszenia, gdyż każdy z rodziców żyje własnym życiem. Dziecko staje się często pośrednikiem między skłóconymi rodzicami i może poczuć się niepotrzebne.
IN VITRO
„Techniki te praktykowane w ramach małżeństwa są być może mniej szkodliwe, jednakże pozostają moralnie niedopuszczalne. Powodują oddzielenie aktu płciowego od aktu prokreacyjnego. Akt zapoczątkowujący istnienie dziecka przestaje być aktem, w którym dwie osoby oddają się sobie nawzajem. Oddaje się życie i tożsamość embrionów w ręce lekarzy i biologów, wprowadza panowanie techniki nad pochodzeniem i przeznaczeniem osoby ludzkiej. Tego rodzaju panowanie samo w sobie sprzeciwia się godności i równości, które winny być uznawane zarówno w rodzicach, jak i w dzieciach.”
Jan Paweł II
Evangelium Vitae
Pierwsze dziecko z probówki przyszło na świat w roku 1978, w Wielkiej Brytanii. Od tego czasu coraz więcej bezpłodnych par małżeńskich ucieka się do pomocy tej techniki w realizacji swojego marzenia - chęci posiadania dziecka. Jeżeli in vitro jeszcze bardziej się rozpowszechni, to być może w dalszej przyszłości ludzkość straci umiejętność reprodukcji w sposób naturalny. Dzieciom poczętym w probówce grozi bowiem odziedziczenie po rodzicach niepłodności, często dzieci z probówki są obciążone poważnymi wadami wrodzonymi! In vitro rozrywa stały związek seksualności i płodności, jest niezgodne z naturą człowieka. Dziecko nie może być traktowane jako przedmiot pożądania, lecz jako podmiot obdarzony ludzką godnością. Życie nie jest niczyją własnością, aby można nim było w sposób zupełnie dowolny dysponować.
ABORCJA
„Bezpośrednie przerwanie ciąży, to znaczy zamierzone jako cel lub środek, jest "praktyką... haniebną"”
Sobór Watykański II
„Gaudium Et Spes”
Przerywanie ciąży jest zabójstwem bezbronnego człowieka, który swoje istnienie otrzymał nie tylko od rodziców, ale przede wszystkim od Boga. Nikt nie ma prawda uśmiercać niewinnej istoty, która ma przede wszystkim prawo do życia. Życie ludzkie od chwili poczęcia powinno być szanowane i chronione w sposób absolutny! Zło przerywania ciąży polega na tym, że rodzi silny niepokój a często nawet załamania psychiczne u matek, które dopuściły się tego grzechu, a nie podjęty się żadnej formy naprawiania i wynagradzania zła, np. przez przyjęcie dalszego potomstwa, pomaganie rodzinom wielodzietnym, wspieranie moralne matek w ciąży, popieranie ruchów zajmujących się obroną poczętego życia, odradzanie kobietom popełniania podobnego czynu itp. Nierzadko też wskutek przerywania ciąży pojawiają się jeszcze inne powikłania, jak: bezpłodność, niemożliwość donoszenia następnego poczętego dziecka, a nawet śmierć matki.
EUTANAZJA
„Przez eutanazję w ścisłym i właściwym sensie należy rozumieć czyn lub zaniedbanie, które ze swej natury lub w intencji działającego powoduje śmierć w celu usunięcia wszelkiego cierpienia. (…) Rezygnacja ze środków nadzwyczajnych i przesadnych nie jest równoznaczną z samobójstwem lub eutanazją; wyraża akceptację ludzkiej kondycji w obliczu śmierci.”
Jan Paweł II
„Evangelium Vitae”
Najważniejsze ze wszystkich praw człowieka - prawo do życia, nie jest już gwarantowane na świecie. Coraz częściej docierają do nas informacje o dokonywaniu eutanazji, o jej legalizacji, o nadużyciach w zakresie pozbawiania życia, o odmowach działań ratujących życie ludzi starszych. Ukazuje się eutanazję jako dobro społeczne, które można bardzo prosto osiągnąć. Prowadzi to do tego, iż ludzie stają się skłonni nie tylko tolerować ale i popierać postawy sprzeczne z godnością człowieka.
Niejednokrotnie eutanazję usprawiedliwia się nie tylko rzekomym współczuciem dla cierpiącego pacjenta, ale czasem także racjami utylitarystycznymi, nakazującymi unikanie nieproduktywnych wydatków, które nadmiernie obciążają społeczeństwo. Proponuje się zatem pozbawianie życia noworodków z deformacjami ciała, osób z poważnymi upośledzeniami, niepełnosprawnych, starców - zwłaszcza niezdolnych do samodzielnego życia - oraz ludzi śmiertelnie chorych. Człowiek upośledzony, nieuleczalnie chory jest ciężarem dla społeczeństwa. Nie potrafi pracować, trzeba go żywić. Wymagać może szczególnej opieki, a w zamian nic z siebie dać nie może. U niektórych więc, wyłącznie pragmatycznie myślących ludzi, rodzi się myśl, czy nie można by pozbyć się takiego ciężaru...
„Doświadczenie uczy, że te ludzkie miłości, które same z siebie zorientowane są w stronę rodzicielstwa, macierzyństwa i ojcostwa, nieraz doznają głębokiego kryzysu, są zagrożone. W takich sytuacjach należałoby zwrócić się do poradni małżeńskich i rodzinnych, w których można uzyskać pomoc psychologów oraz psychoterapeutów odpowiednio przygotowanych. „
Jan Paweł II
„Gratissimam Sane”
Czy małżeństwo może przetrwać okres poważnego kryzysu? Gdyby nadeszła godzina próby, każde z małżonków potrzebowałoby przede wszystkim poważnego powodu, aby pozostać lojalnym wobec drugiej osoby pomimo jej wad i aby wymagać od siebie wytrwałości. Pierwszym warunkiem i nieuniknionym wymaganiem jest, aby każda z osób zapomniała nieco o sobie samej. Zwykle źródłem oparcia i naturalnym katalizatorem rezygnacji z własnego egoizmu i utrzymania więzi ze współmałżonkiem są dzieci.
Pomimo wszystkich „sytuacji nieprawidłowych” wolno żywić przekonanie, że te właśnie rodziny stanowią „regułę”. Ich świadectwo jest ważne także dlatego, ażeby człowiek, który się w nich rodzi i wychowuje, wszedł bez wahania czy zwątpienia na drogę dobra, jakie jest wpisane w jego serce.
Jan Paweł II
„Gratissimam Sane”
Każdy powinien opanować umiejętność „brania siebie samego w nawias” i przywiązywać większe znaczenie do szczęścia współmałżonka i dzieci, niż do własnego egoizmu, a z pewnością uda się przezwyciężyć kryzys, oprzeć się pokusom i zagrożeniom, stwarzając piękną, bożą rodzinę.
„Poprzez rodzinę toczą się dzieje człowieka, dzieje zbawienia ludzkości.”
Jan Paweł II
„Gratissimam Sane”